همه گیری کرونا در جهان چه زمانی متوقف می شود؟

آژانس خبری سی‌ان‌ان با اشاره به این که «کووید-۱۹ آمده تا بماند»؛ شکست کامل ویروس کرونا را برای آمریکا- و البته دیگر نقاط دنیا- بسیار «دشوار و بعید و دور از ذهن» می‌داند. این رسانه نیز مثل خیلی‌های دیگر امیدوار است «روزی فرا خواهد رسید که دیگر کرونا به عنوان یک بیماری همه‌گیر وجود نداشته باشد و شاهد از دست رفتن مستمر کنترل اوضاع و پر شدن بیمارستان‌ها از بیماران کرونایی نباشیم». روزی که به پیش‌بینی بسیاری از کارشناسان «چندان هم دور نیست- و خیلی زود شاهد روزهایی خواهیم بود که در نگاه مردم ویروس کرونا فرقی با آنفولانزای فصلی ندارد». اما این که این اتفاق چگونه و در چه زمانی رخ خواهد داد، پرسشی است که هنوز به پاسخ نرسیده است.

گزارش سی‌ان‌ان با اشاره به صحبت‌های دکتر آرنولد مونتو، استاد اپیدمیولوژی دانشگاه میشیگان و رئیس کمیته مشاوره واکسن‌ها و محصولات بیولوژیکی سازمان غذا و داروی آمریکا آغاز می‌شود که می‌گوید «بشر امروز حتی در فهم این که یک بیماری اپیدمی است یا پاندمی؛ مشکل دارد. یعنی هنوز معیاری مشخص برای اندازه‌گیری همه‌گیری یا جهان‌گیری بیماری وجود ندارد و پاسخ این سوال به آن کسی بستگی دارد که دارد درباره موضوع مطالعه می‌کند».

به عقیده دکتر مونتو «این چیزها قوانین مشخصی ندارد. و معمولاً به کارهایی ربط دارد که برای کنترل شیوع بیماری باید انجام دهید. اما آن‌چه اخیراً خیلی متفاوت بوده و به چشم آمده، این است که واکسن‌های کرونا به شدت و بسیار بسیار بیش از تاثیری که انتظار داشتیم، عمل کرده‌اند».

سی‌ان‌ان در ادامه گزارش با اشاره به این که «به ادعای دکتر آرنولد مونتو، بهترین اتفاق و البته خوش‌ترین خبر، قدرت و تاثیرگذاری بالای واکسن‌ها بوده»؛ و البته این دکتر اپیدمیولوژی یکی از بدترین اخبار را هم «قدرت فراوان ویروس کرونا برای تغییر و تکامل» عنوان کرده؛ می‌گوید: «کسی نمی‌تواند پیش‌بینی کند که آینده کووید-۱۹ چگونه خواهد بود- و ظهور انواع مختلف ویروس کرونا، از قبیل دلتا، مسیر آینده این ویروس را به کدام جهت تغییر و هدایت خواهد کرد».

دکتر آرنولد مونتو در این زمینه می‌گوید: «با تغییر الگوهای انتقال ویروس و ظهور انواع جدید- که می‌شود آن را رژه انواع مختلف نامید- ما اکنون شاهد روش‌های بسیار گسترده‌تر انتقال بیماری در سطح جهانی هستیم. اتفاقی که اعلام پایان همه‌گیری را دشوارتر می‌کند. زیرا الگوی کلی انتشار تغییر کرده و ممکن است هنوز بخش‌هایی باشند که واقعاً امواجی را که بقیه جهان گذرانده‌اند، پشت سر نگذاشته باشند».

باید صبر کرد و دید!

مونتو و دیگر رهبران سلامتی و بهداشت عمومی پیش‌بینی می‌کنند که در آینده، شیوع ویروس کرونا از راه‌هایی مشابه با نحوه انتشار آنفولانزای فصلی انجام خواهد گرفت.

مونتو در این زمینه می‌گوید: «ما نمی‌دانیم که آیا واقعاً قرار است شاهد الگوی فصلی مشابهی باشیم یا نه؛ اما تجارب تاریخی به ما یادآوری می‌کنند که بیشتر ویروس‌های تنفسی طبق الگوهای فصلی منتشر می‌شوند».

همان‌طور که مونتو بیان کرد، باید «صبر کنیم و ببینیم و نفس خود را حبس کنیم» تا بتوانیم این مرحله انتشار ویروس کرونا را نیز به نظاره نشینیم. مرحله‌ای که به احتمال زیاد تحت عنوان اندمیک تعریف خواهد شد- که اصولاً به مرحله‌ای اطلاق می‌شود که در آن ویروس یا بیماری در یک جمعیت حضور دائمی دارد، اما برخلاف همه‌گیری به تعداد زیادی منتقل نمی‌شود. حتی در اوایل سال ۲۰۲۰، زمانی که همه‌گیری در حال افزایش بود، مقامات سازمان بهداشت جهانی پیش‌بینی کردند که کرونای جدید «ممکن است به یکی دیگر از ویروس‌های اندمیک تبدیل شود» و هرگز از بین نرود.

دکتر آنتونی فائوچی، مدیر انستیتوی ملی آلرژی و بیماری‌های عفونی در جلسه استماع کمیته بهداشت سنای آمریکا گفته که «در فاز همه‌گیری مهم‌ترین موضوع بحث، بیماری‌های همه‌گیری هستند و سپس وارد مرحله کاهش سرعت می‌شویم. بعد از آن مرحله کنترل است و پس از آن هم نوبت حذف و شاید هم ریشه‌کنی می‌رسد».

به عقیده دکتر فائوچی «این بیماری باید به چنان سطح پایینی برسد که حتی اگر هم به طور کامل حذف نشود، اما تأثیر عمده‌ای بر سلامت عمومی یا نحوه زندگی عمومی مردم نداشته باشد. دستآوردی که تنها در صورتی به آن خواهیم رسید- که افراد بیشتری در سطح جهان واکسینه شوند. این روند- که در نهایت باعث خواهد شد به رغم افزایش یا کاهش مقطعی مبتلایان، همه‌گیری بر ما مسلط نشود- در حال حاضر در مسیر انجام است».

در شرایطی که وزارت بهداشت آمریکا ماه گذشته یک بار دیگر در زمینه بهداشتی و سلامتی به دلیل کرونا وضعیت اضطراری اعلام کرد، مقامات بهداشتی فدرال اما در حال تفکر در مورد تشخیص و تعیین چگونگی و زمان اعلام پایان همه‌گیری هستند- و هم‌زمان به دنبال راهی برای تغییر دادن وضعیت ویروس کرونا به وضعیت اندمیک می‌گردند».

هنوز کارهای زیادی باقی مانده!

دکتر فیلیپ لاندریگان، متخصص اپیدمیولوژی کالج بوستون به سی‌ان‌ان می‌گوید که «جوامع مختلف برای تغییر وضعیت بیماری، از همه‌گیری به آندمیک، باید نوعی ایمنی کامل در برابر کروناویروس ایجاد کنند- که به معنای واکسیناسیون هر چه بیشتر مردم است».

با توجه به این‌ واقعیت که حدود نیمی از آمریکایی‌ها هنوز واکسن کرونا تزریق نکرده و تعداد بیشتری نیز از پوشیدن ماسک خودداری می‌کنند، به نظر می‌رسد برای تغییر وضعیت بیماری از پاندمیک به اندمیک زمان بیشتری لازم باشد.

در حال حاضر، حدود ۵۸ درصد از کل جمعیت ایالات متحده به طور کامل علیه کووید-۱۹ واکسینه شده‌اند. دکتر لاندریگان می‌گوید که برای ایجاد ایمنی جمعی در مقابل بیماری باید بیشتر از ۸۰ یا حتی ۹۰ درصد آن جامعه مبتلا یا واکسینه شوند. مثلاَ برای کنترل شیوع سرخک، آمریکا مجبور بود میزان ایمنی را به بالای ۹۵٪ برساند. با این وجود در این کشور هم‌چنان شیوع‌های پراکنده‌ای اتفاق افتاده است، که به دلیل ورود افراد جدید به کشور یا یک شهر بوده. اما همان‌طور که لندریگان می‌گوید «این شیوع‌ها اپیدمی نیستند»…

کریستین نوردلاند، متخصص مقابله با همه‌گیری با اشاره به ابتلای روزانه حداقل هفتاد هزار آمریکایی و مرگ بیش از هزار نفر در اثر کرونا (که آمار مرگ و میرهای کرونایی آمریکا را به ۷۵۰ هزار نفر رسانده) می‌گوید که «هنوز کارهای زیادی برای کنترل شیوع ویروس کرونا باقی مانده- که مهم‌ترین‌شان تشویق افراد بالای پنج سال به واکسیناسیون است». این مقام بهداشتی می‌افزاید که «با توجه به این که به پاییز و زمستان رسیده‌ایم، باید هم‌چنان به اقدامات پیشگیرانه‌ای که می‌دانیم موثرند، ادامه دهیم- که در راستای این اقدامات می‌توان به واکسیناسیون، استفاده از ماسک در مکان‌های عمومی و محیط‌های سرپوشیده، ماندن در خانه هنگام بیماری و شستن مکرر دست‌ها اشاره کرد».

تصویری محتمل از آینده

مرکز مقابله با بیماری‌های عفونی در همکاری با بخش‌های بهداشت، آزمایشگاه‌ها، بیمارستان‌ها و مراکز مراقبت‌های بهداشتی به دنبال ردیابی موارد آنفولانزاست، تا تأثیر آن ویروس‌ها بر تعداد بستری شدن در بیمارستان و مرگ و میر را اندازه‌گیری کند.

ایده‌ای که در پی این ردیابی قابل پیگیری است، این است که بعد از تغییر وضعیت ویروس کرونا به اندمیک، می‌توان از سیستم ردیابی مشابهی برای نظارت بر این پاتوژن استفاده کرد.

دکتر استفن پارودی، رهبر برنامه ملی بیماری‌های عفونی کایزر پرماننته به سی‌ان‌ان می‌گوید که «ما می‌توانیم موارد کرونا را نیز درست مانند آنفولانزای فصلی مدیریت کنیم و مثلاًبا پیش‌بینی مبتلایان فصلی آمادگی کافی برای مداوای آن‌ها را داشته باشیم. برخلاف امواج ناگهانی که در این مدت با آن‌ها سروکار داشتیم و در اغلب مواقع موجب سردرگمی و پریشانی سیستم بهداشت شده بودند».

دکتر پارودی ادامه می‌دهد: «من هنوز هم تماس‌های تلفنی پرشماری دارم درباره این‌که ظرفیت تخت‌های آی‌سی‌یوی ما چقدر است؟ زنجیره‌های تامین ما برای مراقبت از بیماران چیست؟ آیا داروی کافی داریم؟ آیا آنتی بادی‌های مونوکلونال کافی داریم؟ ما هنوز کارهای زیادی برای انجام دادن داریم و البته فکر می‌کنم تا سال ۲۰۲۲ شاهد تغییر وضعیت به اندمیک خواهیم بود. البته برای برخی از مناطق که مصونیت و ایمنی کمتری دارند، این انتقال طولانی‌تر خواهد بود»