راز دیدار بدون پرچم رئیسی و پوتین چه بود؟

با سفرهای سید ابراهیم رئیسی در این چندماه بیگانه نیستیم اما از همان دقایق نخستی که رئیس جمهور از پله های هواپیما در فرودگاه مسکو پیاده شد، گروهی تقطیع، تحریف و ایراد و اشکال گرفتن به این سفر را آغاز کردند تا جنبه های مهم و راهبردی این سفر تحت الشعاع این ایرادها و حواشی قرار گیرد. ویدئوهای ورود رئیسی، استقبال هیئت روسی، ورود رئیس جمهور به کاخ کرملین تا میزی که دو رئیس جمهور پشت آن نشستند، از اشاره ای که پوتین به عضویت ایران در شانگهای کرد تا تعداد کلمات به کار رفته در جملات رئیس جمهور، از نماز خواندن رئیسی در کاخ کرملین تا ...؛ هریک در هشتگ پراکنی ها برجسته شد؛ لذا بی مناسبت ندیدیم تا به نکاتی در این باره اشاره کنیم تا اهداف و حساسیت های این سفر در نگاه خودی و بیگانه بیشتر مشخص شود: واقعیت این است که این سفر بعد از پنج سال، اولین سفر رئیس جمهور ایران به روسیه برای دیدار دو جانبه بود

بارها پوتین در چند ماه گذشته رئیسی را به انجام این سفر دعوت کرده بود، روایتی که اگر در هیاهوی رسانه ای و دعواهای سیاسی و جناحی گم نشود، نشان دهنده نقش و جایگاه ایران در معادلات جهانی است. این دیدار در مسکو نیز انجام شد و بر خلاف دیدارهای اخیر پوتین با نخست وزیر رژیم صهیونیستی یا روسای جمهور ترکیه و آذربایجان در شهر سوچی انجام نشد یعنی رسمیت و جایگاه ایران به شدت مورد توجه طرف روسی قرار داشته است.

افزون بر این، طبق پروتکل روسیه، همواره معاون وزیرخارجه این کشور مسئول استقبال از مقامات عالی کشورهای مهمان کاخ کرملین است اما در این سفر وزیر انرژی روسیه یعنی مقامی بالاتر از عرف تشریفات هم به استقبال تیم ایرانی رفته بود؛ یا حتی مباحثی از باب انتقاد درباره میز بزرگ مذاکرات پوتین و رئیسی مطرح شد اما واقعیت این است که  بنا به روایت بسیاری از رسانه های روسی مانند خبرگزاری کومرسانت، رئیس جمهور کشورمان نپذیرفته بود پیش از سفر، طبق پروتکل های روسیه در قرنطینه قرار گیرد و تستPCR انجام دهد یعنی درواقع اعلام شده بود که رئیس جمهور ایران وقت این کارها را ندارد و به همین دلیل دو طرف در دو سر  میز اتاق اصلی رئیس جمهور روسیه درکاخ کرملین نشستند تا به نوعی پروتکل های کرونایی روس ها نیز رعایت شود.

پوتین پروتکل جدی برای سلامت خود دارد و کرملین نیز برای حفظ سلامتی وی مراتب بهداشتی بسیار بالایی  را رعایت می کند، با توجه به ‌ سفرهای استانی مکرر رئیسی، خیلی نمی توان به طرف روس خرده گرفت چرا که بهانه کرونا را دارند و با شیوع سویه جدید به‌نام اُمیکرون این چیدمان تا حدودی طبیعی به نظر می رسد.

نماز خواندن رئیسی در کرملین نیز با حاشیه سازی برخی مواجه شد ولی باید گفت رئیسی پیش از آن که رئیس جمهور ایران باشد؛ مسلمان و ملبس به لباس روحانیت است و به حکم همین گزاره؛ همراه داشتن ملزومات برگزاری نماز چندان موضوع غریبی نیست و  باز هم به حکم همین دو ویژگی، به جا آوردن فریضه ای بسیار بالاتر از هر گفت و گویی سبب می شود که رئیسی در زمان نماز، محدودیت های موقعیت مکانی خود را کنار بزند و به اقامه واجب بپردازد. ماجرا البته وقتی مهم تر می شود که بدانیم رئیسی برای خواندن نماز، مذاکره با پوتین را قطع می‌کند چیزی که در مطبوعات روسیه هم مورد توجه قرار گرفت. در گزارش کومرسانت  آمده است: «رئیسی مذاکرات را قطع کرد و گفت وقتش رسیده است. او به اتاق کناری رفت و نماز خواند.» این رسانه در ادامه اشاره می کند که تا به حال کسی در کاخ کرملین دست به این اقدام نزده است.

نبود پرچم در اتاق مذاکرات نیز به دلیل این بود که سفر اخیر، کاری بوده و تشریفات آن با سفرهای رسمی متفاوت است اما اشاره پوتین به  ناظر بودن ایران در شانگهای نیز حاشیه ساز بود و عده ای معتقد بودند پوتین با اشاره نکردن به عضویت رسمی ایران در این سازمان مهم شیطنت کرده است، در حالی که تا مراحل قانونی تصویب در ایران طی نشود، ما عضو کامل و رسمی نیستیم.

آن چه انجام شده، تنها پذیرش عضویت کامل و در حقیقت شروع پروسه عضویت کامل ایران  در سازمان شانگهای است. ظاهرا برای عضو رسمی شدن  باید حدود ۲۷ کنوانسیون در مجلس تصویب  شود و سپس به تایید شورای نگهبان نیز برسد که خود یک فرایند دوساله یا بیشتر را می طلبد.

خلاصه آن که مسکو از رئیس جمهور دولت سیزدهم حتی فراتر از سطوح تشریفاتی برای دیگر مقامات هم تراز او استقبال کرد اما شاید برخی جزئیاتی که کرونا تغییر داده بود مانند همین میز دیدار و استقبال نکردن در داخل کاخ کرملین برجسته شد تا سعی شود اذهان و افکار، درگیر حاشیه های فرامتنی این سفر شود تا جایی که این گزارش نیویورک تایمز که حتی سخنرانی رئیسی در دومای روسیه را «یک افتخار بی نظیر برای یک رهبر سیاسی مهمان در این کشور» نامید، دیده نشود.

روابط ایران و روسیه به‌عنوان دو کشور مهم و قدرتمند منطقه اگرچه از گذشته دور با فراز و نشیب‌های زیادی همراه بوده اما در سال‌های اخیر به دلیل منافع مشترک دو کشور در روند تحولات منطقه وارد فصل نوینی شده است و سفر رئیسی به مسکو نیز نقطه عطفی در مناسبات اقتصادی و مقدمه ای برای همکاری های راهبردی دو کشور به شمار می آید