ادامه درگیری‌ های مرزی میان تاجیکستان و قرقیزستان

به گزارش رسانه های آسیای میانه، چهارمین اجلاس بین‌المجالس اوراسیا با حضور نمایندگان بیش از ۴۶ کشور آسیایی و اروپایی و نهاد بین المللی عضو اوراسیا روز ۲۴ سپتامبر، در نورسلطان پایتخت قزاقستان برگزار شد.

مجلس قرقیزستان در بیانیه ای اعلام کرده است که دوشنبه و بیشکک پس از مذاکره در مورد مسائل مرزی دو کشور به این نتیجه رسیده اند که به منظور ایجاد ثبات و امنیت میان این دو کشور و همچنین منطقه به مرزبندی کشورهایشان کمک کنند.

به عقیده کارشناسان، مرز تاجیکستان و قرقیزستان هنوز هم به عنوان محل افزایش تنش در سیاست دو کشور باقی مانده است؛ هنوز از دیدار مقامات بلند پایه دو کشور در مورد مسائل مرزی، دو ماه نگذشته است که درگیری و تنش ها دوباره اوج گرفته است، که نشان دهنده بی نتیجه بودن این دیدارها است.

روز شانزدهم سپتامبر (۲۵ شهریور)، در جریان یک درگیری مرزی در مرز تاجیکستان و قرقیزستان، چندین تن از نیروهای مرزبان دو طرف کشته و زخمی شدند. درجریان این درگیری مرزی که مقام‌های بیشکک و دوشنبه هر کدام طرف مقابل را مسئول آن می‌دانند سه سرباز تاجیک و یک نیروی قرقیزی کشته و چندین تن دیگر از هر دو طرف مجروح شدند. به گفته شاهدان و مقامات محلی، ساخت و سازهای غیرقانونی نزدیک یک روستای تاجیکی دلیل آغاز این درگیری بوده است.

پس از وقوع این درگیری ها، دولت قرقیزستان سفیر تاجیکستان در این کشور را فراخواند و یادداشت اعتراضی به وی ارائه کرد؛ همچنین مقام‌های ارشد دوشنبه و بیشکک، روز سه شنبه ۱۷ سپتامبر (۲۶ شهریور)، در محل درگیری حاضر شده و به بررسی اوضاع پرداختند.

این منطقه سال هاست که شاهد چنین درگیری های میان ساکنان مرزی دو کشور است و تا کنون چندین تن در این درگیری ها جان خود را از دست داده اند.

 یک قدم پیش، دو قدم پس

نتیجه مذاکرات روزهای ۱۷ و ۱۸ سپتامبر در سطح وزرای دو کشور این بود که نیروهای نظامی دو کشور در مرز کاهش یابند و ساخت و ساز نیز در قسمت های علامت گذاری نشده مرز دو کشور متوقف شود. طرف قرقیزستان نیز باید پاسگاه نظامی خود در این منطقه علامت گذاری نشده تخریب کند و تاجیکستان نیز از ساخت چنین بنایی خودداری کند.

به این ترتیب تمام تلاش های هیات بلند پایه دو کشور به ادامه وضع موجود ختم شد؛ همچنین سران دو کشور متعهد نشدند که چنین درگیری بار دیگر رخ ندهد.

برخی کارشناسان نیز با تاکید بر بی تاثیر بودن چنین رویکردهایی، از ضرورت حل مسئله توسط نهادهای بین المللی سخن می گویند.

ضرورت وجود بازیگری بی طرف

کارشناسان دلیل اصلی به درازا کشیدن این نزاع ها را عدم تعیین و علامت گذاری مرزی میان دو کشور تاجیکستان و قرقیزستان می دانند، و کوتاهی مسئولین مسبب چنین اتفاقاتی است.

آنها معتقدند که چنین مسئله ای را باید با حضور یک بازیگر منطقه ای بی طرف همانند مسکو حل و فصل کنند. روسیه می تواند نقش مثبتی در این زمینه ایفا کند.

یکی از مشکلات سیاسی دو طرف این است که پیش از همه به موضوعاتی ساده ای همچون حمل و نقل و زمین های مرزی مورد مناقشه نمی پردازند. در عوضروابط در نقاط مرزی را محدود کرده اند و بازارهای مرزی را بسته اندغ در نتیجه مردم به جای نزدیک شدن به یکدیگر، از هم فاصله می گیرند.

به گفته کارشناسانف دو طرف باید در گام نخست، فضای بدبینی و دشمنی را تغییر دهند که در پی آن می توان به تجارت و همکاری دو جانبه دست یافت.

از آغاز سال جاری تا کنون، ۱۲ مورد درگیری در مرز تاجیکستان و قرقیزستان رخ داده است که تنها مردم قربانیان این درگیری ها بوده اند؛ اما دیگر کشورها و سازمان های بین المللی برای رفع این مشکل اقدامی انجام نداده یا آشکارا موضع گیری نکرده اند.

به پیشنهاد کارشناسان سیاسی، تمامی رویکردها در این زمینه باید به نفع دو کشور مورد بررسی قرار گیرند. در این صورت ممکن است، استفاده از زمین های مرزی برای هر دو طرف آزاد اعلام شود و در این منطقه، محدوده آزاد مرزی برای ساکنان ایجاد شود.

اختلافات مرزی را می‌توان ملموس ‌ترین میراث اتحاد جماهیر شوروی برای کشورهای آسیای مرکزی در نظر گرفت. تاکنون تنها ۵۳.۵ درصد از مرزهای مشترک میان تاجیکستان و قرقیزستان تعیین شده است و آهسته بودن روند تحدید مرزها باعث شده تا مردم محلی برای مقابله با یکدیگر دست به اقدامات خشونت آمیز بزنند.

اختلافات مرزی کشورهای آسیای میانه مشکلی قدیمی

سال ۱۹۹۱ اتحاد جماهیر شوروی ازهم پاشید و امپراطوری روسیه به عنوان قدرت مرکزی و کنترل کننده به کناری رفت اما اکنون این جمهوری ها با کوهی از مشکلات بجا مانده از شوروی سابق از جمله اختلافات مرزی دست و پنجه نرم می کنند.

این سرزمین شامل تاجیکستان، ازبکستان، قرقیزستان، ترکمنستان و قزاقستان به خاطر مشکلات مرزی، روابطشان همواره دستخوش تغییراتی شده است و این موضوع بهانه ای برای دخالت مغرضانه قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای در آسیای مرکزی شده است.

اختلافات و مرزبندی های داخلی و محلی این جمهوری ها در دوران تسلط اتحاد جماهیر شوروری بر آنها در سده های ۱۹ و ۲۰ میلادی، اکنون بعد از گذشت ۲۸ سال از استقلاشان لاینحل مانده است