زنگ خطر برای عراق و سوریه به صدا درآمد

یک حمله جسورانه به زندانی در سوریه که هزاران زندانی داعش را در خود جای داده است؛ مجموعه ای از حملات علیه نیروهای نظامی در کشور همسایه یعنی عراق، انتشار ویدئویی که بریدن سر یک افسر پلیس ربوده‌شده عراقی را نشان می‌دهد. این شواهد همگی حاکی از ظهور دوباره داعش در سوریه و عراق است، آن هم سه سال پس از اینکه این گروه آخرین پایگاه های سرزمینی خود را از دست داد.

«جین عراف» در گزارش ۲۵ژانویه در نیویورک‌تایمز نوشت، شواهد مربوط به احیای داعش در عراق و سوریه هر روز در حال افزایش است. این گروه روزگاری بخش‌های زیادی از قلمرو عراق و سوریه را در اشغال خود داشت و به این ترتیب توانسته بود آن به اصطلاح خلافت اسلامی خود را شکل دهد. این واقعیت که داعش توانسته حملات متعدد، هماهنگ و پیچیده‌ای انجام دهد، گواه این است که آنچه گمان می‌رفت هسته‌های خفته ناهمگون باشند، دوباره به‌عنوان یک تهدید جدی‌تر در حال ظاهر شدن هستند. «کاوا حسن» مدیر خاورمیانه و شمال آفریقا در مرکز استیمسون، یک موسسه تحقیقاتی واشنگتن می‌گوید: «این زنگ خطری برای بازیگران منطقه‌ای و برای بازیگران ملی است که داعش هنوز تمام نشده است؛ جنگ تمام نشده است.» او می‌افزاید: «تحرکات دوباره داعش نشان‌دهنده مقاومت این گروه برای حمله در زمان و مکان مورد نظر مد نظر خودشان است.» روز پنج‌شنبه نیروهای داعش به زندانی در شهر حسکه در شمال شرق سوریه حمله و تلاش کردند تا ۳۵۰۰زندانی داعشی را که در آنجا نگهداری می‌شدند، آزاد کنند. آنها در همین ارتباط گروهی از پسربچه‌های بازداشت‌شده را که در همین زندان به سر می‌بردند، به گروگان گرفتند تا از آنها به‌عنوان سپر انسانی استفاده کنند. این حمله پای ارتش آمریکا را به جنگ کشاند. به نوشته گزارشگر نیویورک‌تایمز، این بزرگ‌ترین رویارویی بین نیروهای آمریکایی و داعش در سه سال اخیر بود. تا روز سه‌شنبه، مهاجمان داعش حتی پس از اعزام نیروهای زمینی و پشتیبانی هوایی ایالات‌متحده برای نیروهای تحت رهبری کردها و در تلاش برای بازپس گرفتن آن، همچنان بخشی از زندان حسکه را تحت کنترل داشتند. هفته گذشته در عراق، تقریبا همزمان با شروع حمله به زندان حسکه، جنگجویان داعش به یک پاسگاه ارتش در استان دیالی یورش بردند و در مرگبارترین حمله طی چند سال اخیر به یک پایگاه نظامی عراق، ۱۰ سرباز و یک افسر را کشتند. افراد مسلح در اواخر شب درحالی‌که برخی از سربازان خواب بودند، از سه طرف به پایگاه نزدیک شدند. موفقیت این حمله، این نگرانی را ایجاد کرد که شرایط فعلی عراق شبیه به شرایط سال۲۰۱۴ و ظهور داعش در آن زمان است. به همین دلیل و به‌دلیل مشابهت شرایط فعلی با شرایط سال ۲۰۱۴، بار دیگر فضا برای بازسازی آن دوران و آغاز فعالیت داعش فراهم شده است. به گفته نیروهای دموکراتیک سوریه به رهبری کردها (SDF)، جنگجویان داعش روز سه‌شنبه یک روستا را از دولت سوریه بازپس گرفتند. «فرهاد شامی» یکی از سخنگویان SDF، گفت که داعش روستای «رصافه» در ۳۰ مایلی شهر رقه را به تصرف خود درآورد. در ماه دسامبر، داعش چهار شکارچی عراقی از جمله یک سرهنگ پلیس را در یک منطقه کوهستانی در شمال شرق عراق ربود. اعضای داعش، سر افسر پلیس را بریدند و سپس ویدئوی وحشتناکی از آدم‌ربایی منتشر کردند که یادآور روزهای قدرت داعش و حکومت این گروه بود. حملات در عراق که توسط هسته‌های خفته داعش در مناطق دورافتاده کوهستانی و بیابانی انجام می‌شود، عدم هماهنگی بین نیروهای دولتی عراق و پیشمرگه‌ها (نیروهای کردی که به دولت اقلیم کردستان عراق پاسخگو هستند) را برجسته کرده است. بسیاری از حملات در مناطق مورد مناقشه‌ای رخ داده که هم دولت کردستان عراق و هم دولت مرکزی مدعی اعمال کنترل بر آنها هستند. «آردیان شاجکوفچی» مدیر یک موسسه آمریکایی می‌گوید که بسیاری از جنگجویان دستگیرشده داعش در این حملات (از زمانی که این گروه سه سال پیش آخرین قلمرو خود را از دست داد)، جوان‌ بوده و از خانواده‌هایی با اعضای مسن‌تر بودند که با داعش پیوندهایی داشتند. او گفت: «اگر چنین باشد، این یعنی نسل جدیدی از نیروهای داعش که محاسبات و چشم‌انداز تهدید را از بسیاری جهات تغییر خواهد داد.» عراق برای مقابله با ده‌ها هزار شهروند عراقی که از بستگان جنگجویان داعش هستند و به‌طور دسته‌جمعی مجازات شده‌اند و در اردوگاه های بازداشت به‌سر می‌برند، سخت تلاش کرده است؛ اما این اردوگاه‌ها اکنون به محل پرورش یا به تعبیری رادیکال‌تر شدن این نیروها تبدیل شده است.