واکسن سینوفارم در چند دز کارایی کافی را دارد؟

حدود دو سوم واکسن های واردشده به ایران، واکسن سینوفارم است. این در حالی است که واکسن سینوفارم نسبت به سایر واکسن های کرونا از کارآیی کمتری برخوردار است. همچنین برخی مطالعات جهانی نشان می دهد که بعد از شش ماه از تزریق دُز دوم واکسن سینوفارم ، باید به دریافت کنندگان این واکسن باید دُز یادآور واکسن سینوفارم تزریق شود. مساله ای که نشان می دهد وزارت بهداشت دولت آینده هرچه سریع تر باید برای تامین دُز یادآور واکسن سینوفارم برنامه ریزی کند.

از میان ۱۸ میلیون و ۷۹۴ هزار و ۶۱۰ دُز واکسن کرونا که تا کنون وارد کشورمان شده است، حدود دو سوم یعنی ۱۲ میلیون و ۲۷۰ هزار دُز مربوط به واکسن سینوفارم چین است. این یعنی هم اکنون بخش زیادی از مردم ایران توسط واکسن سینوفارم واکسینه شده اند و آن طور که مطالعات بین المللی نشان می دهد، افرادی که این واکسن را دریافت کرده اند، پس از گذشت شش ماه از تزریق دُز دوم باید دُز سوم یا یادآور را دریافت کنند.

این در حالی است که در ایران سالمندان و گروه های پرخطر زیادی وجود دارند که در ماه های ابتدایی امسال با همین واکسن سینوفارم واکسینه شده اند و باید از مهرماه به بعد دُز یادآور خود را دریافت کنند و مشخص نیست برنامه وزارت بهداشت دولت جدید برای تامین دُز یادآور مورد نیاز این افراد به چه صورت خواهد بود؛ زیرا اگر این افراد در زمان تعیین‌شده دُز یادآور خود را دریافت نکنند، قطعا ایمنی بدن آنها کاهش می یابد و همین مساله می تواند به افت میزان ایمنی جمعی حاصل از واکسن بخصوص در میان سالمندان و گروه های پرخطر جامعه منجر شود.

همچنین با توجه به این که برخی مطالعات علمی نشان داده است برای این که اثربخشی کامل واکسن کرونا همواره در بدن افراد واکسینه شده باقی بماند، این افراد باید هر شش ماه یک بار دُز یادآور واکسن کرونای خود را دریافت کنند، در این شرایط این بیم وجود دارد که بخش زیادی از ایرانیان تا پایان عمر خود نیاز داشته باشند که حتما واکسن سینوفارم دریافت کنند و نتوان از سایر واکسن ها برای تزریق دُز یادآور به این افراد استفاده کرد.

نزدیک شدن زمان تزریق دُز سوم واکسن کادر درمان و سالمندان

این موضوعات را با پروفسور علیرضا ناجی، رئیس پژوهشگاه ویروس شناسی کشور در میان گذاشتیم و او نیز با تاکید بر این که رفته رفته زمان تزریق دُز یادآور به کادر درمان، سالمندان و گروه های پرخطر فرا می رسد، به خبرنگار رکنا گفت: بیشتر اعضای کادر درمان واکسن اسپوتنیک و آسترازنکا تزریق کرده اند که این واکسن ها هم مثل واکسن سینوفارم نیاز به تزریق دُز یادآور دارند. اما نکته مهم این است که این طور نیست هر کسی که دو دُز از یک واکسن را تزریق کرده بود، حتما نیاز داشته باشد که دُز یادآور خود را نیز دقیقا از همان واکسن تزریق کند.

رئیس آزمایشگاه ویروس شناسی بیمارستان مسیح دانشوری با بیان این که این مساله در واکسن های مختلف متفاوت است، عنوان کرد: توصیه متخصصان بهداشتی این است که برای تزریق دُز یادآور به افرادی که واکسن هایی مانند اسپوتنیک و آسترازنکا یعنی واکسن های تولیدشده براساس DNA را دریافت کرده اند، از واکسن های ساخته شده با ویروس غیرفعال مانند واکسن سینوفارم یا برکت استفاده شود، زیرا واکسن های تولیدشده براساس ویروس غیرفعال تعداد آنتی ژن های بیشتری دارند و بیشتر می توانند سلول ها را تحریک کنند.

این استاد تمام ویروس شناسی ادامه داد: البته این طور نیست که افراد واکسینه شده با واکسن های تولیدشده براساس DNA، برای دریافت دُز یادآور خود حتما نیاز داشته باشند که واکسن های تولیدشده با ویروس غیرفعال را تزریق کنند، بلکه آنها می توانند از پلتفرم های دیگر واکسن از جمله واکسن های پروتئینی نیز استفاده کنند.

دُز یادآور به ایرانیان باید با فاصله زمانی نزدیکتری تزریق شود

ناجی در همین راستا تاکید کرد که علاوه بر برنامه ریزی برای تامین دُز اول و دوم واکسن کرونای تمام افراد جامعه، باید برای تامین دُز یادآور کادر درمان، سالمندان و گروه های پرخطر که از بهمن ۹۹ تا ابتدای ۱۴۰۰ واکسن کرونای خود را دریافت کرده اند، برنامه ریزی شود.

رئیس پژوهشگاه ویروس شناسی کشور در پاسخ به این سوال که فاصله میان تزریق دُز دوم و دُز یادآور واکسن کرونا چقدر باید باشد، گفت: درباره واکسن هایی مثل مدرنا یا فایزر گفته شده است که باید بین ۶ تا ۱۲ ماه بعد از تزریق دُز دوم، دُز یادآور تزریق شود؛ اما چون ما در ایران از واکسن هایی با کارآیی پایین تر از جمله سینوفارم و برکت استفاده می کنیم، قطعا باید دُز یادآور در فاصله زمانی نزدیکتری به افراد تزریق شود.

وی با اشاره به شیوع جهش های جدید کرونا در سطح کشور اظهار داشت: اگر ما بتوانیم با تسریع واکسیناسیون عمومی و تزریق هرچه زودتر دُز یادآور سطح آنتی بادی بدن تمام افراد جامعه را بالاتر ببریم، ایمنی جمعی ما در برابر جهش های کنونی کرونا یا جهش هایی که در آینده ایجاد خواهند شد، افزایش خواهد یافت.

پروتکل های مربوط به واکسن سینوفارم، سه دُزه است

در این میان باید توجه داشت که براساس آخرین آمارهای وزارت بهداشت، حدود ۱۲ درصد از جمعیت کشور یک دُز واکسن کرونا را دریافت کرده اند و دُز دوم نیز تنها به حدود ۳.۵ درصد از افراد تزریق شده است. در این شرایط، با توجه به این که بیشتر سالمندان و افراد مبتلا به بیماری های خاص در ماه های ابتدایی امسال، واکسن سینوفارم تزریق کرده اند، باید هرچه زودتر برنامه ریزی برای تزریق دُز یادآور واکسن کرونا بخصوص به دریافت کنندگان واکسن سینوفارم انجام شود.

این در حالی است که به گفته رئیس آزمایشگاه ویروس شناسی بیمارستان مسیح دانشوری، برخی مطالعات انجام شده در سطح ایران نشان می دهد که واکسن سینوفارم کارآیی کافی را برای سالمندان ندارد و بخشی از دریافت کنندگان این واکسن در ماه های اخیر به انواع شدید بیماری کرونا مبتلا شده اند و این مساله نیاز به تامین دُز یادآور بخصوص برای دریافت کنندگان واکسن کرونا را تشدید می کند، به ویژه آن که براساس اظهارات ناجی، با توجه به عملکرد نامناسب واکسن سینوفارم در کشور امارات، ثابت شد که کشورهای مختلف باید از پروتکل های سه دُزه برای این واکسن استفاده کنند و البته در امارات اکنون برای تزریق دُز یادآور به افرادی که واکسن سینوفارم استفاده کرده اند، از واکسن فایزر استفاده می شود.

رئیس پژوهشگاه ویروس شناسی کشور با تاکید بر این که ایران رفته رفته باید استفاده از واکسن هایی را که کارآیی پایین تری دارند، کنار بگذارد، تصریح کرد: بهتر است که ما هرچه زودتر استفاده از واکسن هایی با پلتفرم ویروس غیرفعال را که دارای کفایت پایین تری هستند، کنار بگذاریم، بخصوص که در خود چین هم تاکید شده است که باید به سراغ واکسن هایی بروند که کارآیی بالاتری دارند.

وی در همین راستا با تاکید بر این که بهتر است ایران هم روی واکسن هایی سرمایه گذاری کند که کارآیی بالاتری دارند، اظهار داشت: پلتفرم های وکتوری، پروتئینی و mRNA از جمله پلتفرم های تولید واکسن کرونا هستند که کارآیی آنها بالاتر است و ما باید در ابتدا به سراغ واردات هرچه بیشتر این واکسن ها برویم و رفته رفته به دنبال تولید واکسن هایی با این فناوری ها باشیم.

افزایش آمار فوتی های کرونا با پوشش نامناسب واکسیناسیون سالمندان و گروه های پرخطر

ناجی با بیان این که در پاسخ به سوال دیگری درباره علت افزایش آمار فوتی های ناشی از کرونا در روزهای اخیر عنوان کرد: متاسفانه هنوز پوشش مناسب واکسیناسیون در میان تمام سالمندان، انجام نشده است و ۳۰ تا ۴۰ درصد از افراد بالای ۶۰ سال با وجود این که نوبت واکسیناسیون آنها فرا رسیده است، هنوز برای دریافت کردن واکسن مراجعه نکرده اند. ضمن این که هنوز واکسن کرونا به بسیاری از افراد دارای بیماری های خاص تزریق نشده و تمام این مسائل به بالا رفتن آمار فوتی ها در موج پنجم کرونا دامن زده است.

وی با انتقاد از تقسیم بندی گروه های اولویت دار دریافت واکسن کرونا گفت: متاسفانه واکسیناسیون بیماران دیابتی به تازگی آغاز شده است. این در حالی است که این دسته از افراد و گروه های مبتلا به بیماری های قلبی، کلیوی و فشار خون باید زودتر آغاز می شد.

رئیس آزمایشگاه ویروس شناسی بیمارستان مسیح دانشوری همچنین از احتمال تاثیر پایین بودن کارآیی واکسن سینوفارم روی افزایش آمار فوتی های ناشی از کرونا اظهار داشت: با توجه به این که بخش زیادی از سالمندان و افراد دارای بیماری های خاص ما واکسن سینوفارم دریافت کرده اند، باید مطالعات جامعی انجام شود که ببینیم این واکسن چند درصد در میان این افراد ایمنی ایجاد کرده است.

رئیس پژوهشگاه ویروس شناسی کشور ادامه داد: اکنون شاهد آن هستیم که برخی سالمندان و افراد دارای بیماری های خاص که قاعدتا تا کنون باید واکسن کرونای خود را دریافت می کردند، به انواع شدید بیماری کرونا مبتلا شده اند و این مساله می تواند حاکی از کارآیی پایین واکسن سینوفارم باشد. البته این صحبت ها هنوز از نظر علمی ثابت نشده است و ما برای فهمیدن بیشتر این موضوع نیاز به اطلاعاتی داریم که باید از طریق مطالعات علمی بیشتر به دست آید.

بی توجهی به مدیریت علمی کرونا مهمترین عامل افزایش آمارهای کرونایی

ناجی با تاکید بر این که بی توجهی به مدیریت علمی کرونا عامل اصلی شیوع موج پنجم این ویروس در کشور ماست، اظهار داشت: با اطمینان کامل می توان گفت که علت اصلی بروز موج پنجم کرونا عدم برنامه ریزی صحیح برای مدیریت این بیماری است، زیرا ما از ماه اردیبهشت که با شیوع جهش های دلتا و آفریقایی کرونا در استان های جنوبی کشور مواجه شدیم، این استان ها را قرنطینه نکردیم و نظارت بسیار اندکی در اجرای ضوابط بهداشتی و محدودیت های کرونایی تعیین شده در شرایط قرمز داشتیم و همه این مسائل منجر به پخش شدن نوع دلتا ویروس کرونا در کشور شد.

رئیس پژوهشگاه ویروس شناسی کشور با ارائه هشدار نسبت به میزان سرایت بالای کرونای دلتا تاکید کرد: این ویروس به شدت می تواند در سطح جامعه پخش شود و اکنون هم بسیاری از ایرانیان به این ویروس مبتلا شده اند. در این شرایط هرچه میزان گسترش کرونای دلتا در کشور بیشتر شود، قطعا افراد بیشتری به بستری یا ICU احتیاج پیدا می کنند و به همین دلیل، حتی اگر میزان کشندگی کرونای دلتا نیز بیشتر نباشد، با توجه به این که این ویروس در مدت زمان کمتری می تواند افراد بیشتری را مبتلا کند، آمار مرگ و میر ناشی از کرونا نیز افزایش می یابد.

وی در پایان تصریح کرد: ما باید از شیوع موج پنجم کرونا در کشورمان پیشگیری می کردیم و در زمان های مناسب، تصمیم گیری های صحیح را اتخاذ می کردیم و بعد از آن به صورت قاطعانه، با افرادی که پروتکل های بهداشتی را نقض می کنند، برخورد می کردیم. مهمترین راهکار برای کاهش میزان شیوع این ویروس نیز قرنطینه کامل شهرها و جلوگیری از همه مسافرت ها بود و وقتی ما در ماه های اخیر از این مساله پرهیز کرده ایم، نشان می دهد که در طول این مدت تفکری علمی برای جلوگیری از شیوع کرونا نداشتیم.