چالش فعال شدن گسل مشا
زلزله تهران حرف امروز و دیروز نیست. سال‌هاست که کارشناسان در رابطه با آن هشدار می‌دهند. اما مسوولان هم دست‌روی‌دست گذاشته‌اند و می‌گویند نمی‌توان برای آن کاری کرد.
به گفته کارشناسان، مقاوم‌سازی بافت‌های فرسوده و احداث پایگاه‌های هرچه بیشتر در تهران شاید کمک کوچکی باشد برای خطری که سال‌هاست بیخ گوش تهرانی‌هاست. در این روزها که حرف از فعال شدن گسل مشاء می‌شود بهتر است سازمان پیشگیری و مدیریت بحران فکری کند.
عده‌ای می‌گویند زلزله‌های ضعیف و با ریشتر پایین که در تهران رخ می‌دهد می‌تواند این نوید را داشته باشند که انرژی گسل مشاء در حال آزاد شدن است و خطری ما را تهدید نمی‌کند و عده‌ای دیگر اعتقاد دارند با فعال شدن گسل مشاء این خطر وجود دارد که در تهران زلزله‌ای عجیب و غریب رخ دهد. این روزها حرف و حدیث در رابطه با فعال شدن گسل مشاء زیاد است و استرس زیادی هم به جان مردم انداخته است. در حالی که صدیف بدری، عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی به «صبح‌نو» می‌گوید: « تا به حال در رابطه با موضوع فعال شدن گسل مشاء و اقداماتی که باید انجام دهیم در مجلس حرفی به میان نیامده است. فعلاً درگیر مسأله مسکن هستیم.»
عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی که خودش هم بارها در مورد زلزله تهران در صحن علنی مجلس هشدار داده است، می‌گوید: «کارشناسان سال‌ها در مورد زلزله تهران هشدار می‌دهند اما به‌طور قطع سازمان مدیریت بحران با دستان خالی آمادگی لازم برای مقابله با زلزله احتمالی را ندارد.» صدیف بدری به اخباری مبنی بر فعال شدن گشل مشاء اشاره می‌کند و می‌گوید: «منطقه شرق استان تهران همچون گذشته شاهد چنین زلزله‌هایی به وفور بوده است. این منطقه محل تلاقی دو گسل فیروزکوه و مشاء است و زلزله‌ها غالباً در این منطقه رقم می‌خورد.»
او ادامه می‌دهد:«خیلی از این زمین لرزه‌ها در سایر نقاط کشور به علت کوچک بودن ثبت نمی‌شوند. تحرک این دو گسل بر روی گسل‌های تهران اثرگذار نیست. گسل مشاء گاهی اوقات روی تهران تاثیراتی می‌گذارد که نمونه آن زمین لرزه اردیبهشت‌ماه بود.» به گفته بدری اگر زلزله‌ای بیش از ۶ریشتر در این منطقه به وقوع بپیوندد در وهله اول ساختمان‌های بلند تهران را تهدید می‌کند و در وهله بعد خانه‌هایی که روی مناطق با خاک نرم تأسیس شده‌اند تحت خطر قرار می‌دهد.
این عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی می‌گوید: «خطر بیشتر مناطق جنوبی تهران که شامل مناطق۱۶،۱۲،۱۸ و ۱۹ است را تهدید می‌کند. از بهارستان به سمت پایین تهران با پدیده آبرفت نرم مواجه است و در این مناطق نیز خطر جدی است.»
بدری با تاکید بر اینکه بافت فرسوده پایتخت در زمان زلزله دردسرساز خواهد شد، ادامه داد: «دولت تاکنون عملکرد مناسبی در زمینه نوسازی و مقاوم‌سازی بافت فرسوده نداشته، بی‌شک اگر بانک اطلاعاتی ایجاد و سازمان مدیریت بحران بتواند عملکرد کاربردی مناسبی داشته باشد با جمع‌آوری اطلاعات مناسب و برنامه زمان‌بندی شده می‌توان به نوسازی بافت‌های فرسوده خوشبین بود اما اگر اقدام مناسبی در این رابطه انجام نشود با وقوع زلزله‌ای با ریشتر پایین میلیون‌ها نفر جان خود را از دست می‌دهند. در این رابطه می‌طلبد وزیر راه‌و‌شهرسازی با حمایت رییس‌جمهوری تلاش مثمرثمری برای نوسازی بافت‌های فرسوده داشته باشند.»
فعال شدن گسل مشاء چه اثراتی روی تهران دارد؟
فعال شدن گسل مشاء تهران اتفاقی است که این روزها مدیریت بحران حسابی بر آن تاکید دارد. اما متاسفانه مسوولان آن را زیادی جدی نمی‌گیرند. زهرا صدراعظم نوری، رییس کمیسیون سلامت و محیط‌زیست شورای شهر تهران درباره وقوع زلزله در پایتخت و صحبت‌های اخیر مدیرعامل ستاد مدیریت بحران تهران مبنی بر فعال شدن گسل مشاء اظهار داشت: «گزارشی در این زمینه برای شورای شهر ارسال نشده است و من این موضوع را پیگیری می‌کنم.» وی با اشاره به اینکه در حال حاضر به صورت فوری اقدام خاص و ویژه‌ای نمی‌توان انجام داد،گفت: «به‌طور کلی در پایتخت ساختمان‌های زیادی در بافت فرسوده وجود دارد که اکثراً ریزدانه و ناپایدار هستند.»
رییس کمیسیون سلامت شورای شهر تهران ادامه داد: «در صورت وقوع زمین‌لرزه آسیب به این ساختمان‌ها در بافت ناپایدار مخاطرات بیشتری برای شهروندان ایجاد می‌کند.» نوری گفت: «همچنین ساختمان‌هایی که در مسیر گسل ساخته شده‌اند ضریب ریسک بالاتری در برابر زلزله دارند.» وی ادامه داد: «باید تلاش کرد که ساختمان‌های ناایمن و فرسوده را بهسازی و ایمن‌سازی کرد؛ همچنین با نوسازی ساختمان‌ها اقدامی جهت مقابله با حوادث انجام داد.» این در حالی است که رضا کرمی، رییس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران نیز اعلام کرد: «بیش از یک ماه است که گسل مشاء فعال شده. البته این گسل فعالیت داشت اما فعالیت آن بیشتر شده و نیاز است که ما بدانیم وضعیت لرزه‌خیزی آن چقدر است. در همین راستا نیز کارهای مختلفی در مورد زلزله انجام شده که یکی از آن‌ها سامانه هشدار سریع زلزله است.»
علم ریاضی می‌گوید هنوز وقت داریم
« بهرام عکاشه» ، پدر علم زلزله‌شناسی ایران و رییس سابق بخش زلزله‌شناسی موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران از جمله کسانی است که از مدت‌ها پیش نسبت به وقوع زلزله در تهران هشدار داده و حتی درباره دامنه خسارات آن برآوردهایی داشته است. به گفته او گسل مشاء ۱۹۰سال پیش زلزله ۷ریشتری را ایجاد کرده که معروف به زلزله دماوند است. نباید فراموش کنیم که این گسل همچنان ظرفیت ایجاد زلزله بزرگ‌تری را هم دارد و یا با تلاقی با گسل شمالی تهران که ۲۰کیلومتر با این گسل فاصله دارد، شمال شرقی تهران را تحت تأثیر قرار دهد. او به «صبح‌نو» می‌گوید: «محاسبات ریاضی، ریتم ۲۰۰ساله را برای زلزله تهران نشان می‌دهد و طبق محاسبات، از این ۲۰۰سال، ۱۸۵سال گذشته و ۱۵سال باقی مانده است. البته ریاضیات با رفتار زمین یکسان نیست. رفتار زمین فوق‌العاده ناهمگن است؛ به این شکل که ممکن است ۲۰۰سال به ۳۰۰سال برسد و خبری نشود، ممکن است همین فردا شاهد زلزله باشیم. اما محاسبات ریاضی به تهران ۱۵سال دیگر فرصت می‌دهد. تهران، استعداد زلزله ۷و نیم تا ۸ریشتر را دارد. اگر به تاریخ نگاه کنیم در منطقه تهران ۱۶۰سال قبل زلزله بیش از ۷ریشتر نیز اتفاق افتاده که بر اثر آن بخشی از سفارت انگلیس و بخشی از کاخ گلستان و بازار ریخت و حدود ۴۵هزارنفر از بین رفتند. زلزله تهران، زلزله بزرگی خواهد بود اما مردم و مسوولان ما ملاحظه حوادث را نمی‌کنند و کسی فکر نمی‌کند که همین حالا اگر در تهران زلزله بیاید، برای مثال ماشین آتش‌نشانی چگونه می‌خواهد خود را به مناطق ناامن برساند؟ در حال حاضر تهران پایگاه‌های زیادی دارد اما با این وضعیت در صورت وقوع زلزله، ۴۰۰پایگاه نیز فایده نخواهد داشت.
پنج میلیون نفر قربانی احتمالی زلزله در تهران
درجه قطعیت تخمینی وقوع زلزله در تهران بنا به پیش‌بینی‌های منابع علمی دانشگاهی و منابع رسمی دولتی بسیار بالاست. مطالعه‌ای جدید در سال۱۳۹۷ نشان داده که امکان وقوع زلزله‌ای شدید در تهران بین۲۰۲۴ تا ۲۰۳۰ (بین سال‌های۱۴۰۳ تا ۱۴۰۹شمسی)، یعنی طی۴ تا ۱۰سال آینده وجود دارد. این تخمین‌ها سال‌هاست که به صورت هشدار اعلام می‌شود.
یک دهه پیش یک مقام «پژوهشکده زلزله‌شناسی ایران» گفته بود: «در صورت وقوع زلزله در شهر تهران بیش از پنج میلیون نفر جان خود را از دست خواهند داد. » محمدرضا آریامنش در نشستی که تحت عنوان «زلزله پایتخت واقعیت یا سیاست» در دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد، گفت: «زلزله در شهر تهران قطعی است و میزان شدت آن بین ۷ تا ۸ریشتر خواهد بود.» او در ضمن یادآوری اینکه «زمان بازگشت زلزله در تهران هر ۱۷۳سال است» در ادامه افزود: «گسل‌های مناطق شمالی و جنوبی تهران از جمله گسل داراباد، نیاوران، نارمک، تجریش، قصرفیروزه در شرایط فعال قرار دارند.»
او اضافه کرد: «در صورتی که مقاومت گسل‌ها پایان پذیرد زلزله به وقوع می‌پیوندند.» این متخصص زلزله‌نگاری یادآور شد: «اغلب بیمارستان‌ها و سازمان‌های دولتی، مراکز آموزشی و مدارس تهران نیز در مناطق پرخطر قرار دارند. » به گفته آریامنش باید تلاش کرد که ساختمان‌های ناایمن و فرسوده را بهسازی و ایمن‌سازی کرد. همچنین با نوسازی ساختمان‌ها اقدامی برای مقابله با حوادث انجام داد.
ارسال نظر