کاهش چشمگیر ازن تهران در ۳ ماه گرم امسال

حسین شهیدزاده،‌مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در این باره گفت: گاز ازن (O۳)، اصلی‌‌ترین آلاینده فصول گرم سال در شهر تهران است. مسئول اصلی تشکیل ازن، دو آلاینده‌‌اکسیدهای نیتروژن (NOX) و ترکیبات آلی فرار (VOCs) است و علاوه بر آنها، گازهایCH۴ و CO نیز می‌توانند در تشکیل ازن در مقیاس بزرگ، نقش داشته باشند.

به گفته شهیدزاده، موتورهای احتراق داخلی، منبع اصلی انتشار NOx هستند. منوکسید نیتروژن (NO) و دی‌اکسید نیتروژن (NO۲) آلاینده‌‌های ناشی از احتراق سوخت در وسایل نقلیه موتوری، نیروگاه‌های زغال‌ سنگ، نفت و گاز، بویلر‌های صنعتی و سوزاندن زباله هستند. منبع تولیدVOCs نیز گازهای خروجی خودرو، نشت سوخت در ایستگاه‌های سوخت‌رسانی، رنگ‌ها، فعالیت‌های صنعتی، حلّال‌ها و... هستند و البته به‌ طور طبیعی، انتشار بیولوژیکی از درختان نیز باعث تولید این هیدروکربن‌ها می‌شود. بخشی از این ترکیبات سرطان‌زا هستند، برخی باعث التهاب مخاط و غشاء مخاطی شده و بعضی نیز ممکن است خستگی و کاهش تمرکز ایجاد کنند.

شهیدزاده درباره روند انتشار ازن اعلام کرد: آلاینده ازن به‌ صورت مستقیم در هوا منتشر نمی‌شود، بلکه توسط واکنش‌های شیمیایی بین اکسیدهای نیتروژن و ترکیبات آلی فرّار در حضور نور خورشید ایجاد می‌شود و به همین علت، میزان ازن در ماه‌های گرم سال و در وسط روز، بیش از سایر مواقع است. ظرفیت اکسیدکنندگی بالای ازن، مشکلات جدی تنفسی، درد سینه، سوزش گلو و چشم، حملات آسمی، برونشیت، آمفیزم، سردرد و... را در پی دارد. علاوه بر افراد فعال در فضای باز، کودکان بیشتر از سایر افراد در معرض مخاطرات این آلاینده قرار دارند، زیرا ریه‌‌های اطفال هنوز در حال رشد و تکامل بوده و فعالیت آن‌هادرخارج ازمنزل، درزمانی که سطح ازن بالاست، معمولاً زیاد است.

مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران درباره ارزیابی روند ازن در امسال گفت: هوای تهران از منظر آلاینده ازن در امسال (تا ۱۰ شهریور)، ۹ روز در وضعیت پاک، ۱۳۳ روز در وضعیت قابل قبول، ۲۲ روز در وضعیت ناسالم برای گروه‌‌های حساس و یک روز نیز در وضعیت ناسالم برای عموم افراد جامعه قرار داشته است. تمامی روزهای با وضعیت پاک به‌ جز یک روز (در خردادماه) مربوط به فروردین‌ماه است و در دو ماهه ابتدایی امسال با وجود متعادل بودن دمای هوا، هیچیک از روزها از منظر این آلاینده ثانویه، فراتر از حد سلامت قرار نداشتند. در خردادماه و همزمان با افزایش تدریجی دمای هوا، روند افزایش شاخص آلاینده ازن در شهر تهران نیز به‌تدریج آغاز شد و نخستین روز آلوده به لحاظ این آلاینده در روز چهاردهم خرداد ثبت شد و شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس تا پایان فصل بهار در مجموع به ۶ روز رسید.

اما به گفته شهیدزاده، با شروع فصل تابستان، این وضعیت تشدید شد و تیرماه با ثبت ۱۰ روز آلوده، آلوده‌ترین ماه امسال از منظر این آلاینده ثانویه بود. همچنین، آلوده‌‌ترین روز امسال به لحاظ این آلاینده با شاخص ۱۶۲ در ۱۸ تیرماه ثبت شد که تنها روز ناسالم ثبت شده از ابتدای سال ۱۴۰۰ بوده است. تقلیل نسبی دمای هوا در مردادماه، منجر به کاهش تدریجی غلظت آلاینده ازن و تعداد روزهای نامطلوب شد، به گونه‌ای که طی این ماه، تعداد روزهای آلوده به ۵ روز ناسالم برای گروه‌‌های حساس رسید. هر چند طی ۱۰ روز ابتدایی آخرین ماه تابستان تا کنون، ۲ روز ناسالم برای گروه‌‌های حساس ثبت شده است اما پیش‌‌بینی می‌شود با کاهش دمای هوا و ساعات آفتابی، از غلظت آلاینده ازن کاسته شده و شاهد کاهش تدریجی غلظت این آلاینده در شهر تهران باشیم.

در جدول ذیل، مقایسه شاخص کیفیت هوای شهر تهران از منظر آلاینده ازن طی ماه‌‌های خرداد، تیر و مرداد سال‌های ۹۸، ۹۹ و ۱۴۰۰ آمده است که بر اساس آن، هر چند در این بازه زمانی در امسال، کاهش محسوسی را از نظر تعداد روزهای پاک به لحاظ این آلاینده شاهد بودیم اما با این وجود، از تعداد روزهای آلوده (ناسالم برای گروه‌‌های حساس و ناسالم) به ویژه در مقایسه با سال گذشته، کاسته شده است.

مقایسه شاخص آلاینده ازن کیفیت هوا به لحاظ در ماه‌‌های خرداد، تیر و مرداد ۳سال اخیر

(بر حسب تعداد روز)