ساخت سالیانه چه تعداد مسکن مورد نیاز است؟

مسئله نیاز به ساخت واحدهای مسکونی همواره محل بحث نمایندگان مجلس شورای اسلامی، مسئولان وزارت راه و شهرسازی و کارشناسان بازار مسکن است. جالب اینکه آمار اعلامی از سوی هر یک از طرف‌های مذکور دارای اختلاف فاحش هستند. در این گزارش به بررسی این موضوع می‌پردازیم:

*مسئولان وزارت راه و شهرسازی: نیاز به ساخت سالیانه ۹۰۰ هزار واحد مسکونی داریم

پس از اعلام خبر عزم دولت برای ساخت ۴۰۰هزار واحد مسکونی در قالب طرح اقدام ملی، سوالات در ارتباط با نحوه محاسبۀ تعداد خانه‌های ساخته شده در این طرح آغاز شد. در همین راستا، محمد اسلامی، وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اینکه برای تعیین تعداد واحدهای طرح اقدام ملی کار دقیق علمی انجام شده است، عنوان کرد: « در سال گذشته شاهد ۵۰۰هزار ازدواج در کشور بوده‌ایم. در شرایطی که ۲۰درصد این ازدواج‌ها در تامین مسکن خود توانا باشند، دولت باید ۴۰۰هزار واحد مسکونی تهیه کند.»

این اظهار نظر اسلامی در حالی انجام شد که مطابق مستندات ارائه شده توسط وزارت راه، طرح اقدام ملی مسکن در طی ۲سال ساخته می‌شود و طبق استدلال وزیر، در طی ۲سال باید ۸۰۰هزار واحد مسکونی ساخته شود ولی تعداد واحدهایی که قرار است در طرح اقدام ملی مسکن ساخته شود، ۴۰۰ هزار واحد است.

محمود محمودزاده معاون مسکن وزارت راه و شهرسازی در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری در تاریخ ۱۵ اردیبهشت ماه به بررسی وضعیت مسکن پرداخت و با اشاره به نیاز سالانه کشور به ۹۰۰ تا ۹۵۰ هزار مسکن گفت: «سالانه ۶۰۰ هزار مسکن کمبود داریم زیرا به طور میانگین در هفت سال گذشته شهرداری‌ها ۳۰۰ تا ۳۲۰ هزار پروانه ساختمانی صادر کرده‌اند.»

پس از مطرح شدن تناقض میان آمار اعلامی نیاز به ساخت مسکن توسط اسلامی و محمودزاده، محمد اسلامی در گفت‌وگو با برنامه پیک بامدادی رادیو ایران، ضمن تایید آمار اعلام شده توسط معاونت مسکن وزارت راه و با استناد به برنامه ششم توسعه، گفت: «۴۰۰هزار واحد مسکونی مطرح شده نیاز سالانه مسکن نیست بلکه میزان کسری واحدهای مسکونی ساخته شده است که باید توسط دولت ساخته شود.»

لازم به تاکید است، آمار ۴۰۰هزار واحد مسکونی مد نظر وزارت راه و شهرسازی از اختلاف ۹۰۰هزار واحد مسکونی مورد نیاز با ۳۰۰هزار مسکن ساخته شده توسط بخش خصوصی و ۲۰۰هزار واحد مسکونی روستایی ساخته شده توسط بنیاد مسکن به‌دست می‌آید.

*مجلس شورای اسلامی نیاز ۳.۵میلیونی به مسکن را روایت می‌کند

با این وجود، نمایندگان مجلس آمارهای متفاوتی را ارائه می‌دهند. در همین ارتباط علیم یار محمدی، عضو کمیسیون عمران مجلس دهم در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس با اشاره به اینکه مبنای نیاز مسکن باید، خانوارهای بدون خانه تلقی شوند، گفت: «مطابق بررسی‌های صورت گرفته در کمیسیون عمران مجلس، درحال‌حاضر بازار مسکن با کمبود ۳.۵میلیون واحد مسکونی مواجه است.»

یارمحمدی ضمن اشاره به تعداد واحدهای مسکونی ساخته شده توسط دولت، بیان کرد: « در صورتی که وزارت راه و شهرسازی به تمام تعهدات خود در زمینه طرح اقدام ملی عمل کند؛ ساخت ۴۰۰هزار واحد مسکونی در قیاس با نیاز ۳.۵ میلیونی، تاثیر قابل توجهی در بازار مسکن نخواهد داشت.»

*کارشناسان: نیاز به ساخت ۲ میلیون واحد مسکونی در سال داریم

کارشناسان بازار مسکن در بیان نحوه محاسبه تعداد نیاز به واحد مسکونی، ۴ منبع شامل تعداد خانوارهای بدون خانه، بازسازی و بهسازی بافت فرسوده، تقاضای جدید بازار مسکن شامل ازدواج و ذخیره طبیعی مسکن را از منابع نیاز به خانه مطرح می‌کنند و مطابق اصول مذکور، فرشید ایلاتی کارشناس مسکن، به یک استاندارد بین‌المللی با عنوان "واحد مسکونی به ازای یک خانوار" اشاره کرد و گفت: «طبق آماری که مرکز آمار منتشر کرده است، کمبود واحد مسکونی در کشور مطابق با این نُرم استاندارد جهانی حدود ۲ میلیون واحد مسکونی است.»

این کارشناس مسکن، در بیان استدلالات برای رسیدن به عدد ۲میلیون واحد مسکونی، خاطرنشان کرد: «بر اساس آخرین آمارهای اعلام شده از سوی مرکز آمار، می‌بایست حدود ۲۲ میلیون واحد مسکونی از سال ۱۳۹۵ تا سال ۱۴۰۵ ساخته شود. با احتساب مسکن‌های ساخته شده از سال ۹۵ تاکنون، باید سالانه ۲ واحد مسکونی در کشور ساخته شود تا بتوانیم در آن سال تعادلی در عرضه و تعادل مسکن شاهد باشیم.»

بررسی اختلاف رقم‌های اعلامی توسط، نمایندگان، کارشناسان و مسئولان وزارت راه و شهرسازی، مشخص می‌کند، برآورد نیاز به مسکن نیازمند کار دقیق کارشناسی است و نتیجه این کار باید مبنای دولت برای برنامه‌ریزی در راستای تولید انبوه مسکن قرار گیرد.