تسهیل تشریفات گمرکی با «تیر الکترونیک»

 یکی از مسائلی که ترانزیت و حمل‌ونقل‌های تجاری را تسریع کرده و به طور مستقیم بر عملکرد گمرک‌ها تاثیر دارد، توجه به مفهوم «تیر الکترونیک» است. تیر الکترونیک سیستمی است که کالا تحت سند واحد، تبادل الکترونیکی اطلاعات بین کشورها و تضمین بین‌المللی معتبر منتقل می‌شود. در این سیستم گمرکات نقش ویژه‌ای داشته و تفاهمنامه‌های مربوط به سیستم‌های حمل‌ونقل می‌تواند تاثیری مثبت در روند گمرکات کشور داشته باشد. کارشناسان تجاری معتقدند یکی از مشکلات اساسی در ترانزیت کالا از طریق حمل‌ونقل مرکب و بین کشورها، فقدان اسناد واحد گمرکی است. بنا بر نظر آنها، با اجرای پروژه‌های بین‌المللی و موثر، می‌توان از تفاهمنامه‌های منعقد شده برای اجرای فرآیند تیر الکترونیکی به عنوان سند گمرکی واحد بین کشورها استفاده کرد. همچنین فعالیت گمرکات تحت تیر الکترونیک، باعث تبادل الکترونیکی اطلاعات بین کشورها شده و در ادامه گام موثری جهت تسهیل تشریفات گمرکی برداشته خواهد شد. در ایران نیز علاوه بر مزایای مذکور، می‌توان توسعه و فعال‌سازی کریدورها از جمله کریدور شمال _جنوب را از پیامد منعقد شدن تفاهمنامه‌های گمرکی و فعالیت‌های مربوط به تیر الکترونیک دانست. صمت در این گزارش، به بررسی فعالیت‌های انجام شده در ایران برای اجرای طرح‌های تیر الکترونیک با سایر کشورهای همسایه و بهبود فعالیت گمرکات کشور تحت تاثیر این پروژه‌ها پرداخته است.

امضای تفاهمنامه اجرای تیر الکترونیک با ازبکستان

گمرک ایران در راستای سیاست‌های توسعه دیپلماسی اقتصادی، نشست‌ها و مذاکرات دوجانبه و سه جانبه‌ای با دیگر کشورهای جهان به‌ویژه همسایگان در دستور کار قرار داد که از جمله امضای ۱۰ سند گمرکی با گمرکات جهان قابل ذکر است. به گزارش ایرنا، حسین کاخکی مدیرکل دفتر همکاری‌های بین‌الملل گمرک ایران اظهارکرد: امسال ۱۰ سند همکاری‌های گمرکی ایران با گمرکات دیگر کشورها امضا شده است. این اقدامات شامل امضای سند برنامه مشترک همکاری با گمرک جمهوری آذربایجان در سال ۲۰۲۳ -۲۰۲۲، یادداشت تفاهم تبادل الکترونیکی اطلاعات و یادداشت تفاهم اجرای تیر الکترونیک با ازبکستان، سند همکاری مشترک در جهت مبارزه با تخلفات گمرکی و سند تفاهمنامه همکاری‌های آموزشی با روسیه، پروتکل تبادل اطلاعات با ترکمنستان، سند یادداشت تفاهم همکاری‌های سه جانبه ترانزیتی ایران، آذربایجان و روسیه، سند برنامه ترتیبات اجرایی برنامه فعالان اقتصادی با چین، سند یادداشت تفاهم همکاری‌های گمرکی با تایلند و سند موافقت‌نامه فعالان اقتصادی با بولیواری ونزوئلا بوده است.

کریدور جدید گمرکی ایران و روسیه

این مقام مسئول با اشاره به اهمیت اسناد گمرکی امضا شده در زمینه تسهیل تجارت، گفت: امضای سند گمرکی فعالان اقتصادی ایران با روسیه که در جریان سفر رئیس‌کل گمرک ایران و هیات همراه به این کشور امضا شد، این امکان را فراهم کرد تا کریدور تسهیل شده گمرکی راه‌اندازی شود. کریدور جدید گمرکی ایران و روسیه ابتدا برای ۳ ردیف تعرفه گمرکی تعریف شد و سپس توسعه پیدا کرد.

بر اساس آخرین گزارش دریافتی از گمرک روسیه، تجارت بین دو کشور در قالب این کریدور افزایش یافته است. کاخکی امضای سند یادداشت تفاهم سه جانبه ترانزیتی ایران، روسیه و جمهوری آذربایجان را با اهمیت دانست و توضیح‌داد: امضای سند یادداشت تفاهم سه‌جانبه ترانزیتی، زمینه تسهیل ترانزیت از مبدا جمهوری اسلامی ایران به مقصد روسیه را فراهم کرده و سبب توسعه تجارت خارجی ایران با روسیه خواهد شد. مدیرکل دفتر همکاری‌های بین‌الملل گمرک درباره اهمیت امضای اسناد یادداشت تفاهم گمرکی با دیگر کشورها گفت: امضای اسناد گمرکی با دیگر کشورها علاوه بر توسعه دیپلماسی و برقراری ارتباط نزدیک با گمرکات کشورها، باعث ارتقا همکاری‌های مشترک در زمینه‌های مختلف گمرکی، تبادل اطلاعات، مکاتبات و استعلامات گمرکی می‌شود.

فرصت‌های همکاری گمرکات ایران و تایلند

ایران در چند مدت اخیر تلاش کرده تا بهبود روابط تجاری خود با کشورهای همسایه را در برنامه‌های اقتصادی خود قرار دهد. در این راستا سند یادداشت تفاهم همکاری و کمک متقابل در مسائل گمرکی گمرک ایران و گمرک تایلند در تهران امضا شد. باید توجه داشت تایلند یکی از کشورهای مهم در عرصه تجارت بین‌المللی است و امضای این نوع تفاهمنامه‌ها و عمل به آنها می‌تواند تاثیرات مثبت به همراه داشته باشد. به گزارش ایرنا، در مراسم امضای سند یادداشت تفاهم همکاری‌های گمرکی بین گمرکات ایران و تایلند دو طرف ابراز امیدواری کردند که با امضای این تفاهمنامه و با استفاده از تمام ظرفیت‌های موجود، حجم مبادلات تجاری ایران و تایلند بیش از پیش افزایش یابد. علیرضا مقدسی، رئیس‌کل گمرک ایران در این مراسم با تاکید بر سابقه طولانی مدت همکاری‌های تجاری دو کشور تشریح کرد: با اجرای کامل مفاد این یادداشت تفاهمنامه همکاری و کمک متقابل در مسائل گمرکی گمرک ایران و گمرک تایلند که پس از یک ماه قابلیت اجرایی دارد، می‌توانیم گام عملی در گسترش روابط تجاری و گمرکی و مبارزه با قاچاق برداریم. وی در این دیدار با اشاره به اینکه همکاری‌های متقابل دو طرف در زمینه‌های مختلف گمرکی سبب تسهیل و تسریع در امور تجاری خواهد شد، افزود: در این راستا پیشنهاد شده با امضای سند رسمیت‌شناسی متقابل فعالان اقتصادی دو طرف، زمینه تسهیل بیشتر برای تجار دو کشور ایران و تایلند را فراهم کنیم.

عملیاتی شدن تیر الکترونیکی بین‌المللی

رئیس گمرک ایران اظهارکرد: با توجه به اهمیت انتقال تجربه و دانش بین کارشناسان دو کشور ایران و تایلند، گمرک ایران آمادگی دارد تا برای تبادل تجربیات و دانش، بازدیدهای مطالعاتی بین هیات‌های اعزامی دو کشور را عملیاتی کند. تبادل الکترونیکی اطلاعات گمرکی و امضا و تبادل یادداشت تفاهم توسعه همکاری‌های آموزشی در موضوعات گمرکی بین گمرکات دو کشور می‌تواند نقش بسزایی در افزایش همکاری‌های گمرکی و توسعه تجارت داشته باشد. مقدسی تاکید کرد: با توجه به موقعیت جغرافیایی کشور ایران و قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم و چندین مسیر ترانزیتی، گمرک ایران توجه ویژه‌ای به رویه ترانزیت و تیرالکترونیکی در رویه ترکیبی دریایی و زمینی دارد. در این زمینه سازمان ایرو (اتحادیه بین‌المللی حمل‌ونقل جاده‌ای) برای نخستین بار در دنیا با همکاری گمرک منتخب خود در حال عملیاتی کردن تیر الکترونیکی است. سازمان ایرو گمرک ترکیه را به عنوان گمرک منتخب جهانی خود انتخاب کرده و عملیاتی شدن تیر الکترونیکی در این کشور، یک فرصت برای ایران است. گمرک ایران در منطقه اجرای تیر الکترونیکی قرار گرفته و از این رو باید نگاهی ویژه به موقعیت جغرافیایی کشور در امور تجاری داشت.

کلمه تیر (TIR) مخفف حمل‌ونقل جاده‌ای بین‌المللی است و تیر الکترونیک سیستمی است که کالا تحت سند واحد و تبادل الکترونیکی اطلاعات بین کشورها و تضمین بین‌المللی معتبر منتقل می‌شود.

آمادگی تایلند برای روابط گمرکی با ایران

بر اساس این گزارش، پانچارا آنونتاسیلپا رئیس گمرک تایلند در مراسم امضای سند یادداشت تفاهم همکاری‌های گمرکی بین گمرکات ایران و تایلند اظهارکرد: امضای سند یادداشت تفاهم همکاری‌های گمرکی بین ایران و تایلند، بیانگر این است که گمرکات دو کشور نگاه مثبت و رویکرد عملی برای افزایش همکاری‌های گمرکی دارند. وی با اشاره به اینکه امضای تفاهمنامه همکاری گمرکی بین دو کشور یک روز تاریخی و نقطه عطفی در روابط گمرکی دو کشور محسوب می‌شود، اظهارکرد: این یادداشت تفاهم یک سند کلیدی است برای گمرکات دو کشور تا به اهداف موردنظر در راستای تسهیل تجارت دست یابند. با اجرای کامل مفاد یادداشت تفاهمنامه، اهداف تجاری برای هر دو کشور عملی خواهد شد و از این رو امیدواریم تا در آینده شاهد نتایج مثبتی باشیم.

وی با ابراز خرسندی از امضای این یادداشت تفاهم که سبب افزایش همکاری تنگاتنگ بین دو کشور خواهد شد، افزود: جلوگیری از تخلفات گمرکی، حفاظت از منافع مادی و اجتماعی و صیانت از اقتصاد دو کشور از جمله عمده نتایجی خواهد بود که در این یادداشت تفاهم مدنظر قرار دارد. رئیس‌کل گمرک تایلند با استقبال از پیشنهادهای رئیس گمرک ایران افزود: گمرک تایلند آماده همکاری با گمرک ایران در حوزه آموزش و تحقیقات در مسائل گمرکی و امضای تفاهمنامه درباره شناسایی فعالان اقتصادی مجاز در راستای تسهیل بیشتر تجارت و افزایش همکاری‌ها است. تایلند از گسترش همکاری‌های گمرکی با گمرک جمهوری اسلامی ایران استقبال می‌کند و در این‌باره برنامه‌های مهمی را در ادامه مد نظر داریم.

پروژه بین‌المللی گمرکی ایران و هند

در شرایطی که اتحادیه بین‌المللی حمل‌ونقل جاده‌ای در تلاش است تا پروژه بین‌المللی تیر الکترونیکی خود را با کشور ترکیه اجرایی کند، ایران نیز برنامه‌های جدی برای توسعه روابط ترانزیتی خود با سایر کشورها دارد. حسین سعیدی ناظر گمرکات هرمزگان گفت: اواخر شهریور امسال برای نخستین بار در کشور پروژه بین‌المللی حمل‌ونقل مرکب تحت رویه «کارنه تیر» الکترونیک بین گمرکات ایران و هند اجرایی شد. این اقدام با ورود محموله ارسالی از مبدا هند به گمرک شهید رجایی بندرعباس و خروج آن از طریق گمرک آستارا عملیاتی شده و این پروژه آغاز روندی جدید را میان روابط تجاری گمرکی ایران و هند بود. به گزارش ایرنا، حسین سعیدی با اعلام این خبر به رسانه‌ها افزود: به منظور تسهیل ترانزیت و توسعه کریدور شمال به جنوب نخستین محموله حاوی الکل چرب صنعتی از مبدا کشور هند به گمرک شهیدرجایی بندرعباس و سپس از گمرک آستارا به کشور روسیه فرستاده شد. این محموله به وزن ۲۱ هزار و ۹۷۰ کیلوگرم و به ارزش ۸۲ هزار دلار است که با یک دستگاه کانتینر به کشور روسیه ارسال شد. ناظر گمرکات هرمزگان با اشاره به اینکه در اجرای پروژه کارنه اتاق بازرگانی هرمزگان نقش مهمی داشته است، اظهارکرد: اجرای رویه تیر الکترونیکی موجب تبادل الکترونیکی اطلاعات بین کشورها و سرعت بخشی و رونق بیشتر تجارت می‌شود. پیش از این اسناد ترانزیت و کارنه به صورت فیزیکی و دستی به شرکت حمل‌ونقل و گمرک فرستاده می‌شد که حدود ۲ تا سه هفته طول می‌کشید، اما اکنون همه اسناد به صورت برخط به گمرک فرستاده می‌شود و ترخیص کالا در یک روز و در سریع‌ترین زمان ممکن صورت می‌گیرد.

شهید رجایی رتبه نخست گمرکات کشور

محمدرضا صفا، رئیس اتاق بازرگانی هرمزگان درباره پروژه بین‌المللی حمل‌ونقل مرکب میان ایران و هند گفت: کارنه تیر سند گمرکی است که برای ترانزیت بین‌المللی کالا در چهارچوب کنوانسیون تیر، در اتاق بازرگانی کشور مبدا صادر و کالا با وسیله نقلیه جاده‌ای به صورت پلمب شده به مقصد فرستاده می‌شود. گمرک شهید رجایی رتبه نخست ترانزیت کشور را دارد و هم اکنون ۶۰ درصد ترانزیت کشور در گمرک شهیدرجایی بندرعباس انجام می‌شود. از ابتدای امسال تا پایان مردادماه امسال حدود یک میلیون و ۴۰۰ هزار تن کالا در گمرکات هرمزگان ترانزیت شده که ۶۲ درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش داشته است. امید آن می‌رود با اجرای سندهای گمرکی میان گمرک ایران و سایر کشورها، در ادامه شاهد بهبود عملکرد و رونق تجارت در گمرکات ایران باشیم.

سخن پایانی

ایران امید دارد که با اجرای پروژه‌های تیر الکترونیک با سایر کشورهای همسایه، ضمن تقویت روابط تجاری با این کشورها، عملکرد گمرکات کشور را بهبود بخشد. کارشناسان تجاری بر این باورند که تیر الکترونیک تاثیر مستقیمی بر کاهش بروکراسی‌های پیچیده گمرکات و در نتیجه تسهیل و تسریع تجارت برون‌مرزی خواهد شد. این مسئله می‌تواند روند صادرات را با سرعت بیشتری همراه کرده و در نتیجه راه ایران برای کسب سهم از تجارت جهانی هموارتر خواهد شد.