برجام جسدی روی میز است/ بایدن نمی تواند به مذاکرات برگردد

«برجام تمام شد؟» این سوال هر روز با پاسخ‌های گوناگونی در دنیای اخبار سیاست خارجه همراه است، چرا که یک روز طرف غربی مذاکره می گوید ایران کوتاه نمی آید و روز دیگر ایران تاکید دارد که آمریکا تضمین نمی دهد. با این حال هنوز هیچ یک از طرفین مذاکرات هسته ای اعلام نکرده اند که برجام به طور قطع تمام شد یا مذاکرات به پایان رسید. چراکه بازار ایران متاثر از هیجانات برجامی روزانه تغییر می کند. با این حال مهدی مطهرنیا کارشناس مسائل بین الملل معتقد است: « بازگشت به برجام دیگر امکان پذیر نیست». در ادامه مشروح گفتگوی خبرنگار گسترش نیوز با این استاد دانشگاه را می‌خوانید. 

آمریکا و ایران نمی توانند به برجام بازگردند

مهدی مطهر نیا، کارشناس مسائل بین الملل و سیاست خارجه، در رابطه با احتمال بازگشت طرفین مذاکرات برجامی به این توافق، گفت: برجام برنامه جامع اقدام مشترک نام دارد. این برنامه تنها محدود به پرونده هسته ای نبود اما در پرونده هسته ای به دلایلی محدود شد. اکنون بازگشت به برجام ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵  برای آمریکا و ایران امکان پذیر نیست.

وی افزود: اگر چه اروپا تلاش دارد این ارتباط باقی بماند و برجام احیا شود اما واقع امر نشان می دهد که رسیدن به این امر واقعیت پذیری نیست. بدین ترتیب باید گفت برجام  این گونه دنبال می شود که راه مذاکره برای تهران و ایالات متحده آمریکا باز کند.  مسئله رو در رویی و تقابل نسبت به گذشته از سرعت کمتری برخوردار است.

مطهرنیا اضافه کرد: صحبت کردن از برجام در حال حاضر یک سرعت گیر برای کاهش شتاب  رو در رویی ایران با  آمریکا محسوب می‌شود. بنابراین دولت بایدن و ایران تمایلی به اعلام مرگ برجام ندارند. در ایران نیز وقایعی را شاهد هستیم که با وجود یک دولت انقلابی به ریاست رئیسی می تواند زمینه خروج از برجام، پروتکل الحاقی و  ام پی تی را فراهم کند. مسائل مختلفی مثل ترور سردار سلیمانی، شهید فخری زاده، دیگر دانشمندان و عناصر نظامی در خارج از ایران توسط اسرائیل، حملات نظامی داخل و خارج از ایران  به مراکز حساس و قانون مجلس در ارتباط با پرونده هسته ای این روند را سرعت می بخشد.

جو بایدن نمی تواند قدمی به سوی برجام بردارد

این کارشناس مسائل بین الملل با بیان اینکه جوبایدن نمی تواند درحال حاضر قدمی به سوی احیای برجام بردارد، خاطرنشان کرد: بایدن می تواند به برجام باز نگردد اما او بازگشت به برجام را مد نظر قرار داده است. اگر چه فرمان ریاست جمهوری را مانند فرمان های دیگر که ریاست جمهوری امضا کرد؛ برای بازگشت به برجام امضا ننمود اما تمایل او، دیپلمات ها و عناصری مثل مشاور امنیت ملی تا وزیر امور خارجه به دنبال احیای برجام هستند. هیچ کدام از آنها نتوانستند به یک ادراک متقابل برای بازگشت به برجام و قبول شرایط دیگری دست یابند و حال مقاومت می کنند.

وی تاکید کرد: باید بگوییم که برجام جسدی روی میز است که احیای آن با نا امیدی های فراوانی رو به رو است. به نظر می رسد هر ۲ پایتخت در برابر یک دیگر در باب برجام با تفاسیر گوناگون و شرایط مختلف مقاومت می کنند و  باید به دنبال پلن B برای یک دیگر باشند.

تاثیر برجام روی اقتصاد ایران ناچیز است

وی ضمن اشاره به اینکه مشکلات معیشتی داخلی مردم ارتباط عمیقی با مذاکرات هسته ای ندارد، گفت: باید بپذیریم که اقتصاد ایران یک اقتصاد ناسالم است. مسائل سیاست خارجی بر روی برجام اثر دارد اما میزان اثر آن نیز از اهمیت برخوردار است. به این معنا که اثر برجام بر روی اقتصاد ایران از کانال تحریم ها می گذرد و میتواند در بزنگاهایی که نیاز به عرصه سیاست خارجی برای حرکت اقتصادی وجود دارد، برجام را موثر در حوزه اقتصاد دانست. میزان از اثرات حوزه سیاست خارجی بر برجام موثر است. از این جهت در یک براورد تحقیقی بین ۲۰ و نهایتا ۳۰ درصد اثر برجام بر حوزه اقتصاد ایران قابل رد یابی است. ۷۰ درصد مسائلی که در اقتصاد ایران وجود دارد، محصول عدم توجه کارشناسانه و شکل گیری تخصص هایی در زمینه اقتصادی است. فلذا در پاسخ شما باید گفت برجام بر حوزه اقتصاد موثر است ولی دامنه و شدت و میزان آن را باید مورد توجه قرار داد.

مطهرنیا با اشاره به جنگ اوکراین و تاثیر آن در احیای برجام و هم چنین عملکرد روسیه در این میان گفت: آمریکا تلاش دارد تهران را شریک جرم روسیه قرار دهد و سپس ایران را به دام یک جنگ ناخواسته بکشاند. آمریکا با این رویکرد تعطیلی برجام را تثبیت و اصل شکست مذاکرات را متوجه تهران می کند. هدف آمریکا آن است که در دهه های آتی بتواند اروپا را به نفت و گاز خود وابسته کند.

این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی با بیان اینکه امضای برجام می تواند پای انرژی ایران را به بازارهای جهانی باز کند، تأکید کرد: پوتین می خواهد برای خود شریک جرم پیدا کند، با این اتفاق برجام را به شکست بکشاند و به این ترتیب موقعیت روسیه را به عنوان تأمین کننده نفت و گاز و حلال بحران انرژی جهانی در زمستان آینده تحکیم بخشد.