ضربه سنگین چند نرخی بودن ارز به صنعت دارو/ یارانه ناکافی برای تولید

سید حسام‌الدین شریف‌نیا دبیر کنفرانس، در ابتدای مراسم اظهار کرد: جامعه در حوزه دسترسی به دارو با چالش‌های متفاوتی روبرو است. در این کنفرانس تلاش کردیم این چالش‌ها را بررسی کنیم و امیدوارم راهکارهایی طراحی شود.

وی ادامه داد: در دسترسی جغرافیایی به داروخانه‌ها، دسترسی بیماران خاص به داروها، مسئله بودجه تأمین دارو از جمله مباحث مورد تاکید است.

در ادامه حسین مینایی دستیار تخصصی اقتصاد و مدیریت دارو در بررسی تغییر روند توزیع داروخانه‌ها پس از مقررات‌زدایی، عنوان کرد: در گروه اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی از سال ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۱ بر اساس داده‌های مرکز آمار ایران این مسئله را مطالعه کردیم. تأسیس داروخانه قبل از اصلاح آئین‌نامه میانگین ۵۰ عدد بوده اما در ادامه این روند پس از افت، به ۱۸۰ تا ۲۵۰ داروخانه رسیده و در هر ماه بر اساس تعداد تأسیس با کسر ابطال مجوز حدود ۵۰ داروخانه است.

وی افزود: سال ۹۶ از ۱۱۵۰۰ داروخانه به ۱۳ هزار داروخانه تا اوایل ۱۴۰۰ و ۱۵ هزار داروخانه تا پایان این سال رسیدیم.

این محقق توضیح داد: از سرانه ۱.۳ درصد به ازای هر ۱۰ هزار نفر به ۱.۸ درصد رسیدیم. همچنین بیشترین افزایش تأسیس داروخانه در مناطق برخوردار بوده است. در عین حال درخواست ابطال داروخانه در مناطق محروم با مناطق برخوردار همسان و گاه بیشتر بوده است.

مینایی یادآور شد: بعد از تغییر آئین‌نامه در مناطق محروم تغییر خاصی در سرانه داروخانه اتفاق نیفتاده اما در باقی مناطق سرانه افزایش یافته و برای تصحیح شرایط مناطق محروم سیاست‌های جدیدتری نیاز است.

محمد عبده زاده رئیس سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران نیز در این مراسم اظهار کرد: وقتی مراکز عرضه افزایش می‌یابد اتفاقاتی رخ می‌دهد که کنترل را از دست خارج می‌کند. در تولید دارو دچار ناترازی در حوزه سلامت هستیم که این مهم تأمین کنندگان را با چالش روبرو می‌کند.

وی با بیان اینکه تأمین کننده دارو باید برای ارائه خدمات سرپا بماند، افزود: استهلاک صنایع دارو در سال‌های اخیر بیشتر شده است. وقتی صنعتی سودآور باشد سرمایه‌گذاری بیشتر می‌شود و وقتی سودآوری را از صنعت می‌گیریم دچار آسیب می‌شویم. در ادوار مختلف چند نرخی بودن ارز باعث آسیب به صنعت تولید دارو شده و به دلیل محدودیت منابع، ارز کافی برای واردات یا نوسازی ماشین آلات نداریم.

عبده زاده با اشاره به تاکید رهبر انقلاب به حمایت از تولید یادآور شد: قیمت‌گذاری، تهدید جدی برای تولید دارو است و تحقق اهداف صادراتی نیز نیازمند زیرساخت است.

در ادامه محمود فاضل رئیس شورای عالی نظام پزشکی کشور بیان کرد: سلامت و عدالت دو واژه مهم هستند. هیچوقت در حوزه عدالت در هیچ جایی از دنیا به توافق عام نمی‌رسیم اما عدالت در سلامت وظیفه حاکمیت است. در مواد ۱۹۲ و ۱۹۳ در برنامه سوم توسعه این مباحث را داشتیم و تا برنامه هفتم این مفاهیم مورد توجه است.

وی افزود: در آئین‌نامه ۱۴۰۰ ضد عدالت عمل کردیم و به جای تسهیل دسترسی به دارو در کشور، تقاضای انتقال به بخش‌های مرکزی را داشتیم. این موضوع ارتباط مستقیم با امنیت داخلی دارد و این مسئله فقط به وزارت بهداشت و انجمن‌ای داروسازی محدود نمی‌شود.

رئیس شورای عالی نظام پزشکی کشور گفت: در سازمان نظام پزشکی به تبع اهداف قانونی به دنبال حفظ حقوق بیماران هستیم که اصل این حقوق دسترسی به دارو است. نمی‌توانیم مکانی را به داروخانه بدهیم و نتوانیم داروی مورد نیاز را تأمین کنیم. نمی‌توانیم داروساز را به جایی بفرستیم که نیازهای اولیه او قابل تأمین نباشد. دو اصل اساسی تمرکز زدایی و محرومیت زدایی داریم و این یعنی دسترسی مردم به امکانات درمانی و بهداشتی باید تسهیل شود.

نازیلا یوسفی رئیس اداره فهرست تدوین داروهای کشور و عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی نیز در این کنفرانس اظهار کرد: از نظر پاسخگویی و نگهداری اسرار یک بیمار مسئول هستیم و نباید کم فروشی کنیم. همه بیماران حق دارند که به درمان دسترسی داشته باشند؛ حتی اگر ثروتمندترین کشور دنیا باشیم منابع محدود است و حتماً در دسترسی به دارو دچار محدودیت هستیم.

وی توضیح داد: دسترسی به دارو را نباید نقطه‌ای ببینیم. نباید رفاه اجتماعی و دیگر بخش‌ها را نادیده گرفت زیرا تنها دارو دلیل بهبود نیست.

در بخش دیگری از این کنفرانس آرش محبوبی رئیس انجمن داروسازان تهران درباره طرح ژنریک دارو و عدالت در سلامت، توضیحاتی ارائه داد و گفت: عدالت در سلامت به عنوان تساوی در دسترسی به امکانات نیست و این امر با برابری در سلامت متفاوت است. در نظام کشور با طرح ژنریک و خانه‌های بهداشت عدالت افقی برقرار شده است اما در عدالت عمودی بر اساس نیاز افراد امکانات تعریف می‌شود. در دولت قبل به همه مردم یارانه دادند که به همه مردم عدالت سلامت بدهیم اما عدالت عمودی را در نظر نگرفتیم و منابع در دسترس کسانی قرار گرفت که نیازی نداشتند.

وی عنوان کرد: استفاده کمتر از داروهای ژنریک، استفاده از داروهای تقلبی، استفاده بی‌منطق از داروها و عدم وجود شبکه مناسب توزیع از عوامل عدم بهره‌وری عدالت در سلامت دارو است.

محبوبی افزود: ۹۰ درصد داروهای مصرفی در داخل ایران تولید می‌شود و به آن افتخار می‌کنیم. بخش خصوصی و نهادها درگیر داروسازی شدند اما این صنعت، پویا است، این کارخانه‌ها نوسازی می‌خواهد و فشار روی صنعت افتاد. همچنین در معرفی داروهای ژنریک هم کم کاری کردیم و باید این مسئله را جبران کنیم.

در ادامه برنامه حجت‌الاسلام محمدرضا میرتاج‌الدینی، رئیس فراکسیون راهبردی مجلس شورای اسلامی نیز با ادای احترام به شهدای مقاومت اظهار کرد: تعریف عدالت وسیع است، اجرای آن با چالش‌های بسیاری روبروست و در بخش دارو نیز این مهم وجود دارد.

وی ادامه داد: توزیع یارانه در بخش دارو بحثی جدی است؛ یارانه دارو در کشور، نصف یارانه گندم است و این یارانه مستقیم و با رقمی حدود ۶۹ همت است.

این نماینده مجلس با تقدیر از تولید ۹۰ تا ۹۵ درصد داروها در کشور عنوان کرد: یارانه کنونی برای تولید دارو کافی نیست و باید این رقم بیشتر شود تا عدالت سلامت تأمین شود. دارو، سلامت و توزیع عادلانه آن در معیشت اثر مهمی دارد.

میرتاج الدینی با اشاره به استقبال مردم از برخی برندهای دارویی به معرفی داروهای ژنریک اشاره کرد و افزود: عدالت در سلامت این است که نیازهای عمومی دارو را تأمین و سهم مردم را کم کنیم.

در ادامه این مراسم از سه کتاب نفیس در زمینه سرطان شناسی با ترجمه صدرالدین برهانی با عناوین «پاتوژنز مولکولی لوسمی میلوئیدی مزمن»، «لوسمی میلوئید مزمن» و «کروموزوم فیلادلفیا» رونمایی شد.

در بخش پایانی این کنفرانس سیدحیدر محمدی معاون وزیر و رئیس سازمان غذا و دارو عنوان کرد: در زمینه تأمین دارو، تمرکز ما عدالت بر سلامت با رویکرد دارو است. به دنبال این هستیم که کالا و خدمات را تأمین کنیم. پس از انقلاب در این بخش اتفاقات بسیار خوبی رخ داده است. در تأمین دارو نیز ۹۹ درصد داروها را تولید می‌کنیم. در کرونا آنچه ما را آزار داد این بود که اقلام از طرف شرکت‌ها به دلیل تحریم و کمبود دارو به دست ما نمی‌رسید.

وی ادامه داد: از مزایای رقابتی ما در دارو، تولیدکنندگان داخلی هستند. بحث تهیه داروی خارجی و داخلی همواره چالش بوده است. طرح ژنریک متأسفانه اجرا نمی‌شود؛ این طرح یک برنامه عادلانه است و در شرایط جنگ اقتصادی غیر از این امر نمی‌توانیم اقدامی انجام دهیم.

محمدی گفت: معتقدیم هر داروی تولید داخل را در اختیار مردم قرار می‌دهیم و هر دارویی که نداشته باشیم را تهیه می‌کنیم. برخی تصور می‌کنند داروی داخلی کم کیفیت است و باید داروی خارجی در دسترس باشد. وقتی داروهای خارجی بدون یارانه وارد می‌شود اعتراض می‌کنند.

وی با اشاره به وظیفه شرکت‌های بیمه‌گر اظهار کرد: صنعت بیمه باید به حدی قوی باشد که داروهای تأییدی را تأمین کند اما این نقش کامل انجام نمی‌شود. بیمه‌ها باید از مردم حمایت کنند و قیمت دارو را پوشش دهند. این موضوع به توازن خوبی نمی‌رسد و در تأمین یارانه صنعت و پوشش کامل بیمه‌ای به مشکل می‌خوریم. پرداخت بیمه با تأخیر انجام می‌شود و مؤسسات دارویی از این امر گله دارند.

محمدی گفت: داروخانه‌ها در انتهای زنجیره توزیع قرار دارند، تعداد داروخانه‌ها در دسترسی مردم مؤثر است و کم و زیاد بودن داروخانه درست نیست. برخی تصور می‌کنند عدالت در هر حوزه‌ای در سلامت هم قابل اجرا است. رقابت‌پذیری موجب از بین رفتن کیفیت در حوزه سلامت می‌شود و سلامت حوزه اقتصادی نیست.

وی افزود: تأسیس بیش از حد داروخانه در یک محدوده موجب رقابتی شدن و کاهش کیفیت می‌شود. نباید توازن در این بخش از بین برود. صدور بدون محدودیت مجوز داروخانه نگاه غلطی است. در یارانه‌های دارویی صرفه جویی شده و امیدوارم این مهم در بخش شیرخشک هم دیده شود. سقف ارزی ما تغییر نمی‌کند و حداقل ۱۰۵ همت یارانه دارو نیاز داریم.