پادرمیانی قطر برای تبادل زندانیان ایران و آمریکا

ساسان کریمی، کارشناس مسائل بین‌الملل، درباره مذاکره مجدد ایران و عربستان و دلایل اعلام آمادگی عربستان برای این کار و همچنین موارد احتمالی در مذاکره گفت: از دلایل اصلی انگیزه عربستان برای مذاکره مجدد با ایران، فرسایشی شدن و بی نتیجه بودن جنگ با یمن است. چون این مورد یکی از زمینه‌هایی است که عربستان تلاش می‌کند آن را به نتیجه برساند چون به نظر می‌رسد به مقاصدی که مورد نظرش بود نمی‌تواند دست پیدا کند و هزینه‌هایی که انجام داده به دور ریخته شده است. اما زمینه‌ای که در ذیل پیشنهادات و گفت‌وگوها انجام می‌شود، ماجرای احیای توافق هسته‌ای برجام است که گفت‌وگوهای آن در وین در حال انجام است.

وی افزود: هرچقدر تنش میان ایران و غرب به ویژه میان ایران و آمریکا ثبات بیشتری داشته باشد، عربستان و اسرائیل حمایت بیشتری از توافق خواهند کرد. مخصوصا اسرائیل که سنگ اندازی کمتری می‌کند. تحلیل عربستان در این دوره از مذاکرات این است که با حل شدن خیلی از مسائل حاد میان ایران و آمریکا، او هم می‌تواند در برابر ایران هزینه‌ای که در یمن دارد را کم کند و روابط را از سر بگیرد.

این کارشناس مسائل بین‌المللی در ادامه تصریح کرد: مذاکرات میان ایران و عربستان بیشتر حول محور ترمیم روابط است. امروز عربستان جایگاه خود را نسبت به گذشته باثبات می‌بیند و ایران هم در بازی ترامپ شکست نخورده و می‌شود گفت سطح توقع عربستان به نوعی پایین آمده است.

کریمی درباره سفر رئیس‌جمهور به قطر هم گفت: به نظر محوریت سفر رئیس‌جمهور به قطر درباره موضوع انرژی و تنش میان ایران و آمریکا بود. اما آنچه عاقلانه تصور می‌شود این است که قطر در تلاش است تا جایگاه قبلی عمان در روابط میان ایران و آمریکا را از آن خود کرده و هم بتواند در ماجرای استخراج گاز و انرژی با ایران همکاری مشترکی داشته باشد.

وی افزود: قطر مایل است برای تامین گاز آلمان و اتحادیه اروپا جایگزین روسیه شود و می‌خواهد این کار را از طریق LNG و هم از طریق خط لوله انتقال گاز از خلیج فارس به اروپا انجام دهد اما می‌داند که ذخایر و تولیدات گازش به اندازه‌ای نیست که این کار را انجام دهد. بنابراین تلاش می‌کند ایران را در قالب چارچوب کنسرسیوم به شراکت در این موضوع دعوت کند که البته این موضوع برای ایران هم مفید بوده، آمریکا و اروپا هم همراهی خواهند کرد. آمریکا هم به واسطه رقابتی که با روسیه داشته و وابستگی که اروپا به روسیه دارد، برای صادرات گاز از خلیج فارس به اروپا موضع نرم‌تری خواهد داشت و همین سبب خواهد شد که قطر نقش میانجیگری را به خوبی بازی کرده باشد ک این مورد تایید غرب باشد.

این کارشناس مسائل بین‌المللی درباره سفر اخیر وزیر خارجه عمان به ایران که چه ارتباطی با مذاکرات وین دارد و آیا مواردی مثل تبادل زندانیان و آزاد شدن پول‌های بلوکه شده ایران هم در این سفر مورد بحث بوده است یا خیر گفت: عمان و قطر هر دو در این مذاکرات نقش میانجی‌گری را با ارسال پیام مستقیم در مذاکرات و به ویژه درباره تبادل زندانیان انجام می‌دهند. اگر این اتفاق بیفتد یک کانال پشتی یا اصطلاحا (BACK CHANNEL) است. اما بک چنل‌ها بدون اینکه طرفین مقصر باشند، سوتفاهمی را ایجاد می‌کنند. یعنی ممکن است از منظور طرف غیرمستقیم، فهم نادرستی داشته باشند و این موضوع در درازمدت و میان‌مدت مشکل آفرین خواهد شد.

کریمی افزود: به طور مثال آقای ظریف در کتاب رازهای سر به مهر، نوشت که تصور آمریکایی‌ها پیش از سال ۹۲ در عمان درباره اصل غنی‌سازی ایران که آن را پذیرفتند چیزی بود که آمریکایی‌ها بعدها گفتند ما همچین موضوعی را نگفتیم اما عمانی‌ها به این شکل به ایران انتقال دادند. ماجرای واسطه‌گری این مشکلات را به وجود آورد تا همین امروز هم بار سنگین آن بر دوش مذاکره‌کنندگان دوره پیش مانده که آن‌ها پذیرفتند، اما چنین چیزی نبود. از طرف دیگر می‌توان گفت اگر میانجی‌گری عمان در آن دور از مذاکرات با آن همه فراز و نشیب‌هایی که داشت نبود، برجام اتفاق نمی‌افتاد. بنابراین میانجی‌گری عمان و قطر هم سودهایی دارد و هم ضررهایی را متوجه مواضع ما و آمریکا می‌کند. چرا که این مواضع ممکن است سهوا یا عمدا خیلی دقیق به طرف مقابل نرسد. البته این عمد از روی سونیت نیست بلکه از روی نزدیک کردن مواضع طرف مقابل و کمرنگ کردن اختلافات و پررنگ کردن اشتراکات است.

وی تاکید کرد: سوتفاهم‌هایی که ایجاد می‌شود، خود تبدیل به موانع بعدی برای به ثمررسیدن مذاکره شده و کار را سخت می‌کند. به همین دلیل به میانجی‌گری خوش‌بین نیستم و اگر قرار است مذاکره‌ای انجام شود باید مستقیم باشد.