نظر ویژه امام رضا (ع) درباره ماساژ

در طب اسلامی از ماساژ و روغن مالی بدن برای ایجاد گردش خون مناسب و رفع خستگی و خمودگی و ایجاد تفریح برای اعضای مختلف بدن و تقویت روحیه بیمار استفاده شده است. از حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام روایت شده است که روغن مالیدن پوست را نرم می‌کند و دماغ را زیاد مى کند و مجارى آب را در بدن آسان می‌کند و خشونت جلد، یا بدحالى، و تنگى روزی را برطرف می‌کند و رو را نورانى می‌گرداند.

امام رضا علیه السلام در باره اهمیت این روش درمانی در تامین نیرو و نشاط بدن می‌فرماید: وَ أَرْوِی أَنَّهُ لَوْ کَانَ شَیْ ءٌ یَزِیدُ فِی الْبَدَنِ لَکَانَ الْغَمْزُ یَزِیدُ وَ اللَّیِّنُ مِنَ الثِّیَابِ وَ کَذَلِکَ الطِّیبُ وَ دُخُولُ الْحَمَّامِ وَ لَوْ غُمِزَ الْمَیِّتُ فَعَاشَ لَمَا أَنْکَرْتُ ذَلِکَ.؛ روایت می‌کنم که اگر چیزی موجب افزایش [ نیرو و نشاط] بدن باشد، ماساژ دادن بدن و لباس نرم، همچنین بوی خوش و استحمام [ جزیی از آن ] است و اگر مرده‌ای در اثر ماساژ دادن زنده شده، من انکار نمی‌کنم.

در روایات زیادی از ائمه علیهم السلام به استفاده از روغن زیتون و ماساژ بدن با آن سفارش شده است. از جمله آنکه امام رضا(ع) از حضرت علی(ع) نقل می‌کنند که رسول خدا (ص) فرمودند: زیتون را بخور و آن را بر بدنت بمال؛ زیرا هرکس آن را بخورد و با آن روغن مالی کند، شیطان چهل روز به او نزدیک نمی‌شود.

امام رضا علیه السلام همچنین در خواص این روغن اعجاب انگیز فرموده‌اند: «عَلَیکُمْ بِالزَّیتِ فَإِنَّهُ یکْشِفُ الْمِرَّةَ وَ یذْهِبُ الْبَلْغَمَ وَ یشُدُّ الْعَصَبَ وَ یذْهَبُ بِالضَّنَی وَ یحَسِّنُ الْخُلُق‌ و یطیب النفس و یذهب بالغم». بر شما لازم است که از زیت (روغن زیتون یا هر گونه روغن مایع) استفاده کنید؛ زیرا صفرا را آشکار و بلغم را از بین می‌برد و عصب را تقویت، بیماری را نابود و اخلاق انسان را نیکو می‌کند، روح را آرامش می‌دهد و غم را از بین می‌برد.

و شبیه این مضمون امام رضا (ع) در جایی دیگر فرموده‌اند: «نِعْمَ الطَّعَامُ الزَّیتُ یطَیبُ النَّکْهَةَ وَ یذْهَبُ بِالْبَلْغَمِ وَ یصَفِّی اللَّوْنَ وَ یشُدُّ الْعَصَبَ وَ یذْهَبُ بِالْوَصَبِ وَ یطْفِئُ الْغَضَب‌؛» روغن زیتون، خوب طعامی است که دهان را خوش‌بو می‌کند، بلغم را می‌برد، رنگ پوست را درخشنده می‌نماید، عصب را نیرومند و بیماری را نابود می‌کند و خشم را فرو می‌نشاند.

امام رضا علیه السلام همچنین برای رهایی از درد اسافل و تسکین درد بواسیر علاوه بر خوردن هر شب هفت دانه خرماى برنیک با کمى کره گاو، چرب کردن و ماساژ محل درد را با روغن زنبق توصیه می‌کنند. همچنین در طب الرضا آمده است کسى که مى‌خواهد باد سرد را از خود دور کند لازمست گاهى‌ حقنه کرده و بر بدن خود روغن بمالد با حوله آب گرم تن خود را ماساژ دهد، در آب گرمى که داروهاى گرم در آن ریخته باشد زیاد مکث کند.

در حدیث دیگری نقل شده است که امام رضا علیه السلام فرمود که روغنى براى ایشان بعمل آوردند، که در آن مشک و عنبر داخل کرده بودند و فرمود که در کاغذى آیة الکرسى و سوره قُلْ اَعوُذُ بِرَبِّ النّاسِ وَقُلْ اَعُوذُ بِرَّبِ الْفَلَقِ و آیه چند از آیات حفظ نوشتند و در میان غلاف شیشه آن روغن گذاشتند، و پیوسته آن را به محاسن خود می‌مالیدند.

امام رضا(ع) همچنین برای درمان ترکیدگی لبها فرموده اند: مَن أرادَ ألاّ تُشقَقَ شَفَتاهُ، ولا یَخرُجَ فیها ناسورٌ، فَلیُدَهِّن حاجِبَیهِ.هر کس مى خواهد که لب هایش نترکد و از آن ناسور بیرون نزند، به ابروهاى خود، روغن بمالد.

همچنین در تاریخ نوشته‌اند وقتى پاى خلیفه مأمون آماس زیاد کرده و در شرف سیاه شدن بود و قصدجراحى آن را داشتند، مشاور مأمون به حضرت امام رضا علیه السلام متوسل شد. حضرت ‌تجویز ضماد سرگین گاو را نمودند و با به‌کارگیرى آن ورم پا بهبود یافت و نیازى به عمل‌جراحى پیش نیامد.

یکی دیگر از روغن‌های مورد تاکید امام رضا (ع) برای ماساژ بدن روغن بنفشه است. آن حضرت می‌فرماید: إذا أرَدتَ ألاّ یَظهَرَ فی بَدَنِکَ بَثرَةٌ ولا غَیرُها، فَابدَأ عِندَ دُخولِ الحَمّامِ بِدُهنِ بَدَنِکَ، بِدُهنِ البَنَفسَجِ. اگر مى خواهى که در بدنت جوش و جز آن رخ ننماید، هنگام در آمدن به حمام، چرب کردن بدن خود را به روغن بنفشه، آغاز کن