نحوه واکسیناسیون خبرنگاران + جزئیات

یکی از اصلی‌ترین مشکلات خبرنگاران در سالهای اخیر که مانع از تشخیص درست و مناسب امکانات به این قشر شده، فقدان یک بانک جامع در راستای شناسایی خبرنگاران فعال کشور است.

سالها قبل قرار شد خبرنگاران در سامانه‌ای جامع، اطلاعات خود را وارد کنند و سامانه جامع رسانه‌های کشور، مرجع اصلی تشخیص خبرنگاران باشد؛ این سامانه در کنار بررسی وضعیت مدیرمسئولان و رسیدگی به درخواستهای متعدد حوزه مدیر مسئولی، قرار شد وظیفه رتبه‌بندی خبرنگاران را هم بر عهده بگیرد و مرجع احراز هویت خبرنگاری در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باشد.

 قرار بود سامانه جامع رسانه‌های کشور مرجع تشخیص خبرنگاران باشد

این کار هم در سامانه جامع رسانه‌های کشور آغاز شد و دستورالعمل صدور کارت حرفه ای روزنامه نگاری، در تاریخ ١٢ شهریور ماه ١٣٩٣ در وبگاه معاونت امور مطبوعاتی و اطلاع رسانی منتشر شد و مبنای عمل قرار گرفت. در طول مدت اجرا طی جلساتی با استادان روزنامه‌نگاری، اصحاب رسانه و صاحب نظران علوم ارتباطات، نظرات کارشناسی آنان اخذ و تکمیل شد و منبعد مبنای عمل قرار گرفت.

در این سامانه تعاریف و نحوه عملکرد در قالب یکسری قوانین عنوان شد. طبق این قوانین روزنامه‌نگار، کسی است که شغل اصلی و مستمر او، فعالیت فکری و محتوایی در زمینه تهیه، تنظیم و به منظور انتشار اخبار و وقایع جاری، تحلیل و تفسیر آنها در رسانه‌‍‌‌ها اعم از چاپی یا الکترونیک (وب، رادیو یا تلویزیون) است که در این دستورالعمل به اختصار "رسانه" نامیده می‌شود.

همکاران مستقیم هیئت تحریریه رسانه شامل سردبیر، معاون سردبیر، دبیر تحریریه، دبیر گروه، معاون دبیر گروه، خبرنگار، گزارشگر، تنظیم‌کننده اخبار و مطالب، ویراستار، نویسنده، مترجم، کاریکاتوریست، عکاس خبری، فیلمبردار خبری و مشاغل مشابه در دیگر رسانه‌ها، روزنامه‌نگار شناخته می‌شوند. تایید سایر مشاغل مشابه به عنوان روزنامه‌نگار، به عهده کمیسیون موضوع ماده٤ این دستورالعمل خواهد بود.

صاحبان امتیاز رسانه، مدیران مسئول رسانه، کارگزاران تبلیغات بازرگانی، نویسندگان و کارکنان نشریات داخلی موسسات دولتی و غیردولتی، تولیدکنندگان آگهی‌نامه‌ها، متصدیان روابط عمومی، پاورقی نویسان و داستان‌نویسان، طراحان جدول‌های کلمات متقاطع و سرگرمی، کارکنان دفتری فنی، امور اداری، دفاتر آگهی و مصحح، روزنامه‌نگار حرفه‌ای محسوب نمی‌شوند، مگر آن که در کنار این مشاغل، فعالیت‌های مرتبط با مشاغل موضوع مادة ٢ را نیز داشته باشند و حسب تشخیص کمیسیون موضوع ماده٤ نصاب امتیازات را به دست آورند.

اشتغال به فعالیت روزنامه‌نگاری الزاماً منوط به داشتن کارت روزنامه‌نگاری موضوع این دستورالعمل نیست و کارت‌های مؤسسات مطبوعاتی و نشریات دارای اصالت بیشتری هستند، بویژه اگر متعلق به رسانه‌هایی باشند که در طرح رتبه‌بندی ذیربط، جایگاه بالاتر و حرفه‌ای‌تری دارند.

با تعاریفی که در بالا ارائه شد، مبنای علمی تشخیص خبرنگاران با کمیسیونهایی بود که در معاونت مطبوعاتی تشکیل می‌شدند و قرار بر این بود که خبرنگاران در این کمیسیون‌ها مورد بررسی قرار گرفته و حتی رتبه‌بندی شوند.

با تعاریفی که در بالا ارائه شد، مبنای علمی تشخیص خبرنگاران با کمیسیونهایی بود که در معاونت مطبوعاتی تشکیل می‌شدند

به منظور ارزشیابی حرفه‌ای فعالیت روزنامه‌نگاران، کمیسیونی ٧ نفره با ترکیب زیر تشکیل شد: مدیر کل مطبوعات و خبرگزاری های داخلی به عنوان رئیس کمیسیون، دو نفر از استادان گروه‌های علوم ارتباطات یا روزنامه‌نگاری به انتخاب مجمع رؤسای دانشکده‌ها و مدیران گروه‌های ارتباطات دانشگاه‌های تهران، یک روزنامه‌نگار پیشکسوت به انتخاب مجموعه انجمن‌های روزنامه‌نگاران پیشکسوت (تا تشکیل چنین تشکل یا تشکل‌هایی، این فرد توسط معاون امور مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی انتخاب می‌شود)، دو روزنامه‌نگار به انتخاب شورای هماهنگی تشکل‌های روزنامه‌نگاری، نماینده شورای هماهنگی تشکل‌های مدیریتی مطبوعات

 معاونت مطبوعاتی از عملکرد سامانه جامع رسانه‌های کشور آمار تازه‌ای ارائه کند

اما قرار بود احراز مشخصات و سطح فعالیت خبرنگاران و روزنامه‌نگاران در این کمیسیون برای گروه هدف مزایایی به همراه داشته باشد تا فعالاتن این عرصه علاقه‌مند به حضور در این طرح باشند، قرار بودروزنامه‌نگارانی که امتیاز آنان توسط کمیسیون موضوع ماده ٤ ارزشیابی می‌شود در صورت داشتن سایر شرایط مندرج در این دستورالعمل، از دبیرخانه کمیسیون، کارت روزنامه‌نگاری دریافت کنند ضمناً حسب امتیاز هر فرد، مزایایی از جمله موارد زیر برای روزنامه‌نگاران منظور ‌شود: امکان عضویت در صندوق حمایت از هنرمندان، نویسندگان و روزنامه‌نگاران با تسهیلات ویژه، تسهیلات فرهنگی هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سایر تسهیلات دولتی، صدور کارت خبرنگاری بین‌المللی برای مأموریت‌های خارجی (پس از استعلام از مراجع ذیصلاح)، ارائه خدمات بیمه تکمیلی مطابق با بسته حمایتی سالانه معاونت امور مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی، دوره‌های آموزشی رایگان در مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها، خدمات مشاوره حقوقی حرفه‌ای، کمک هزینه آموزش زبان خارجی، تسریع در رسیدگی به تقاضای انتشار رسانه، قرار گرفتن در فهرست خبرنگاران و روزنامه‌نگاران در پاسخ به استعلامات دستگاه‌ها برای ارایه خدمات حرفه‌ای و تسهیلات و پرداخت بیمه حداکثر به مدت شش ماه برای روزنامه‌نگارانی که به طور ناخواسته با رسانه خود قطع همکاری می‌کنند، مشروط به آنکه از تاریخ قطع همکاری به قبل، حداقل یک سال توسط رسانه محل اشتغال، بیمه شده باشند.

حال سؤال اینجاست که چقدر این مزایا شامل حال روزنامه‌نگارانی شده که در این سالها در سامانه مذکور ثبت‌نام کرده‌اند و طبق شرایط اعلام شده حائز رتبه محسوب شده‌اند؟! شاید بهتر باشد معاونت مطبوعاتی به عنوان متولی این موضوع آمار تازه‌ای از عملکرد این سامانه جامع ارائه کند.

متأسفانه فهرست خبرنگاران احراز صلاحیت شده در این سامانه ملاک عمل برای تصمیم‌گیری‌های حمایتی و کلان کشوری قرار نمی‌گیرد، برای این موضوع هم مصادیق مختلفی قابل ذکر است. به عنوان مثال وقتی قرار است وزارت ارتباطات اینترنت رایگانی در قالب هدیه روز خبرنگار به این قشر ارائه کند مبنای عملش درخواست لیست خبرنگاران از معاونت مطبوعاتی نیست، هرچند که اگر درخواست لیستی هم داشته باشد به طور حتم خبرنگارانی که معاونت مطبوعاتی اعلام می‌کند با جامعه آماری واقعی که به‌صورت حرفه‌ای در این عرصه فعالیت می‌کنند در تعارض خواهد بود؛ چرا که این سامانه جامع چند سالی است که دیگر به درستی به روز رسانی نمی‌شود و مشخص نیست چند خبرنگار کار حرفه‌ای خبرنگاری را کنار گذاشته‌اند و چند خبرنگار به صورت حرفه به جامعه آماری این قشر اضافه شده‌اند.

بنابر این شاید این سامانه، به دلیل عدم استفاده درست از آن، جایگاه و مرجعیت خود را از دست داده باشد و ماموریت آن محدود به فعالیت‌های حوزه مدیر مسئولان و رتبه‌بندی خبرنگاران باشد. آن هم یک رتبه‌بندی که چندان در روند کار حرفه‌ای روزنامه‌نگاران و خبرنگاران تأثیری ندارد. قرار بود روزنامه‌نگاران در چهار رتبه خبرنگار، روزنامه‌ نگار،‌ روزنامه‌نگار ارشد و روزنامه‌نگار خبره، رتبه‌بندی شوند و در نهایت فهرست دارندگان کارت روزنامه‌نگاری، همراه با رتبه، حوزه فعالیت و تاریخ اعتبار آن در پایگاه اطلاع رسانی معاونت امور مطبوعاتی و اطلاع رسانی منتشر شود. اما چند سالی است که از این نظام رتبه‌بندی‌ هم خبری در دسترس قرار نمی‌گیرد.

تمام این فقدان‌ها در شناسایی و تشکیل بانک جامع خبرنگاران زمانی خود‌نمایی می‌کند که قرار باشد یک اقدام صنفی در راستای حمایت از این قشر صورت پذیرد.

وقتی اعلام شد اصحاب رسانه‌ و خبرنگاران در گروه مشاغل حساس و در اولویت سوم دریافت واکسن کرونا هستند، نخستین سؤالی که برای فعالان این عرصه به‌وجود آمد نحوه واکسیناسیون خبرنگاران و شناسایی آنها بود.

وقتی قرار است به کادر درمان واکسن تزریق شود مرجع سازمان نظام پزشکی خواهد بود و تزریق‌ها با استعلام شماره نظام پزشکی کادر درمان انجام می‌شود، وقتی قرار باشد تزریق به رانندگان تاکسی صورت پذیرد مرجع استعلام تاکسی‌رانی می‌شود، اما آیا زمانی که نوبت تزریق خبرنگاران برسد می‌توان سامانه جامع رسانه‌ها یا معاونت مطبوعاتی را به عنوان مرجع معرفی پذیرفت، یا این فرآیند از طریق مدیران مسئول رسانه‌ها انجام می‌شود؟!

 فقدان مرجعیت برای احراز خبرنگاران

 ابهام اصلی در زمینه تزریق واکسن به خبرنگاران همین موضوع است و نگرانی فعالان این عرصه همین فقدان مرجعیت برای احراز خبرنگاران است. سالهاست قرار است معاونت مطبوعاتی اقدام به جمع‌آوری بانک اطلاعاتی از خبرنگاران کند اما این مهم به چند دلیل امکان‌پذیر نشده‌ است.

اول اینکه ماهیت شغل خبرنگارای در کشور یک ماهیت بی‌ثبات بوده و امنیت شغلی در این حرفه سطح پایینی دارد، بنابراین ورود و خرج افراد به این حرفه با سرعت بیشتری اتفاق می‌افتد. دوم فقدان عملکرد درست در حوزه مدیریتی معاونت مطبوعاتی بوده که با تغییر سیاست‌ها در هر دوره اولویت‌ها برای پیگیری این اقدام به تأخیر افتاده و برای دوره‌هایی به صورت کلی فراموش شده‌است. در نهایت رشد قارچ‌گونه رسانه‌ها در دوره‌ای است که متصدیان امر علاقه‌مند به ارائه آمار بالای رسانه‌ها بودند و به هر درخواستی برای مدیر مسئولی پاسخ مثبت می‌داند، همین موضوع باعث شد تا رسانه‌ها به لحاظ کمی آمار بالایی داشته‌باشند و به لحاظ کیفی حرفی برای گفتن در این عرصه نباشد، همین افزایش کمی رسانه‌ها ساماندهی را با مشکلات زیادی مواجه کرد.

تمام این مشکلات خود را زمانی نمایان می‌کنند که قرار باشد یک حمایت گروهی از این قشر صورت پذیرد، بنابراین شاید واجب‌تر از اینکه مسئولان را برای در اولویت قرار دادن خبرنگاران ترغیب کنیم، فکری به حال چگونگی انجام واکسیناسیون خبرنگاران داشته باشیم.