طغیان کرونا در ایران!

مسؤولان گردشگری، برخلاف مسؤولان بهداشت و سلامت، می‌گویند «توصیه خانه ماندن دیگر جواب نمی‌دهد». هرچند که برخی از مردم، خیلی وقت است سفر رفتن را شروع کرده‌اند؛ از همان تعطیلات نوروز! حالا پیش‌بینی‌ها بر این است که جمعیت مسافران در تعطیلات فطر بیشتر از نوروز شود، برای همین وزارت گردشگری به استان‌ها اعلام آماده باش داده و خواسته که به مسافران خدمات بدهند. با این وجود تمام نقاط کشور آماده پذیرش مسافر نیست، بعضی استان‌ها همچنان در وضعیت قرمز به سر می‌برند و بعضی‌ها لب مرز، در آستانه بحران کرونا قرار گرفته‌اند. ازسوی دیگر، آمار مبتلایان جدید به بیماری کووید۱۹ سیر صعودی عجیبی تا حدود ۲۵۰۰ استلا در روز گرفته است.

بر این اساس، سعید نمکی ـ وزیر بهداشت ـ که چندی پیش از مهار ویروس کرونا در برخی نقاط کشور و اعلام وضعیت سفید در ۲۱۸ شهر کشور سخن گفته بود، با راه افتادن موج سفر، نگران گسترش این ویروس در نقاط بیشتری از کشور و افزایش تعداد شهرهای قرمز شده است. او در این چندین روز بارها از مردم خواسته سفر نروند و همچنان در خانه بمانند.

وزیر بهداشت وضعیت استان خوزستان را نگران‌کننده دانسته و این احتمال را داده که استان‌های لرستان، چهارمحال و بختیاری و کهگیلویه و بویراحمد به دلیل تردد زیاد از خوزستان، ممکن است در خطر شیوع بیشتر این ویروس باشند.

سخنگوی ستاد مقابله با کرونا در استان خوزستان هم با توجه به این شرایط اعلام کرده که محدودیت‌های رفت و آمد درون شهری و ممنوعیت هایی در مناطقی مثل اهواز به مناسبت تعطیلات عید فطر مثل تعطیلات نوروز اعمال می‌شود.

استان لرستان نیز اعلام کرده علاوه بر این که تردد از سمت استان خوزستان را محدود می‌کند، از ورود تورهای مسافرتی به این استان هم خودداری خواهد کرد. استاندار چهارمحال و بختیاری هم تاکید کرده که مراکز خدماتی گردشگری استان در این تعطیلات حق ارائه هیچ‌گونه خدمتی به مسافران را ندارند و شهرداران همه شهرهای استان باید از برپایی چادر مسافرتی در اماکن عمومی و اسکان گردشگران جلوگیری کنند.

او خیلی صریح گفته که چهارمحال و بختیاری این روزها از هیچ مسافر و گردشگری استقبال نمی‌کند.

گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد که وضعیت کرونا در استان‌های لرستان، مرکزی، خراسان شمالی، کردستان، خوزستان، گیلان، هرمزگان و چهارمحال و بختیاری نگران‌کننده است و برخی استان‌ها مثل آذربایجان شرقی نزدیک به وضعیت بحرانی هستند. رئیس دانشگاه علوم پزشکی بوشهر هم گفته که وضعیت این استان با توجه به روند صعودی تعداد مبتلایان، امیدوارکننده نیست.

مهمترین عوامل شیوع این ویروس در این استان ها، افزایش تردد مردم در سطح شهر، رعایت نکردن پروتکل‌های بهداشتی و حضور در محافل مختلف بدون رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی ارزیابی شده است.

وزیر بهداشت از مردم خواسته به استان‌هایی که وضعیت قرمز دارند به هیچ وجه سفر نکنند.

در این میان مسؤولان استان‌های شمالی نگران بحرانی‌تر شدن وضعیت هستند. عضو مجمع نمایندگان استان گیلان در مجلس گفته که مسؤولان شمال کشور از تشدید شیوع ویروس کرونا درپی ورود جمعیت گسترده‌ مسافران در تعطیلات عیدفطر نگران هستند و از رئیس‌جمهور خواسته اختیاراتی به استانداران بدهد که بتوانند محدودیت‌هایی در این زمینه اعمال کنند.

جعفرزاده ایمن آبادی گفته که از ۱۶ شهرستان استان‌های شمالی کشور تنها ۲ شهرستان دارای وضعیت سفید بوده و ۴ شهرستان در حال بررسی است، بنابراین ۷۰ درصد شهرستان‌های شمالی دارای وضعیت سفید نیستند، به همین دلیل سفر به آنها به کام مرگ رفتن است.

فرماندار محمودآباد هم پیش‌بینی کرده در این تعطیلات، شهرهای ساحلی مازندران با موج گسترده مسافرت روبه‌رو شوند، برای همین نسبت به افزایشی شدن شیوع کرونا در صورت رعایت نکردن پروتکل‌های بهداشتی در این شهرستان هشدار داده است.

در شهرهای دیگر که هر سال تعطیلات عید فطر مملو از مسافر می‌شدند نیز همین نگرانی حاکم است. فرماندار سمیرم ـ شهری که آبشاری پر مسافر دارد ـ اماکن گردشگری این شهرستان را تعطیل کرد و گفت که اعلام وضعیت سفید برای این شهرستان به این معنا نیست که مردم از سایر مناطق بار سفر ببندند و عازم این شهرستان شوند.

در مهدیشهر از توابع استان سمنان که اتفاقا الان فصل سفر به حیات وحش آن است، فرمانداری اعلام کرده وضعیت مهدیشهر قرمز شده، برای همین مسافر نمی‌پذیرند و به اماکن اقامتی هم اخطار داده شده که اگر به مسافر جا بدهند، حتما پلمب خواهند شد. شهرستان خلخال در استان اردبیل هم وضعیت مشابهی دارد؛ معاون دانشکده علوم پزشکی ورئیس مرکز بهداشت خلخال اعلام کرده که مراکز اقامتی و هتل‌های این شهرستان برای این تعطیلات، مسافر نمی‌پذیرند.

در همدان که تعطیلات نوروز چالشی سختی بین مسافران و مدیران استانی در گرفت، رئیس شورای شهر گفته که شهرداری و نیروی انتظامی در تعطیلات عید قطر مانع چادر زدن در پارک‌ها خواهند شد. کامران گردان، رئیس شورای شهر همدان هم گفته: ترجیح می‌دهیم تصمیمات درباره کرونا استانی باشد اما متأسفانه تمام تصمیمات کشوری است و نمی‌توانیم همه مواردی که مد نظرمان است را انجام دهیم. از طرف دیگر جلوگیری از ورود مسافران به همدان نیاز به مصوبه دارد و با توجه به اینکه مصوبه قبلی رفع شده است، ممنوعیتی برای این کار وجود ندارد.

با وجود این نگرانی‌ها و هشدارها، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به عنوان متولی سفر برای هدایت و کنترل امن مسافران در شرایطی که وزارت بهداشت اعلام کرده، هیچ برنامه عملیاتی تا به حال ارائه نکرده است. فقط وزیر این وزارتخانه به تاسیسات گردشگری در مناطق سفید اعلام آماده باش داد و خواست که مطابق پروتکل‌های بهداشتی به مسافران خدمات بدهند. ستاد مرکزی هماهنگی خدمات سفر هم عصر چهارشنبه (۳۱ اردیبهشت ماه) درحالی که گزارش‌های پلیس راهور، ترافیک سنگین در محورهای شمالی کشور را گزارش می‌داد، در اطلاعیه‌ای از مردم خواست هنگام سفر پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنند و از تاسیسات مورد تایید مثل هتل، آژانس مسافرتی، رستوران‌های دارای مجوز استفاده کنند و دستگاه‌ها و نهادهای خدمات رسان هم تمهیدات را در ارائه خدمات ایمن و استاندارد فراهم کنند.

هرچند متولیان گردشگری به حسب مسؤولیت نمی‌خواهند مانع سفر مردم شوند و ترجیح داده‌اند از این مجال، برای حمایت از تاسیسات گردشگری که پس از سه ماه تعطیلی و زیان صد درصد، استفاده کنند و برای همین از مردم خواسته‌اند دست کم به شهرهایی با وضعیت سفید سفر کنند و توصیه کرده‌اند در هتل بخواببند و برپایی چادر مسافرتی و اقامت در خانه‌های اجاره‌ای را ممنوع کرده‌اند، اما کیانوش جهانپور ـ رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفته که اعلام وضعیت سفید در شهرها، به معنی عادی بودن شرایط نیست. حتی مشاغلی که بازگشایی می‌شوند هم پروتکل دارند. بازگشایی مشاغل و صنف‌ها با پروتکل، به معنی وجود محدودیت است و این‌که همچنان در وضعیت عادی قرار نداریم.

او اضافه کرده که «وضعیت سفید» از نظر شیوع کرونا حداکثر ۵ روز اعتبار دارد و ظرف ۵ روز اسامی آن شهرها بازنگری می‌شوند و ممکن است وضعیت شهرها از سفید به زرد یا قرمز تغییر پیدا کند.

وزارت بهداشت معتقد است زمان رفتن به سفرهای تفریحی هنوز فرا نرسیده است اما از آن طرف وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دستور بازگشایی سایت‌های طبیعت گردی و کمپ‌های روباز را صادر کرده است. مدیر گروه مبارزه با بیماری‌های واگیر دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی در همین راستا گفته که طبیعت گردی یکی از عوامل احتمال ابتلا به ویروس کرونا در این استان بوده است.

فیض الله برزگر به مردمی اشاره کرده که در این فصل به انگیزه چیدن گیاهان دارویی به طبیعت روی آورده‌اند و در این باره گفته است: برخی از افراد تصور می‌کنند که در فضای آزاد ویروس کرونا وجود ندارد و یا در فضای آزاد راحت تر از بین می‌رود اما این تصور، اشتباه است.

استان‌ها برای اعمال محدودیت و یا ممنوعیت ورود مسافر مخیر نیستند و این تصمیم باید در رأس دولت گرفته شود. ستاد ملی مبارزه با کرونا هم که در این رابطه حد و مرزها را تعیین می‌کند، تا حالا هیچ محدودیتی در ارتباط با سفر در تعطیلات عید فطر معین نکرده است. با وجود تشکیل جلسه‌های ستاد خدمات سفر در بیشتر استان ها، سیاست‌گذاری مشخصی برای مواجهه درست با مسافر ترسیم نشده است. در بیرون شهرها به ویژه مناطق توریستی در شمال کشور نیز هیچ طرح غربالگری و یا کنترل مسافران همانند تعطیلات نوروز، اجرا نمی‌شود و نحوه درست نظارت بر اجرای پروتکل‌ها و فاصله‌گذاری اجتماعی در مراکز پر ازدحام مخصوصا سواحل، فروشگاه‌ها و مجتمع‌های بین راهی، جایگاه‌های سوخت و رستوران‌ها نیز جای سوال دارد.

هرچند که وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گفته باشد: از هفته گذشته نظارت‌ها و بازدیدهای میدانی در سطح استان‌ها و کشور شروع شده است و مراکز اقامتی و تأسیسات گردشگری به شکل مرتب کنترل می‌شوند، وزارت بهداشت نیز در این زمینه اعلام آمادگی کرده، به‌طوری‌که ابلاغیه‌ای را به تمام دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور ارسال کرده و تمام بازرسان و کارشناسان بهداشت محیط و حرفه‌ای خود را برای این نظارت بسیج کرده است.

به هر روی، به حرکت در آمدن مسافران بعد از سه ماه محدودیت و قرنطینه در تعطیلات عید فطر قابل گمانه زنی بوده است، همانطور که بسیاری از مسؤولان گردشگری این پیش‌بینی را کرده بودند. اما اینکه از تجربه سفرها در تعطیلات نوروز استفاده نشود و برنامه منسجمی مطابق آسیب شناسی از قبل صورت گرفته، برای کنترل و هدایت مسافران به نقاط امن و یا اصطلاحا «سفید» تنظیم و اجرا نشود و تنها چند روز مانده به آغاز تعطیلات، با ابلاغ یک دستورالعمل کلی به تاسیسات گردشگری در مناطق «سفید» اعلام آماده باش داده شود و یا اطلاعیه‌ای کلی مشابه سایر مواقع بحرانی در دقیقه ۹۰ صادر شود، یا از این حجم سفر و طغیان کرونا فقط ابراز نگرانی شود و مردم را همچنان دعوت به خانه نشینی کنند، بدون آن که شرایط اوقات فراغت آنها در این مدت فراهم شده باشد، همگی جای بحث دارد.