کدام داروها در داروخانه ها کمیاب شدند؟

 بازار دارویی کشور روزهای سختی را می‌گذراند؛ از یک‌سو تغییر قیمت و اختصاص نیافتن ارز دولتی به برخی داروهای خارجی، تأکید بر تولید داخلی، کمبود ماده اولیه و به‌صرفه‌نبودن تولید برای شرکت‌های ایرانی و از سوی دیگر استقبال کم بیماران از داروهای ایرانی، بازار دارویی را آشفته کرده است؛ به‌طوری‌که تعداد داروهایی که در فهرست کمیاب‌ها قرار گرفته بالا رفته است

هم‌اکنون چند گروه دارویی با کمبود مواجه شده‌اند. داروهای تنفسی، قلبی و عروقی، هورمونی، خونی، داروهای معده، دیابت، تب مالت و داروهای اعصاب ازجمله این داروها هستند که بین قیمت داروخانه‌ای آنها با بازار آزاد، بین ۲ تا ۱۰برابر تفاوت قیمت دیده می‌شود.

ماجرا اما به اینجا محدود نمی‌شود؛ در کنار اینها، بیماران برای دسترسی به داروهای ایرانی هم با سختی مواجه شده‌اند؛ چراکه برای تولید این داروها، مشکل تامین ماده اولیه و به‌صرفه نبودن تولید مطرح می‌شود؛ اتفاقی که منجر به کاهش تولیدات و در نهایت دسترسی به این داروها در بازار شده است. حالا برخی بیماران برای تامین داروهای موردنیاز روزانه‌ یا باید مصرف خود را کم کنند یا برای داروهایشان، ۴تا ۵برابر قیمت اصلی در بازار آزاد هزینه کنند؛ درحالی‌که خیلی‌ها به‌دلیل مشکلات اقتصادی نمی‌توانند داروها را از بازار آزاد تهیه کنند و در نهایت این اتفاقات منجر به تشدید بیماری‌شان می‌شود.

در این شرایط، حتی سامانه‌های پیگیری توزیع دارو ازجمله ۱۹۰، ۱۴۹۰ و ۴۱۶۵۱ هم در این‌باره پاسخگو نیستند و پاسخ‌شان نبود این داروها در هر دو برند خارجی و ایرانی است. هر چند که رئیس سازمان غذا و دارو  می‌گوید که مشکل اختصاص ارز برای داروها اخیرا برطرف شده، این اتفاق مسئله تامین دارو و مواد اولیه را برطرف می‌کند.

بیماران سرگردان در داروخانه‌ها

در داروخانه‌ها، داروهای پرمصرف موجود نیست و اگر هم باشد، تعداد توزیع آن محدود است. یکی از بیماران نسخه به‌دست در یکی از این داروخانه‌ها به همشهری می‌گوید: «برای خرید اینداپامین از صبح به ۴،۳ داروخانه سر زدم، اما یک داروی ساده بیماران قلبی را هم ندارند. در یکی از داروخانه‌ها گفتند تنها ۱۰عدد بیشتر نمی‌دهند.

نسخه من یک‌ماهه است با مصرف روزانه یک عدد. ۱۰روز دیگر هم وضعیت همین است و باید سرگردان داروخانه‌ها شوم. داروهای قلبی و عروقی به کنار داروی یک سرماخوردگی ساده مثل کلدداکس و ضدحساسیت یا آنتی‌بیوتیک هم پیدا نمی‌شود.» او ادامه می‌دهد: «یک بیماری ساده برای ما بیشتر از یک‌میلیون تومان هزینه دارد؛ چراکه بسیاری از داروها را نمی‌توانیم پیدا کنیم و خود داروخانه‌ها به ما اعلام می‌کنند از بازار آزاد بخریم. بسیاری از داروهایی که مصرف طولانی‌مدت دارند برای سالمندان و افراد درگیر با بیماری‌های خاص هستند و هیچ تدبیری برای رفع این مشکل نیست.»

«بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲برای تهیه داروهایشان با مشکل مواجه شده‌اند؛ نه نوع ایرانی آن پیدا می‌شود و نه خارجی.» اینها را محمدرضا که بیماری دیابتی است و از صبح، بیش از ۵داروخانه را زیرپا گذاشته به همشهری می‌گوید و ادامه می‌دهد: «نه ویکتوزای خارجی هست و نه ملیتاید ایرانی پیدا می‌شود.

از سامانه ۱۹۰هم که سراغ می‌گیریم، می‌گویند نوع خارجی دیگر وارد نمی‌شود و نوع ایرانی هم فعلا موجود نیست. پس از این همه مدت مصرف دارو، حالا باید سراغ داروی دیگری باشم که اصلا معلوم نیست عوارض آن چیست و اثربخشی دارد یا خیر؟» او می‌گوید: «در بازار آزاد هم هر ویال ویکتوزا را ۲.۵میلیون تومان می‌فروشند و من حداقل ۳ویال برای یک‌ماه نیاز دارم و باید قید خریدش را بزنم.»

 مشکل کمبود دارو، تنها مختص بیماران نیست

داروخانه‌داران هم از این وضعیت، انتقاد دارند. آنها می‌گویند که هیچ‌وقت، کمبود و کسری دارو صفر نمی‌شود و همواره این کمبودها وجود داشته، اما زمانی مسئله‌، تبدیل به چالش می‌شود که داروهای حیاتی مثل انسولین و داروهای قلبی  و عروقی با مشکل دسترسی مواجه شوند.

متصدی یکی از داروخانه‌ها در غرب تهران می‌گوید: «برای تامین داروهای حیاتی برنامه‌ریزی وجود ندارد. چند ماهی در سال این مشکل باعث استرس همزمان برای ما و بیماران می‌شود. البته توزیع گردشی و قطره‌چکانی در زمان کمبودها وجود دارد، اما بیشتر از آنکه مشکل را برطرف کند، باعث سردرگمی بیماران می‌شود.» به‌گفته پزشک تأییدکننده نسخه‌ها در همین داروخانه، تامین دارو اقدام پیچیده‌ای نیست، اما مسئله این است که داروخانه‌ها هم‌اکنون با کمبود برند خارجی برخی داروها ازجمله داروی بیماران صرع و تشنج مواجهند؛ درحالی‌که نمونه ایرانی آن به‌گفته بسیاری از بیماران کم‌اثرتر است، اما همان هم به اندازه کافی توزیع نمی‌شود.

او می‌گوید: «چند ماهی است که داروهای ایرانی صرع یا خیلی محدود توزیع می‌شود یا اصلا نمی‌آید. این اتفاق را درباره برخی داروهای دیگر ازجمله انسولین هم داریم که گاهی با مشکل توزیع مواجه شده و گاهی به‌طور کامل رفع می‌شود. اما در برخی داروها ازجمله دیابت و داروهای قلبی و عروقی کلا کمبود وجود دارد.» او راهکار خروج از این وضعیت را توجه به مدیریت توزیع دارو می‌داند: «با اینکه می‌دانیم کمبود دارو منجر به نگرانی بیمار می‌شود، اما انتظار داریم حداقل در مواقع کمبود همکاری کنند و محدودیت توزیع را بپذیرند؛ به‌ویژه اینکه محدودیت‌ها از سوی سازمان غذا و دارو اعلام می‌شود و خودسرانه درباره فروش کمتر از تعداد نسخه به بیماران تصمیم‌گیری نمی‌کنیم.»

یکی دیگر از فعالان حوزه دارو که نخواست نامش در گزارش بیاید، درباره کمبود دیگر داروهای مصرف روزانه به همشهری توضیح می‌دهد: «مدت‌هاست بیماران نمی‌توانند داروها را به تعداد موردنیازشان دریافت کنند و در این وضعیت یا باید مصرف‌شان کم شود یا از بازار آزاد بخرند. توزیع برخی داروها به‌دلیل محدودیت واردات کمتر شده؛ به همین دلیل روی هر نسخه سهمیه‌بندی درنظر می‌گیریم.» این پزشک داروساز به یکی دیگر از مشکلات بیماران در تهیه داروها اشاره می‌کند: «مشکل فقط کمبود دارو نیست، تغییر قیمت در فاصله‌های زمانی کم هم مشکل دیگری است.

روی جعبه دارو یک قیمت درج شده، اما باید با قیمت بالاتر آن را بفروشیم. دلیل این مسئله نوسانات ارزی و تصمیم‌گیری کارخانه تولیدکننده برای عرضه با قیمت جدید حتی با وجود درج قبلی روی جعبه داروست. در این‌باره داروخانه‌ها تصمیم‌گیرنده یا گرانفروش نیستند و بیماران می‌توانند بارکد داروها را در سایت تی‌تک به نشانی TTAC.IT اسکن کنند و از قیمت جدید آن مطلع شوند.» به‌گفته او، در برخی داروها حتی ۲تا ۳بار در سال افزایش قیمت وجود دارد.