در گفتگوی گسترش نیوز با یک جامعه‌شناس مطرح شد
ساخت‌ساز شهری در گیرودار بی‌قانونی / برنامه‌ریزی کلان لازمه اقتصادی شدن معماری شهری
این محقق می‌گوید: سازندگان ما بر این باورند اگر از مصالح سنگین و با شکل‌های عجیب، ساختمان‌ها را بنا کنند بهتر است.
معماری ایرانی همواره مورد تحسین جهانیان بوده و کویری بودن آن و مصالح ساختمانی خاص این منطقه ویژگی بارز معماری ایرانی است. در گذشته زیبایی خانه‌های مسکونی معطوف به عناصر و اجزا درونی آن‌ها مانند فواره‌ها، تالار‌ها، نقاشی‌ها، کاشی‌کاری‌ها و از این قبیل جزئیات بوده است و نمای بیرونی خانه‌ها اکثرا یک شکل طراحی می‌شدند. مهمترین کارکرد فرهنگی و اجتماعی این امر یکسان‌انگاری تمام طبقات جامعه و عدم تمایز میان اقشار بود. امروزه اما شهرسازی ما دستخوش تغییراتی شده است که شاید در تضاد با ریشه‌های سنتی ما باشد. نماهایی مدرن با مصالح ساختمانی غربی و بضا سنگین و مجلل.
در رابطه با این موضوع با مصطفی اقلیما محقق و جامعه‌شناس به صحبت پرداختیم که در ادامه می‌خوانید:
معماری امروز ما تشنه دانش آکادمیک اصولی
اقلیما در ابتدا ضمن اشاره به آرشیتکت هایی که از دانشگاه ها فارغ التحصیل می‌شوند گفت: دانشجویان معماری در ایران به طور کلی در مقاطع بالا کارشناسی ارشد و دکترا تحصیل می‌کنند اما اینها چه درسی میخوانند و از چه استادی درس می‌گیرند؟ معلمان بجز کتاب‌های پایه اولیه معماری که اصول را تدریس می‌کند کتاب جدید و کاربردی برای ارائه ندارند. معماران به نام ما اکثرا معماران خارج رفته و تحصیل‌کرده در خارجند و نگاه و دیدگاهشان بر مبنای نگاه دانشگاه‌های غربی است. حتی ساختمان‌هایی که می‌سازند براساس نگاه معماری کشور‌های خارجی و دنیا است.
نقشه‌های معماری که سوغات کشور‌های دیگرند!
اقلیما در ادامه گفت: اکثر ساختمان‌های بلند در کشور ما طراحی خاصی ندارد زیرا هزینه‌بر است و نقشه این ساختمان‌ها را خریداری شده از خارج می‌آورند. نقشه آماده شده یک هتل و رستوران و یا ساختمان نمایشگاهی عینا نقشه آن از خارج از کشور خریداری می‌شود و همان نقشه‌های پیاده شده در خارج از کشور، اجرا می‌شود. یکی از موارد مهمی که در ایران هیچوقت توجه نمی‌شود این است که شهرداری و دولت‌ها به زیبایی شهرها اهمیتی ندادند و ناهمگونی در شهر بیداد می‌کند. سازندگان این اجازه را دارند نمای یک خانه را سنتی و یا مدرن ارائه کنند و یا نمایی را شیشه‌ای بسازند و یا استفاده از سنگ در نماها که افراطی انجام می‌شود. به طور کلی هیچ نمایی باهم به ویژه در شهر تهران هماهنگی ندارد.
اقلیما در ادامه بیان کرد: در شهر پاریس تمام ساختمان‌هایی که امروز ساخته می‌شود برگرفته از نماهای قدیمی این شهر است تا اصالت شهر از بین نرود. تمامی پنجره‌ها یکدست یک‌اندازه‌اند و همه اندازه استاندارد خود را دارند. به طور کلی در اجزای ساختمان‌ها ناهمگونی و عدم تناسب وجود ندارد. ساختمان‌ها اکثرا ۵ طبقه می‌باشند و به گونه‌ای ساخته می‌شوند که جلوی خیابان‌ها را نپوشاند. رنگ پنجره‌ها باید یکررنگ باشد و تناسب‌سازی حتی در رنگ‌ها هم حفظ می‌شود. اصول در معماری دنیا رعایت می‌شود اما ما این اصول را در ایران نداریم. معماری ایرانی ما تازه به شهر رسیده است.
شمال شهر تهران نماد کاخ‌نشینی است
این محقق اجتماعی خاطرنشان کرد: سازندگان ما بر این باورند اگر از مصالح سنگین و و با شکل‌های عجیب ساختمان‌ها را بنا کنند بهتر است. در منطقه الهیه تهران ساختمان‌هایی وجود دارد که گاها مانند کاخ ساخته شده‌اند و حتی با نماهای دیگر در آن محله همخوانی ندارد. بنابراین تفاوت قیمتی نیز در همان منطقه به دلیل نوع ساخت متفاوت، عجیب می‌شود. هماهنگی و برنامه‌ریزی برای داشتن معماری یکدست که به زیباسازی شهر هم کمک کند وجود ندارد. طراحی ایتالیایی و رمی در مناطق شمالی تهران به صورت افراطی اعمال شده است. زیرا شهرداری هیچوقت در نما و طراحی بیرونی خانه دخالتی نمی‌کند و پولی که دریافت می‌کند نیز بابت زیرساخت بناست.
پایان‌کار پس از چند سال سکونت!
اقلیما به بررسی معماری شهر‌های مختلف کشور پرداخت و گفت: در شهر مشهد نمای ساختمان‌ها آجر است و با وجود طبقات مختلفی که ساخته شده است نمای خاصی طراحی نشده است. حتی گاهی مردم آن شهر اظهار کرده‌اند که پس از چندین سال زندگی در این خانه‌ها سپس نمای ساختمان‌ها را می‌سازند تا پایان‌کار جدید برای ساختمان خود دریافت کنند. اگر ما در کشوری قانون‌مند زندگی می‌کنیم تمام مردم جامعه باید تابع ضوابط و قوانین وضع شده باشند اما چون ضوابط مشخصی نداریم و قواعد هرروز تغییر می‌کنند این ناهمگونی‌ها در ساختمان‌ها مشاهده می‌شود.
وی افزود: در شهر اصفهان که ساختمان‌های قدیمی بسیاری وجود دارد یک زمانی نماها را با آجر سه سانتی می‌ساختند تا هماهنگ با نماهای قدیمی شهر شود. اما امروزه با استفاده بی‌رویه از سنگ و مصالح مدرن‌تر، اصالت شهر و زیبایی آن از بین رفته است. حتی در محله‌هایی که نماها کاه‌گلی است هم باید با همان مصالح، ساختمان‌های جدید ساخته شود چراکه استفاده از مصالح جدید امروزی بافت تاریخی آن محله را برهم می‌زند.
هماهنگی نماها لازمه متناسب‌سازی بافت شهرها
مصطفی اقلیما با بیان اینکه همه این موارد و مشکلات به دست برنامه‌ریزان و مسئولان مربوطه حل می‌شود نیز افزود: آموزش درست و اصولی معماران در دانشگاه‌ها راهکار بعدی بهبود در روند ساخت‌‌وسازهاست. همچنین می‌بایست ایرانی شده طراحی‌های داخلی را نیز بتوانیم طراحی و پیاده کنیم و محاسبات و استحکامات لازم را نیز در نظر داشته باشیم.
این کارشناس همچنین گفت: ساختمان‌ها با هرمصالحی می‌تواند ساخته شود اما به شرطی که هماهنگی لازم با آن منطقه و محله داشته باشد. اگر همه محله سنگ کار شده است نمای شیشه‌ای ساخته نشود چراکه همه این موارد همگونی منطقه و در پی آن شهر را برهم می‌زند که تعیین استاندارد برای این موارد برعهده شهرداری‌هاست. اما متاسفانه در کشور ما قوانین ما با تغییر سمت و افراد تغییر می‌کند.
چگونه می‌توانیم در معماری ضمن حفظ ریشه های سنتی و ایرانی خود اقتصادی‌سازی را نیز اعمال کنیم؟
اقلیما در پاسخ به سوال فوق به خبرنگار گسترش نیوز گفت: برنامه‌ریزی برای هر مسئله‌ای حائز اهمیت است و بزرگترین مشکل ما در جامعه این است که برنامه مشخصی برای اهداف خرد و کلان خود نداریم. قوا اصلی کشور، مسئولین اصلی این برنامه‌ریزی هستند. قوه مقننه ما قوانین را به قوه مجریه ارجاع می‌دهد و این نهاد باید قوانین را اجرا کند و هیچ عملی را به صورت خود مختار نباید انجام دهد اما متاسفانه در کشور ما قوه مجریه و وزیران و نمایندگان مجلس ما گاهی به صورت خودمختار عمل می‌کنند. در صورتی که کار هر نهاد و وزارتخانه مشخص است و قوانینی که در قالب برنامه به آن‌ها داده می‌شود باید اجرا کند. اگر برنامه‌ای تغییر کند باید از آن وزیر و یا مسئول مربوطه گزارش کار خواسته شود و در دولت و مجلس گزارشات کار مصوب شود و در طرح‌های دولت برای برنامه‌های بعدی قرار گیرد.
وی تاکید کرد: برای پروژه‌های ساختمانی نیز باید به همین روال باشد. شهرداری‌ها زمانی که برای یک خیابان یا منطقه قوانینی را وضع می‌کنند باید سعی در ثابت نگه داشتن آن انجام دهند و قوانین تعیین شده را به صورت دقیق اجرایی کنند. ضابطه‌ها با تغییر افراد نباید تغییر کند. هر دوسال در کشور ما بسته به تغییر افراد در سمت‌های مختلف تغییر می‌کند که این نکته حتی موجب سردرگمی ساکنان نیز می‌شود. مسئولین ما تابع اجرای قوانین نیستند و هرکدام برای خود برنامه و قانون وضع می کنند و شخص بعدی قوانین شخص قبلی را درهم می‌‌شکند. اگر ساختمانی با یک قانون و پلن ثابت قرار است ساخته شود باید تا تکمیل پروژه نیز با همان قوانین و با همان نسبت‌های نوسازی و مهندسی شهرسازی به اتمام برسد. در مهندسی بسیار آسان می‌توان کار کرد و مردم نیز سبک‌های یکسان ساختمان‌ها را خریداری می‌کنند و برای جلب نظر مشتریان الزاما نباید از بناهای عجیب با مصالح ثقیل استفاده شود.
اصلاح زیرساخت‌ها، معماری اقتصادی و پربازده‌تری را به همراهی دارد
اقلیما استحکام و یکسان‌سازی شهری را نکته مهمی دانست و گفت: این امر نه تنها برای زیباسازی شهرها بهتر است بلکه از سمت مردم نیز خواهان دارد. مشکلات اصلی ما در صنعت ساختمان‌سازی زیرساخت‌هاست. مهندسان ما بر طبق آن منطقه و قوانین شهرداری‌ها نقشه می‌دهند و نما برحسب دستورالعمل های شهرداری طراحی می‌شود. برای موارد فنی ساختمان شامل ارتفاع ساختمان و پی آن، قوانینی وجود دارد اما چارجوب مشخصی برای نما و فضای بیرونی ساختمان‌ها وجود ندارد.
اقلیما افزود: هر کسی به هرنحوی که خواسته است و یا بیشتر فروش داشته است ساختمان‌ها را ساخته است. زمانی که به سال ساخت خانه ها دقت کنیم متوجه خواهیم شد که در هر برهه زمانی از چه مصالحی استفاده شده است. برای مثال نماهای ساختمان‌ها در شهر تهران در دهه ۸۰ سنگ گرانیت بوده است و یا قبل‌تر از ساختمان‌هایی که ۲۰ ساله هستند از آجر‌های سه سانتی استفاده شده است. این امر با بررسی تعداد طبقات پایه ساختمان‌ها نیز قابل بررسی است.
وی در پایان تصریح کرد: یک نما و مصالحی که در یک زمان مد شود همه از آن استفاده می‌کنند. بسته به آن لوازم ساختمانی و جنس و قیمتی که ساختمان بر اساس آن از آب درمی‌آید ساختمان‌ها متفاوتند اما اگر در کشور براساس دستورالعمل‌های درست شهرداری کار شود یک شهر حتی تا پنجاه سال آینده نیز استاندارد است. اگر صنعت ساختمان ما دارای یک ایده و فکر محکم باشد می‌توان معماری استاندارد و بااصالت همراه با اقتصادی سالم را داشته باشیم. اگر زیرساخت‌ها و قوانین اصلاح شود و ثابت بماند زیبایی را در سطح شهر شاهد خواهیم بود. شهر زیبا حتی در شاد بودن و روحیه بهتر مردم آن شهر هم اثر‌گذار است.
ارسال نظر