آمار عجیب از اشتغال ناشنوایان

چهارمین هفته ماه سپتامبر در تقویم جهانی به عنوان روز جهانی ناشنوایان به ثبت رسیده است. همچنین هشتم مهر در تقویم رسمی کشورمان روز ملی ناشنوایان است. هشتم مهر به مناسبت بزرگداشت خدمات ارزنده مرحوم جبار باغچه بان به عنوان روز ملی ناشنوایان به ثبت رسیده است. مرحوم باغچه بان اولین کسی بود که زبان اشاره ویژه ناشنوایان را وارد ایران کرد و به تاسیس مدارس مخصوص ناشنوایان در کشورمان پرداخت.

ناشنوایان بیشتر از سایر افراد در معرض ابتلا به کرونا هستند

در شرایطی مجددا وارد هفته جهانی ناشنوایان شده ایم که در دو سال گذشته، دنیای آرام ناشنوایان با شیوع کرونا متلاطم شده است؛ زیرا این گروه بیشتر از دیگر اقشار جامعه تحت تاثیر آسیب های اقتصادی ناشی از کرونا قرار گرفته اند و تامین معیشت آنها در دوره کرونا دشوارتر از قبل شده است؛ به نحوی که براساس استعلام رکنا از انجمن خانواده ناشنوایان ایران، هم اکنون حدود ۸۵ درصد از ناشنوایان کشور بیکار هستند و امرار معاش آنها توسط خانواده و اطرافیانشان انجام می شود.

همچنین با وجود این که انجمن خانواده ناشنوایان ایران تخمین زده است که حدود ۱.۵ میلیون فرد ناشنوا یا کم شنوا در ایران وجود دارد، اما تنها پرونده مربوط به حدود ۲۲۵ هزار نفر از افراد دارای معلولیت شنوایی در سازمان بهزیستی ثبت شده است؛ یعنی تنها ۱۵ درصد از ناشنوایان و کم شنوایان ایران در بهزیستی پرونده دارند و از خدمات این سازمان بهره مند می شود. البته آن طور که مسئولان انجمن خانواده ناشنوایان ایران می گویند، پنهان کردن معلولیت شنوایی افراد از سوی والدین آنها، مهمترین علت بدون پرونده ماندن بیشتر ناشنوایان و کم شنوایان است.

در این میان اما نکته دیگری که باید به آن توجه داشت، این است که شیوع کرونا تبعات مختلفی را برای ناشنوایان به همراه داشته و به ویژه در دوران قرنطینه خانگی، فشارهای روحی و روانی زیادی به ناشنوایان و کم شنوایان که طبیعتا سرگرمی های کمتری از سایر افراد جامعه دارند، وارد شده است.

همچنین با توجه به این که ناشنوایان با زبان اشاره صحبت می کنند و بیان کلمات در این زبان به حرکات صورت وابسته است، این افراد ناچارند که در گفت و گو با افراد مختلف ماسک نزنند و از آنها هم بخواهند که ماسک را از صورت خود بردارند؛ مساله ای که قطعا احتمال ابتلای افراد ناشنوا به کرونا را بالا می برد.

این نکته ای است که علی رمضانی، سخنگوی شبکه ملی ناشنوایان ایران به آن اشاره کرد و اظهار داشت: با وجود احتمال بالاتر ابتلای افراد ناشنوا به کرونا، متاسفانه این قشر در اولویت دریافت واکسن کرونا قرار نداشتند و دُز اول واکسن این افراد تازه حدود یک ماه پیش به ناشنوایان تزریق شد و این افراد به‌تازگی در حال دریافت دُز دوم واکسن خود هستند.

عدم اجرای قانون استخدام ۳ درصدی معلولان؛ علت اصلی بیکاری ناشنوایان

این فعال اجتماعی با اشاره به آمار بالای بیکاری ناشنوایان تاکید کرد: بیشتر ناشنوایان کشور از مهارت های کافی برای برقراری ارتباط لازم جهت یافتن شغل بهره مند نیستند. البته مهمترین علت آمار بالای بیکاری ناشنوایان و سایر افراد دارای معلولیت، این است که با وجود این که در قانون آمده است که باید سه درصد از کارکنان تمام دستگاه های دولتی و نهادهای عمومی غیردولتی را معلولان تشکیل بدهند، اما متاسفانه این قانون در عمده نهادهای دولتی و عمومی رعایت نمی شود.

وی افزود: وقتی حتی در نهادهای زیرمجموعه سازمان بهزیستی به عنوان متولی رسیدگی به امور معلولان هم شاهد اجرایی شدن قانون استخدام سه درصدی معلولان نیستیم، نمی توان از دستگاه های دیگر انتظار داشت که به این قانون پایبند باشند. این در حالی است که از بهزیستی انتظار می رود که بسیار بیشتر از سه درصد کارکنان آن را معلولان تشکیل دهند تا این سازمان به عنوان متولی حقوق معلولان بتواند از دیگر نهادهایی هم که این قانون را اجرایی نمی کنند، شکایت کند.

کارکنان بهزیستی و مراکز مثبت زندگی با زبان اشاره آشنایی ندارند

رمضانی با تاکید بر این که بیشتر کارکنان بهزیستی هیچ گونه آشنایی با زبان اشاره ندارند، عنوان کرد: تقریبا هیچ کدام از نهادهای زیرمجموعه بهزیستی را نمی توان پیدا کرد که در آن یک نفر به زبان اشاره آشنا باشد. همچنین در مراکز مثبت زندگی که زیرمجموعه های بخش خصوصی بهزیستی در محله ها و شهرستان ها محسوب می شوند، هیچ کس به زبان اشاره آشنایی ندارد و در چنین شرایطی، طبیعی است که ناشنوایان نتوانند که هیچ گونه خدمتی از مراکز زیرمجموعه بهزیستی دریافت کنند.

این فعال حوزه ناشنوایان ادامه داد: متاسفانه بیشتر کارکنان مراکز مثبت زندگی نه تنها آشنایی خاصی با زبان اشاره ندارند، بلکه حتی به مشکلات ناشنوایان نیز آشنا نیستند و چون اطلاعات کافی درباره افراد ناشنوا و کم شنوا ندارند، نمی توانند خدمات مربوط به مددکاری، توانبخشی، روانشناسی و کمک هزینه های اشتغالزایی و دریافت خدمات درمانی را به صورت مطلوب به ناشنوایان اختصاص دهند.

وی در ادامه تاکید کرد: وقتی زبان اشاره به عنوان زبان رسمی ناشنوایان در تمام دنیا پذیرفته شده است، قطعا سازمان بهزیستی نیز به عنوان متولی رسیدگی به امور معلولان باید افرادی را در مراکز زیرمجموعه خود از جمله مراکز مثبت زندگی به کار بگیرد که به زبان اشاره آشنایی داشته باشند تا بتوانند ارتباط مناسبی با ناشنوایان برقرار کنند تا این قشر بتوانند خدمات مورد نیاز خود را از بهزیستی دریافت کنند.

البته به گفته این فعال حقوق معلولان، در گذشته بهزیستی پرونده های ناشنوایان را به انجمن های این حوزه واگذار می کرد و تشکل های مربوط به ناشنوایان نیز می توانستند با بودجه ای که از سازمان بهزیستی می گیرند، خدمات مناسبی را به این قشر ارائه کنند. اما در سال های اخیر، این وظیفه به مراکز خصوصی مثبت زندگی واگذار شده است و اکنون این نهادها هستند که برای ارائه خدمت به معلولان مختلف بودجه می گیرند.

بیشتر ناشنوایان از بهزیستی مستمری نمی گیرند

نکته دیگری که رمضانی به آن اشاره کرد، این است که بیشتر ناشنوایان حتی آنهایی که تحت پوشش بهزیستی قرار دارند، از مستمری ماهانه بی بهره اند. او در توضیح بیشتر گفت: متاسفانه مستمری ماهانه بهزیستی به ناشنوایان در شهرستان های مختلف به صورت سلیقه ای پرداخت می شود؛ این در حالی است که هزینه های مربوط به توانبخشی ناشنوایان و کم شنوایان بسیار بالاست.

این فعال حوزه ناشنوایان ادامه داد: افراد کم شنوا نیاز دارند که ماهانه حداقل سه بار باطری سمعک خود را عوض کنند و برای این کار باید ۱۵۰ هزار تومان در ماه بپردازند. همچنین در ماه های اخیر سمعک مورد نیاز ناشنوایان نیز در مراکز بهزیستی کمیاب شده است و بسیاری از افرادی که سمعک آنها خراب می شود، در صورت نیاز به خرید مجدد سمعک، باید از جیب خود هزینه کنند.

به گفته این فعال اجتماعی، براساس بخشنامه بهزیستی، این سازمان باید سمعک را به صورت رایگان به ناشنوایان ارائه دهد، اما اکنون به دلیل کمیاب شدن سمعک در مراکز بهزیستی، زیرمجموعه های این سازمان فقط دانش آموزان کم شنوا را در اولویت دریافت سمعک قرار داده اند و اغلب از دادن سمعک به افراد دیگر پرهیز می کنند و بهانه شان هم این است که بودجه لازم برای خرید سمعک برای سایر افراد کم شنوا را ندارند. این در حالی است که هم اکنون قیمت هر سمعک در بازار آزاد به حدود ۵ میلیون تومان می رسد.

لزوم راه اندازی نرم افزار مترجم آنلاین زبان اشاره در ایران

موضوع دیگری که رمضانی به آن اشاره کرد، این است که ناشنوایان ایران بعضا ناچار می شوند که برای دریافت خدمات اجتماعی یا حتی خریدهای روزمره خود، از افرادی به عنوان مترجم زبان اشاره استفاده کنند. هم اکنون نیز عده ای در سطح کشور در همین شغل فعالیت می کنند و از مترجمی زبان اشاره برای ناشنوایان کسب درآمد می کنند و به طور مثال، برای کمک به ناشنوایان جهت مراجعه به ادارات مختلف، به ازای هر نیم‌روز خدمت کردن به افراد ناشنوا ۲۰۰ هزار تومان از آنها می گیرند.

البته به گفته این فعال حوزه ناشنوایان، بخش زیادی از افرادی که در ایران به مترجمی زبان اشاره می پردازند، خودشان از بستگان افراد ناشنوا و کم شنوا هستند و اساسا به همین دلیل، زبان اشاره را فرا گرفته اند. از این لحاظ، این افراد بعضا سعی می کنند که در صورت کم بضاعت بودن افراد ناشنوا، پول زیادی برای مترجمی زبان اشاره از آنها دریافت نکنند.

همچنین در برخی موارد هم افراد ناشنوا و کم شنوا بدون پرداخت هزینه از بستگان و آشنایان خود برای مترجمی زبان اشاره کمک می گیرند، اما در حالی هنوز هم این شیوه سنتی برای مترجمی زبان اشاره برای افراد ناشنوا و کم شنوا در ایران رایج است که در کشورهای پیشرفته، نرم افزارهایی ۲۴ ساعته برای ترجمه آنلاین زبان اشاره ایجاد شده است.

این نرم افزارها به گونه ای هستند که هر زمان یک فرد ناشنوا به یک اداره یا فروشگاه مراجعه می کنند، افرادی هستند که ناشنوایان می توانند به صورت اینترنتی و تصویری با آنها ارتباط بگیرند تا این افراد برای متصدیان آن اداره یا فروشگاه صحبت های ناشنوایان را ترجمه کنند.

در چنین شرایطی قطعا راه اندازی نرم افزار آنلاین زبان اشاره در ایران می تواند به ناشنوایان کمک کند که دیگر نیاز نداشته باشند که برای دریافت هر خدمتی که می خواهند، حتما از اعضای خانواده خود کمک بگیرند. این البته فقط یکی از مسائلی است که سازمان بهزیستی به عنوان متولی رسیدگی به معلولان، برای حل مشکلات ناشنوایان باید به رفع آن بپردازد.