چگونه از خودکشی کودکان و نوجوانان پیشگیری کنیم؟

انجمن روانپزشکی کودک و نوجوان به والدین برای پیشگیری از خودکشی در کودکان و نوجوانان توصیه هایی کرده است که در ادامه به آنها اشاره می شود.

یکی از راهبردهای اولیه برای پیشگیری از خودکشی کودکان و نوجوانان کاربرد آموزش همگانی درباره شناخت عوامل خطر، روش‌های پیشگیری، شناسایی کودکان و نوجوانان در معرض خطر و شیوه‌های کمک گرفتن از مراکز تخصصی است.

به گفته این انجمن، خودکشی برآیند تاثیر عوامل مختلف زیستی، روانشناختی و اجتماعی است و معمولا به یک دلیل خاص اتفاق نمی‌افتد بنابراین ضروریست عواملی که برخی نوجوانان را در خطر اقدام به خودکشی قرار می‌دهد را بشناسیم و برای کاهش آن اقدام کنیم.

 بسیاری از نوجوانانی که دست به خودکشی می زنند به یک بیماری روانپزشکی زمینه ای مانند افسردگی مبتلا هستند و به همین دلیل برای کنار آمدن و سازگاری با تنشهایی که در دوران بلوغ رایج است، توانایی کمتری دارند مانند طرد شدن از سوی همسالان و ممکن است کودکان یا نوجوانان به این نتیجه برسند که وضعیت خیلی بد است، نمی توان اوضاع را تغییر داد و هیچ راه نجاتی وجود ندارد؛ بنابراین، آنها در واکنش به مشکلاتی که پیش رو دارند ممکن است دست به خودکشی بزنند.

اعضای این انجمن معتقدند که در مواردی نیز اقدام به خودکشی به صورت کاملا ناگهانی و تکانشی و به دنبال انباشته شدن از خشم، ناراحتی، ناامیدی و درماندگی شدید انجام می‌شود که خطر اقدام به خودکشی را در نوجوانان افزایش می دهند که از جمله این ‌موارد، ابتال به یک اختلال روانپزشکی مانند افسردگی یا اختالل دوقطبی، اختالف یا قطع ارتباط با دوستان صمیمی، درگیری، تنش و خشونت شدید در محیط خانواده، مصرف الکل و مواد و... است.

در ادامه توصیه‌ها گفته شده است: توجه به نشانه‌های هشدار دهنده کمک می کند تا والدین بتوانند به موقع مانع از انجام اقدامات خطرناک توسط کودک یا نوجوان شوند که برخی از مهمترین این نشانه‌ها عبارتند از اشتغال ذهنی با مردن، جستجوی اخبار و روشهای خودکشی در اینترنت، گفتگو یا نوشتن در مورد خودکشی به صورت مستقیم یا غیر مستقیم، تمایل به انزوا و کناره گیری از روابط اجتماعی و... است.

همچنین این انجمن از والدین خواسته است که در صورت مشاهده نشانه‌های هشدار دهنده در کودک یا نوجوان، اقدامات فوری نظیر تماس با خطوط تماس ۱۴۸۰ صدای مشاور، ۱۲۳ اورژانس اجتماعی، اورژانس مراکز روانپزشکی یا روانپزشک، تنها نگذاشتن فرزند، خارج کردن وسایل خطرناک، دارو و مواد سمی را از دسترس فرزند، صحبت با او در مورد اینکه آیا احساس غمگینی و ناامیدی دارد و یا خیر و... انجام دهند.

در توصیه این انجمن خطاب به والدین آمده است: صبر نکنید تا او نزد شما بیاید و ناراحتیاش را مطرح کند. اگر فرزندتان غمگین یا مضطرب است، از او دربارۀ مشکل سئوال و اعالم کنید که آماده کمک به او هستید.بسیاری از نوجوانانی که افکار خودکشی دارند ممکن است نشانه‌های هشدار دهنده را پیشاپیش بروز دهند. به این نشانه‌ها، سخنان و رفتارها توجه کنید و از کنار آنها بی‌تفاوت عبور نکنید. گوشهگیری او دامن نزنید. نوجوان را تشویق کنید با دوستان و افراد حمایتگر خانواده در ارتباط باشد ولی برای این کار او را تحت فشار قرار ندهید.

در این توصیه نامه به والدین آمده است: سبک زندگی سالم را تشویق کنید. کمک کنید تا بتواند به اندازه کافی بخوابد، ورزش کند و غذای سالم بخورد.از برنامه درمانی حمایت کنید. اگر فرزندتان به دلیل افکار خودکشی و مشکلات روانپزشکی تحت درمان است به او یادآور شوید که زمان الزم است تا حال او بهتر شود. به او کمک کنید که توصیه های پزشکی را پیگیری کند. هم چنین کمک کنید تا در فعالیتهایی شرکت کند که باعث میشوند دوباره به توانمندی هایش اطمینان پیدا کند.

در این توصیه‌ها درباره مواردی که نوجوانی اخیرا اقدام به خودکشی کرده به والدین گفته شده است: انکار و سکوت و یا نپرداختن به موضوع کمکی به او نمی کند. با او در مورد این موضوع و مشکلاتش صحبت کنید. با فرزندتان همدلی کنید، به حرفهایش گوش دهید، نگرانی خود را از اتفاقی که افتاده ابراز کنید. به او یادآوری کنید که برایتان دوست داشتنی و ارزشمند است و تأکید کنید که آماده کمک به او هستید.در برخورد با رفتار خودکشی نوجوان نگاه تنبیهگرانه نداشته باشید. وقتی میخواهید او را نصیحت کنید، مشکالت و احساساتش را در نظر بگیرید. بعد از طی شدن مرحله حاد، در مورد افکار خودکشی و احتمال اقدام بعدی از او سئوال کنید. یادتان باشد که در این خصوص او را با سوالات خود بمباران نکنید و تحت فشار قرار ندهید.

همچنین اشاره ها یا تهدیدهای نوجوان به مرگ یا خودکشی مجدد را جدی بگیرید. ولی در عین حال در مقابل تهدیدها کنترل خود را از دست ندهید و مراقب باشید تا این تهدیدها به روشی برای معاف شدن از رعایت قوانین، رسیدن به خواسته‌ها و مجوزی برای انجام اقدامات پرخطر دیگر تبدیل نشود. در صورت مواجهه با این شرایط از متخصصین سلامت روان مشورت بگیرید.

در انتهای این متن نیز خطاب به والدین گفته شده است: نوجوان را تشویق کنید تا در صورت نیاز از دوستان و افراد مورد اعتماد فامیل برای حل مشکل کمک بگیرد. مراقب باشید چراکه یک بار اقدام به خودکشی، احتمال اقدام مجدد را افزایش می دهد. نظارت خود را روی رفتار و گفتار فرزندتان افزایش دهید و وسایل خطرناک را از دسترس او خارج کنید. از متخصصین روانپزشکی کمک و مشورت بگیرید و برای درمان مشکلات روانپزشکی زمینه‌های از جمله افسردگی و مشکلات خلقی اقدام کنید.