تلخی دهان نشانه چه مشکلی در بدن است؟

معمولا بعد از شستشوی دهان یا مسواک زدن، این احساس تلخی از بین می‌رود. تغییرات در مزه دهان می‌توانند ناشی از اتفاقاتی باشند که در داخل بدنتان رخ می‌دهند یا این که به علت سبک زندگی‌تان باشند.

تلخی دهان می‌تواند علل مختلفی داشته باشد. در قسمت زیر به برخی از دلایل تلخی دهان اشاره کرده‌ایم:

۱. تلخی دهان به‌علت خشکی دهان

خشکی دهان که گاهی زروستومیا هم نامیده می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که غدد بزاقی، بزاق کافی تولید نمی‌کنند. این امر ممکن است منجر به ایجاد احساس خشکی و چسبندگی درون دهان شود.

بزاق، رشد باکتری‌ها در دهان را کاهش می‌دهد و به حذف تکه‌های باقیمانده غذا در دهان کمک می‌کند. زمانی که بزاق کافی ندارید، ممکن است طعم تلخی را در دهان تجربه کنید که علت آن باکتری‌های اضافی و مواد غذایی باقی‌مانده است.

برخی از عوامل متعددی که ممکن است باعث خشکی دهان شوند عبارت‌اند از:

داروهای بدون نسخه (OTC) و تجویزی

پیری

گرفتگی بینی که باعث تنفس از دهان می‌شود

آسیب عصبی

مصرف تنباکو

اختلالات خودایمنی

دیابت

اکثر افراد مبتلا به خشکی دهان، از طریق تغییر در سبک زندگی، تنظیم داروها و استفاده از دهان‌شویه‌های بدون نسخه یا تجویزی بهبود پیدا می‌کنند.

۲. تلخی دهان و کبد

آیا تلخی دهان نشانه مشکل کبدی است؟ باید بگوییم که بله، ممکن است. یک دلیل احساس تلخ در دهان، مشکلات کبدی است. زمانی که کبد عملکرد درستی ندارد، بدن شروع به جمع‌کردن مقادیر زیادی از آمونیاک می‌کند. آمونیاک یک ماده سمی است که معمولا توسط کبد به اوره تبدیل می‌شود و از طریق ادرار دفع می‌شود. افزایش سطح آمونیاک در بدن منجر به ایجاد مزه بدی مشابه مزه پیاز یا ماهی و تلخی دهان می‌شود.

۳. بهداشت ضعیف دهان

نمی‌دانید تلخی دهان به همراه بوی بد دهان نشانه چیست؟ در پاسخ به این سؤال باید بگوییم که بهداشت ضعیف دهان، علت تلخی دهان در صبح است. تجمع بزاق و باکتری روی زبان، دندان‌ها و لثه‌ها می‌تواند منجر به بوی بد دهان و تغییر در درک چشایی شود. برای اینکه این وضعیت را تجربه نکنید، حداقل دو بار در روز دندان‌هایتان را مسواک بزنید (یکبار بعد از این که از خواب بیدار شدید و یکبار قبل از این که به رختخواب بروید). همچنین بهتر است زبانتان را هم مسواک بزنید تا از تجمع باکتری‌ها و سلول‌های مرده که منجر به بوی بد دهان و ایجاد حس تلخ در دهان می‌شوند جلوگیری کنید.

۴. عفونت‌های تنفسی

عفونت‌های سیستم تنفسی (خصوصا عفونت‌های ویروسی) می‌توانند بر مزه‌ی دهان تأثیر بگذارند. ورم لوزه، سینوزیت، سرماخوردگی و عفونت گوش میانی اغلب بر حس چشایی و بویایی تأثیر می‌گذارند.

برخی از علائم عفونت سیستم تنفسی عبارت‌اند از:

    احتقان

    گوش درد

    گلودرد

عفونت‌های ویروسی اغلب طی یک الی دو هفته به‌صورت خودبه‌خود از بین می‌روند. پس از برطرف‌شدن عفونت، مزه بد دهان هم باید از بین برود.

۵. هپاتیت B

هپاتیت B نوعی عفونت ویروسی کبد است. یکی از علائم اولیه هپاتیت B شامل احساس مزه‌ی تلخ در دهان است.

سایر علائم هپاتیت B عبارت‌اند از:

بوی بد دهان

ازدست‌دادن اشتها

تب پایین

حالت تهوع، استفراغ و اسهال. 

هپاتیت B یک عفونت جدی است. اگر علائم مرتبط با هپاتیت را دارید یا اگر فکر می‌کنید که ممکن است در معرض این ویروس قرار گرفته باشید، حتما با پزشکتان تماس بگیرید و در صورت لزوم به متخصص گوارش و کبد مراجعه کنید.

۶. تلخی دهان و معده

نمی‌دانید تلخی دهان همراه با سوزش سر دل نشانه چیست؟ ممکن است دلیل تلخی مستمر در دهان، بیماری رفلاکس معده به مری (GERD) یا ریفلاکس اسید باشد. این اختلال زمانی رخ می‌دهد که عضله یا اسفنکتر بالای معده ضعیف می‌شود و به اسید یا مایع صفرا اجازه می‌دهد که وارد مری شود.

اختلال GERD معمولا مری را تحریک می‌کند و منجر به سوزش سر دل می‌شود. همچنین می‌تواند منجر به ایجاد طعم بد یا تلخ شود که این وضعیت ممکن است به اندازه سایر علائم ادامه داشته باشد. سوزش معده و احساس طعم تلخ در دهان از علائم رفلاکس معده به مری هستند.

اگر علائم رفلاکس معده و تلخی دهان را دارید بهتر است به متخصص گوارش مراجعه کنید.

۷. تلخی دهان و صفرا

آیا تلخی دهان نشانه مشکل صفراست؟ باز هم باید بگوییم که بله؛ ممکن است. رفلاکس صفرا و اسید، علائم مشابهی دارند و می‌توانند هم‌زمان اتفاق بیفتند. این دو نوع رفلاکس توسط صفرا (مایع ساختهشده در کبد که به هضم غذا کمک می‌کند) یا اسید معده (که از طریق مری به‌طرف بالا حرکت می‌کند) ایجاد می‌شوند. هر دوی این اختلالات ممکن است باعث ایجاد طعم بد دهان نشوند. اگر متوجه شدید که احساس تلخی در دهان نشانه صفرا است حتما به پزشک متخصص گوارش و کبد مراجعه کنید.

۸. تلخی دهان در اثر مصرف زیاد گوشت

پس از دودی‌کردن گوشت، ماده‌ای به نام کرئوزوت تولید می‌شود که باعث تلخ‌شدن گوشت می‌شود. کرئوزوت یک‌لایه ضخیم و روغنی است که وقتی دود برای مدت طولانی روی گوشت قرار می‌گیرد ایجاد می‌شود. این ماده نه‌تنها گوشت دودی را تلخ می‌کند، بلکه طعم ناخوشایندی را باقی می‌گذارد و باعث ایجاد احساس سوزن‌سوزن شدن در دهان می‌شود.

بدیهی است که در فرایند دودی‌کردن گوشت باید از دود استفاده کرد، اما میزان دود را باید به‌درستی با گرما و زمان متعادل کنید تا بتوانید غذای خوشمزه‌ای را درست کنید.

۹. استرس و اضطراب

سطوح بالای استرس و اضطراب ممکن است منجر به تحریک پاسخ استرس در بدن شوند که این پاسخ اغلب حس چشایی فرد را تغییر می‌دهد. اضطراب ممکن است باعث خشکی دهان شود که خود دلیل دیگری برای این مشکل است.

۱۰. آسیب عصبی

همچون سایر حواس، جوانه‌های چشایی (پرزهای چشایی) به طور مستقیم با اعصاب مغز در ارتباط هستند. آسیب به اعصاب مغز می‌تواند منجر به تغییر در نحوه درک مزه‌ها شود.

آسیب عصبی جوانه‌های چشایی یا مسیر چشایی می‌تواند به علت صدمه به سر یا اختلالاتی نظیر این موارد رخ دهد:

صرع

مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس (MS)

تومورهای مغزی

فلج بل

زوال عقل

سایر علل تلخی دهان

گاهی این مشکل می‌تواند ناشی از یک بیماری یا اختلال خاص باشد، همچون:

آلرژی

گلوسیت (التهاب زبان)

پولیپ بینی (توده کیسه مانند و ملتهب بافت)

عفونت غدد بزاقی

سندرم شوگرن (اختلال خودایمنی که باعث خشکی دهان و چشم می‌شود)

کمبود ویتامین B12 یا زینک

دیابت. 

تلخی دهان از چه بیماری‌هایی خبر می‌دهد؟

به‌ندرت این مشکل از علائم یک اختلال جدی و مهلک است. گاهی این وضعیت ناشی از مصرف دارو یا برخی از مواد غذایی خاص است. در این صورت ممکن است با قطع مصرف دارو، این مشکل هم بهبود پیدا می‌کند.

البته اگر تلخی دهان با علائمی نظیر تب و لرز همراه باشد، ممکن است نشان‌دهنده‌ی وجود کرونا باشد.