نگاهی به دستاوردهای رویان از آزمایشگاه گورخر ماهی تا پالایشگاه محصولات زایمانی

عبدالحسین شاهوردی، در مورد فعالیت‌های شاخص پژوهشگاه رویان گفت: سال گذشته یکی از اقدامات پژوهشگاه رویان افزایش ظرفیت خدمات‌دهی و همچنین افزایش تنوع خدمات تشخیصی به زوج‌های نابارور در راستای قانون جوانی جمعیت بوده است. افزایش روزهای فعالیت کلینیک ایمنی‌شناسی و همچنین راه‌اندازی کلینیک تخصصی سقط مکرر شامل بخش‌های فوق تخصصی ژنتیک، خون‌شناسی و ایمنی‌شناسی علاوه بر بخش‌های زنان و تصویربرداری از جمله فعالیت‌هایی بوده که در این زمینه انجام شده است.

وی اجرای پروژه ثبت وضعیت سلامت نوزادان حاصل از روش‌های کمک باروری را یکی دیگر از اقدامات مهم این پژوهشگاه در سال گذشته دانست و توضیح داد: این اقدام سال گذشته در پژوهشگاه رویان و با همکاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی انجام شده است.

رئیس پژوهشگاه رویان خاطر نشان کرد: از زمان تولد اولین کودک حاصل از روش‌های تخصصی کمک باروری در سال ۱۳۶۸ در ایران، هنوز اطلاعات منسجمی از این کودکان ثبت نشده است که بتوان تاثیر این تکنولوژی را در آینده این کودکان مورد تجزیه و تحلیل علمی قرار داد. با ثبت اطلاعات این کودکان و مقایسه آن‌ها با کودکان حاصل از بارداری طبیعی، می‌توان بسیاری از پارامترهای رشد و تکاملی، میزان مستعد بودن به بیماری‌ها را مورد بررسی قرار داد.

وی افزود: با انجام این کار، در عرصه بالین نیز متخصصان زنان و اطفال با اعتماد بیشتر قدم بر می‌دارند و براساس نتایج این طرح، روش‌های درمان ناباروری و ویزیت کودکان می‌تواند ارتقاء یابد.

استفاده از سلول‌های بنیادی برای درمان آرتروز زانو

شاهوردی به اقدامات این پژوهشگاه در حوزه سلول‌درمانی اشاره کرد و گفت: سال گذشته پرژوه بررسی ایمنی و اثرات درمانی پیوند داخل زانویی سلول بنیادی مزانشیمی مشتق از بافت چربی غیر خودی کشت‌شده در بیماران دچار استئوآرتریت (آرتروز) مفصل زانو به اتمام رسید. استئوآرتریت یک بیماری تخریبی غضروف مفصل است. به دلیل محدود بودن توان ترمیم در غضروف، این ضایعات معمولاً قابل درمان نیستند.

وی با بیان این‌که متدهای جراحی و غیر جراحی، تاکنون برای ترمیم این ضایعات موفقیت‌آمیز نبوده است، اظهار کرد: بر همین اساس محققان و جراحان همواره سعی دارند تا با استفاده از متدهای نوین نظیر سلول درمانی، به بازسازی بافت غضروف بپردازند.

رییس پژوهشگاه رویان در مورد استفاده از این روش سلول‌درمانی در بیماران مبتلا به استئوآرتریت، توضیح داد: این طرح بر روی ۳۰ بیمار به‌صورت کارآزمایی بالینی فاز ۲ انجام شد و مشخص شد که تزریق داخل مفصلی سلول‌های بنیادی مزانشیم بزرگسالان به‌صورت غیرخودی (Allogene) موجب کاهش فرآیند تخریب موضعی سطح غضروف درگیر و درعین حال باعث بهبود ترمیم آسیب‌های غضروفی می‌شود.

گرفتن مجوز یک محصول سلولی برای درمان ویتیلیگو

شاهوردی یکی دیگر از اقدامات مهم پژوهشگاه رویان را اخذ مجوز فروش فرآورده سلولی «سوسپانسیون تزریقی ریکالرسل» عنوان کرد و گفت: سوسپانسیون تزریقی ریکالرسل، یک محصول سلولی برای درمان بیماری ویتیلیگو یا پیسی است. این مجوز برای اولین‌بار در کشور برای یک محصول سلولی صادر شد.

وی با بیان این‌که تولید این دارو توسط شرکت «سل تک فارمد» انجام می‌شود، تاکید کرد: دانش فنی این محصول از پژوهشگاه رویان به شرکت سل تک فارمد منتقل شده است.

رییس پژوهشگاه رویان به اخذ پروانه‌ آزمایشگاه مجاز سازمان غذا و دارو برای شرکت رویان آتی تک فارمد اشاره کرد و گفت: شرکت رویان آتی تک فارمد به همراه آزمایشگاه مرکزی توسعه فناوری محصولات پیشرفته درمانی ATMP پژوهشگاه رویان موفق شد به‌عنوان دومین آزمایشگاه معتمد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور معرفی شود.

وی خاطر نشان کرد: دو سال پیش نیز شرکت سل تک به‌عنوان آزمایشگاه معتمد سازمان غذا و دارو در حوزه محصولات سلول، ژن و بافت معرفی شد.

شاهوردی به تجربه پژوهشگاه رویان برای استانداردسازی گیاهان دارویی ایران اشاره کرد و توضیح داد: از سال ۱۳۹۳ پژوهش بر روی استانداردسازی گیاهان دارویی ایران و کشف ترکیبات فعال دارویی جدید در پژوهشکده سلول‌های بنیادی پژوهشگاه رویان آغاز شده و حاصل این پژوهش‌ها منجر به ارائه خلاصه مقالات در کنفرانس سالانه ترکیبات طبیعی در کپنهاگ دانمارک و مقالات پژوهشی در ژورنال‌های معتبر بین‌المللی بوده است.

وی با بیان این‌که این پژوهش‌ها در زمینه بیماری‌های مختلف با جدیت ادامه دارد، گفت: این آزمایشگاه قصد دارد در حوزه کاربرد داروهای گیاهی در درمان بیماری‌های مختلف، پژوهش‌های متفاوتی را شروع کند که از جمله آن می‌توان به استانداردسازی داروهای گیاهی موجود در بازار ایران در زمینه بیماری‌های سیستم عصبی اشاره کرد.

استفاده از گورخرماهی‌ها برای استانداردسازی داروهای گیاهی

رییس پژوهشگاه رویان به استفاده از گورخرماهی در تحقیقات دارویی اشاره کرد و گفت: گورخرماهی به دلیل داشتن مزایای فراوان، کاربرد فراوانی در تحقیقات دارویی در مراحل کشف دارو تا مطالعات سمیت‌شناسی و پیدا کردن اهداف جدید برای داروهای تاییدشده پیدا کرده است.

وی با اشاره به آزمایشگاه گورخرماهی پژوهشگاه رویان، گفت: این آزمایشگاه در حال حاضر به‌عنوان تنها مرکز استاندارد ایران در زمینه نگهداری و تولید مدل‌های تراریخت برای بیماری‌های مختلف انسانی، در حال فعالیت است.

شاهوردی خاطر نشان کرد: می‌توان از گورخرماهی تراریخت در بیماری‌های مختلف از جمله بیماری‌های سیستم عصبی  استفاده کرد. همچنین در این مرکز نیروهای متخصص و آموزش‌دیده‌ای برای انجام آزمایش‌ها حضور دارند. بنابراین این مرکز می‌تواند گزینه‌ای مناسب برای آزمایش‌های استانداردسنجی داروهای گیاهی به‌ویژه داروهای سیستم عصبی موجود در بازار ایران باشد.

وی خاطر نشان کرد: در این آزمایشگاه می‌توان شواهد علمی‌تری برای داروها در حوزه سیستم عصبی که حوزه بسیار مهمی در زمینه سلامت هستند، فراهم کرد و با این‌کار از تحمیل هزینه‌های اضافی حاصل از نامناسب بودن داروها و همچنین عواقب جبران‌ناپذیر استفاده نامناسب از آن‌ها جلوگیری کرد.

راه‌اندازی شبکه علمی کشورهای غرب آسیا و شمال آفریقا

رییس پژوهشگاه رویان راه‌اندازی «شبکه علمی کشورهای غرب آسیا و شمال آفریقا» را یکی دیگر از اقدامات مهم این پژوهشگاه دانست و گفت: پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی در راستای فعالیت‌های بین‌المللی خود مرکز آموزش‌های بین‌المللی را راه‌اندازی کرده است. یکی از اهداف این مرکز جذب مخاطبین خارجی و ایجاد انگیزه و رغبت در آن‌ها برای سفر به ایران است تا علاوه بر انتقال تجربیات علمی، از طریق ایجاد ارتباطات مؤثر با سایر مراکز علمی دنیا، پژوهشگران و دانشمندان خارجی را از دستاوردهای علمی کشور مطلع کنیم.

وی ادامه داد: در راستای رونق و توسعه برنامه‌های علمی آموزشی، پژوهشگاه رویان اقدام به راه‌اندازی شبکه بین‌المللی در سطح جهانی با تمرکز بر کشورهای غرب آسیا و شمال آفریقا (WANA) کرده است تا به آخرین دستاوردهای علمی در حوزه درمان ناباروری، کارآزمایی بالینی و سلول‌های بنیادی و زیست فناوری بپردازد.

شاهوردی، هدف از تشکیل این شبکه را برگزاری برنامه‌های آموزشی و پژوهشی در کشورهای WANA و تقویت هر چه بیشتر همکاری‌های علمی کشورهای این منطقه عنوان کرد و توضیح داد: با توجه به عزم راسخ دولت برای افزایش ارتباطات منطقه‌ای به خصوص با کشورهای همسایه حاشیه دریای خزر و خلیج فارس، این شبکه علمی می‌تواند به تحقق هر چه بهتر این مهم، کمک شایان کند.

رییس پژوهشگاه رویان، «همکاری در تدوین و ارائه لایحه ساماندهی اهداء جنین در مراکز ناباروری»، «بومی‌سازی ساخت تانک نیتروژن مخصوص ذخیره خون بند ناف توسط شرکت فناوری بن یاخته‌های رویان» و «شروع ساخت پالایشگاه محصولات زایمانی برای اولین‌بار در دنیا توسط شرکت فناوری بن یاخته‌های رویان» را به عنوان دیگر فعالیت‌های مهم این پژوهشگاه معرفی کرد.

شاهوردی با اشاره به برنامه‌های آینده این پژوهشگاه، گفت: برنامه آتی این پژوهشگاه، تلاش بیشتر در ارتقای سلامت جامعه در حوزه باروری و بیماری‌های صعب‌العلاج با توجه به انباشت دانش 30 ساله رویان  و پرداختن به نیازهای درمانی یا فناورانه کشور است.

وی ادامه داد: توسعه دانش و فناوری در حوزه علوم پزشکی به‌ویژه در تشخیص و درمان ناباروری، سلول درمانی و پزشکی بازساختی و توسعه دانش و فناوری در حوزه علوم دامی و به‌نژادی دام سبک از دیگر اهداف آینده پژوهشگاه رویان است.

رییس پژوهشگاه رویان، چالش ارتقاء و توسعه زیرساخت‌های فیزیکی، آزمایشگاهی و فناورانه متناسب با فعالیت‌های پژوهشگاه را یکی از مهم‌ترین چالش‌های پژوهشگاه رویان دانست و گفت: توجه ویژه به انتشارات و دستاوردهای علمی، فناوری و درمانی متناسب با استانداردهای جهانی می‌تواند به کیفی‌تر شدن فعالیت‌های جهاد دانشگاهی کمک کند.