مقدار کمی با ابرقدرت شدن فاصله داریم

یکی از محورهای اصلی سیاست خارجی دولت سیزدهم در طول یک سال گذشته برای بی‌اثر کردن تحریم‌ها و خنثی‌سازی آنها، توجه ویژه به دیپلماسی اقتصادی بوده و در این راستا مهدی صفری یکی از دیپلمات های شناخته شده و قدیمی وزارت خارجه که گفته می شود در کار خود نیز  فردی جدی و پیگیر است، مسئولیت معاونت دیپلماسی اقتصادی  وزارت امور خارجه را بر عهده گرفته است.

در ادامه بخش‌هایی از گفت‌وگو با معاون دیپلماسی وزارت خارجه را می‌خوانید. 

در حال حاضر فعالیت‌های دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه روی چه مواردی متمرکز است با توجه به انتظاراتی که جامعه و مردم در بعد تجارت خارجی از دستگاه دیپلماسی کشور دارند؟

ما تلاش داریم، پتانسیل‌های خفته‌ای که در حوزه دیپلماسی اقتصادی وجود دارد را احیا کنیم و در این راستا به نحوی ریل گذاری می‌کنیم که نشان دهیم که کار می‌تواند با برجام و بدون برجام جلو برود.   

 در راستای پیشبرد دیپلماسی اقتصادی، گسترش تعاملات با همسایگان، کشورهای پیرامونی، منطقه و کشورهایی همچون چین، هند و روسیه برای ما مهم بوده‌اند و به طور موازی گسترش تعاملات اقتصادی با کشورهای آمریکای لاتین، آمریکای مرکزی و جنوبی و قاره آفریقا را پیگیری کرده‌ایم، در این مسیر تعامل با کشورهای مسلمانی همچون اندونزی و مالزی در منطقه آسیا نیز برای ما مهم است

 معتقدم وقتی سیاست‌گذاری و برنامه‌ها در حوزه دیپلماسی اقتصادی در ریل خود قرار بگیرد، فردا هر نوساناتی که در برجام اتفاق بیفتد ما ریل خودمان را جلو می‌بریم. حالا ممکن است کار در یک جا در بخشی یک سکته‌ای بخورد و پایین بیاید اما دوباره فعالیت آغاز می‌شود و کار به جلو می‌رود.

 ظرفیت های زیادی در کشور برای تجارت خارجی و صادرات وجود دارد، مثلا کشورهای آمریکای لاتین، آفریقا، آسیای مرکزی به کالاهای پتروشیمی ما نیاز دارند، بعضا ما می رویم کالایمان را به یک کشوری می فروشیم که صد درصد با ما تضاد می کند. قیمت هم فرق ندارد اما ما می توانیم همان کالا را به کشوری بفروشیم  که از آن خرید می کنیم.   با این روش در این حوزه یک شرت‌کارت  و یک‌میان‌بر زدیم و روندهایی همچون ال سی را تا حدودی حذف کردیم، ممکن است عده ای بگویند صد درصد نمی شود  ولی ۹۰ درصد  می شود، ما  هم تلاش می کنیم که  آن ۹۰ درصد حتما انجام شود، آن ۱۰ درصد هم طوری مدیریت می ‌شود که بتوانیم  کمترین ضایعات پولی داشته باشند.

صدور خدمات مهندسی برای ما خیلی بهتر از صادرات است

 راه سوم انتقال تکنولوژی نرم و راه چهارم ارز آوری، صدور خدمات مهندسی است. من همیشه گفته ام صدور خدمات مهندسی برای ما خیلی بهتر از صادرات است البته نمی شود گفت که این باشد و آن نباشد، اینها کامل کننده هم هستند و باید هر دو باشند.

شاید بتوانیم در آینده ترانزیت آب هم انجام دهیم

از همه مهمتر موضوع ترانزیت کشور است. این ترانزیت، شامل ترانزیت حمل و نقل  و انرژی از جمله انرژی برق است، یک زمانی هم فرصت شد و توانایی آن را داشتیم، شاید بتوانیم در آینده ترانزیت آب هم انجام دهیم. اگر توانایی‌مان مانند کشورهای دیگر بالا برود  و آب شیرین کن داشته باشیم با یک قدرت بالا می توانیم نیازهای کشورهای همسایه در این حوزه را تامین کنیم، ما درخلیج فارس و عمان دیر جنبدیم، بقیه برداشت‌هایشان را کردند ما  باید سرعت‌مان را بیشتر کنیم.

در پوشش صادرات و واردات برای کشور، یک سری الویت و ارجحیت هایی داریم. در این ارتباط آقای رئیس جمهور فرمودند که "امنیت غذایی"برای‌مان مهمتر است ما نیز این  موضوع را در بحث وارادات در الویت خود قرار داده‌ایم.

 آخری اخبار از راه اندازی سامانه پرداخت میر روسیه در ایران

 در بحث روسیه شما چندی پیش با خبرگزاری اسپوتنیک روسیه مصاحبه کردید که سامانه پرداخت "میر" روسیه در ایران قرار است راه‌اندازی شود و اینکه ایران و روسیه می خواهند، جایگزینی برای سوئیفت داشته باشند؟ آیا این اتفاق رخ داده است؟

سوئیفت یک چیز تعریف شده است. ما الان‌ یک سوئیفت بین خودمان و روسیه و چند کشور دیگر تعریف کرده‌ایم و به زودی راه اندازی می‌شود.

سامانه میر از لحاظ نرم افزاری باید تطبیق داده شود. من فکر می کنم تا چند روز آینده این سامانه نیز راه بیفتد البته اطلاعات بیشتر در این زمینه را باید از رییس بانک مرکزی بپرسید.

با توجه به اینکه روسیه تحریم‌ شده و اگر تحریم‌های ایران برداشته شود این اتصال مشکل‌ساز نمی‌شود؟

مگر ترکیه و هند با روسیه کار نمی کنند؟ ترکیه که جزو ناتو  است و اعلام کرد من منافع مردم و کشورمان را دنبال می کنم و باید گاز از روسیه بگیرم و مردمم را نمی توانم سرما بدهم.

البته ما کارها و همکاری‌هایی که با روسیه انجام دادیم و در حال انجام است، مربوط به قبل از این مسائل است و  پیش  از این تحولات آغاز شده بود، آنها با این وضعیتی که ایجاد  شده است، سرعت عمل روس ها بیشتر شده است، دنیا هم دنیای فرصت است و باید از هر فرصتی که ایجاد می شود، استفاده کرد.

پرداخت طلب روس‌ها در مورد نیروگاه بوشهر از طریق تهاتر

 شما چندی پیش اعلام کردید که در جریان سفر معاون نخست وزیر روسیه به ایران توافقی بین روسیه و ایران  انجام شده که بدهی ایران به روسیه در مورد نیروگاه بوشهر  از طریق تهاتر پرداخت شود ولی به تازگی سفیر روسیه در مصاحبه ای بار دیگر به موضوع اشاره کرده و گفته است که بدهی پرداخت نشده است. الان این اتفاق افتاده؟

 این امر قرار است از طریق تهاتر کالاهای ساختمانی انجام شود. چرا ما اصرار می کنیم مصالح ساختمانی صادر شود؟ چون هم به نفع کشور است و  هم می‌توانیم بدهی‌مان را پرداخت کنیم.

 برخورد روسها در مورد نیروگاه بوشهر  بعد جلسه آقای مخبر معاون اول رییس جمهور  و نواک معاون نخست وزیر روسیه برخورد خیلی بهتری شد.

کاری که آقای صالح آبادی رییس بانک مرکزی  در مورد وبل و ریال واحد پول ایران و روسیه انجام دادند، این است که ما باید روبل آنجا خلق کنیم یکی از  راه های سوآپ نفت و گاز است. یکی دیگر از راهکارها ترانزیت  است. آنها  باید حق ترانزیت را به ما بدهند. این پول آنجا خلق می شود، حالا که خلق شد آن تهاتری که ما گفتیم؛ می توان ایجاد کرد.

 روس ها در مورد پروژه نیروگاه بوشهر و دیگر پروژه‌ها که در ایران کار می‌کنند گفته‌اند که ما حاضریم تمام پروژه ها را به" سابکانتراکتور" (کارفرمای) ایرانی بدهیم؛   البته همراه  با انتقال تکنولوژی ساخت. اکنون نیز این کار را می کنند یعنی به جای  این که خودشان سابکانتراکتور از روسیه بیاورند  از سابکانتراکتور ما که خود آنها  تایید کرده اند، انتخاب می کنند و اینها  قطعات را می سازند.

 در این مسیر در کنار ساخت، انتقال تکنولوژی هم صورت می گیرد که مثلا این قطعات چه هستند؟ موادش چه چیزی است و دیگر مسائل مربوط به این موضوع.

شما این در ذهنتان باشد که ماشین سازی اراک را روسها برای ما ساختند. روسها زمانی که ذوب آهن را ساختند، گفتند برای اینکه ما نخواهیم به شما لوازم یدکی بدهیم، ماشین سازی اراک را درست می کنیم که خودتان بتوانید قطعات  لازم را ایجاد کنید.

شما اگر با غربی ها صحبت کردید؛ بپرسید آمریکایی ها اینجا چه ساختند؟ جز هواپیمای اف فور و اف فای  و اف فورتین چیزی دیگر ندادند آن هم تعمیراتش را.

برجام مثبت است اما...

 به نظر شما آیا با احیای برجام سفره معیشتی مردم ایران تغییر می‌کند و تغییر ملموسی در زندگی مردم از بعد اقتصادی رخ می‌دهد؟

 در مورد احیای برجام هم، همه می دانیم دولت به صورت جدی در این زمینه در حال کار کردن است و بعد از یک مدتی توقف، دوباره کار فشرده آغاز شد و در حال جلو  رفتن است. مسلما از لحاظ روانی احیای برجام  بسیار موثر است.

گشایش در فروش نفت بیشتر، گشایش در کار های بانکی تاثیرات خودش را دارد. اما باید ببنیم به چه صورتی اجرایی می شود. این خیلی مهم است. کسی منکر  اهمیت احیای برجام نیست. در صورت احیای برجام برخی  کشورهایی که الان  با ما رابطه دارند، راحت‌تر با ما کار خواهند کرد. احیای برجام مثبت است اما این گونه نیست که اگر  برجام نباشد ما کنار دیوار صبر کنیم تا برجام بیاید. در یک سال اخیر، روندی در حوزه دیپلماسی اقتصادی کشور ایجاد و وارد ریل شده است که  در صورت احیای برجام، سرعت این ریل بیشتر می‌شود.

در زمانی که برجام برگشت، باید خیلی حواس‌مان باشد که دوباره دست به واردات نزنیم

ما باید تلاش کنیم در این زمان در آنجاهایی که نقاط ضعف‌مان است، خودکفا شویم. در زمانی که برجام برگشت باید خیلی حواسمان باشد که دوباره دست به واردات نزنیم و در جهت خودکفایی و استقلال حرکت کنیم. مثلا آنقدر باید  پالایشگاه بسازیم که یک بشکه نفت کشور صادر نشود و محصولات  آن را صادر کنیم چرا که بشکه نفت را می توانند تعقیب  کنند ولی محصولات  آن را نه. ماالان نفت می‌فروشیم چون پالایشگاه نداریم اگر پالایشگاه به اندازه کافی داشته باشیم و محصولات پتروشیمی و بنزین تولید کنیم دیگر نیازی به فروش نفت نداریم.

آقای اوجی(وزیر نفت) در این زمینه خیلی خوب کار می کنند، یک جا  مشاهده کنند، پتانسیل است، بلافاصله از آن ظرفیت استفاده می‌کنند. در منطقه مکران، جاسک و  در بندرعباس چند پالایشگاه پرظرفیت ایجاد کردند و اگر این پالایشگاه ها به ظرفیت تولید برسند، دیگر نیازی نیست که ما نفت خام بفروشیم.

یک زمانی ما آروزی‌مان بود یک جایی پالایشگاه داشته باشیم 400 هزار بشکه  نفت ببریم آنجا فرآورده کنیم  و بفروشیم که این کار در چند کشور شروع شده است.

در مورد پالایشگاه ها در  داخل کشور کار شده است، ما اگر در پتروپالایشگاه خودکفا شویم، قول می دهم که دیگر در بسیاری جاها نمی توانند به مافشار بیاورند.

سرمایه‌گذاری روس‌ها در حوزه صنعت نفت ایران

براساس برخی از گزارش‌ها، ایران باید حدود ۲۰۰ میلیارد دلار در حوزه صنعت نفت سرمایه گذاری کند که عقب ماندگی های ایجاد شده را جبران کند؟

تقریبا حدود ۵۰ میلیارد با سرمایه گذاری روسها جبران شده است ولی باید به این موضوع سرعت بیشتری بدهیم مثلا در پارس جنوبی باید سرعت عمل بیشتری داشته باشیم

در مورد میدان گازی آرش نیز ما به خاطر عقب‌ماندگی‌هایی که داریم نتوانستیم به اندازه کویت و عربستان از این میدان بهره برداری کنیم؟

 در مورد میدان آرش مثل اینکه اقداماتی شروع شده است.

برای پیگیری اجرای قرارداد جامع  ۲۵ ساله به چین سفر می‌کنم

 لطفا در مورد آخرین وضعیت اجرای قراداد جامع ۲۵ ساله بین ایران و چین توضیح دهید، عده‌ای معتقد هستند که این قرارداد فقط بر روی کاغذ مانده است؟ و اثرات اجرایی نداشته است؟

تاکنون آقای وزیر خارجه دو سفر به چین داشتند و در سفر اول اعلام شد که  اجرای این قرارداد آغاز شده است، یک نماینده  چینی‌ها برای پیگیری این موضوع مشخص کردند، آقای امیر عبداللهیان هم من را به عنوان نماینده ایران در این حوزه در همان جلسه با وزیر خارجه چین مشخص کردند. بعد از  دو ماه ونیم نماینده  چینی‌ها  به ایران آمد یک ماه و نیم در ایران بود و با ارگان های مختلف  از جمله بخش ترانزیت، مخابرات، نفت، گاز، بانک مرکزی و...جلسه برگزار شد. نماینده چین وقتی به چین برگشت گزارشات را به مقامات  این کشور ارائه کرد.

 بعد تماس تلفنی اخیر روسای جمهور دو کشور  ایران و چین و وزیر خارجه چین با آقای امیرعبداللهیان، آنها از ما دعوت کردند که به چین برویم و به زودی  این سفر انجام می‌شود آقای رئیس جمهور و همچنین آقایان مخبر و امیرعبداللهیان بر ضرورت انجام این سفر تاکید دارند و این سفر، یک سفر مقدماتی برای ملاقات دو رئیس‌جمهور نیز است. در رابطه با افزایش  همکاری‌ها بین  ایران و چین و اجرای قرارداد کارهایی انجام  شده است الان  موضوعی که خیلی برای ما مهم است کار فاینانس است و در این زمینه  فرمول‌های جدید دادیم که امیدواریم اجرایی شود.

در صورت احیای برجام همکاری بانکی و مالی ایران و چین، راحت‌تر خواهد شد

کار بانکی بین ایران و چین با توجه به بحث تحریم‌ها سخت بوده است ولی بهترین همکاری‌ها را داشته باشند و اگر برجام امضا شود آنها در کارهای مالی با ما  راحت‌تر کار می‌کنند.

چینی‌ها، بعضا به ما می گویند شما ما را در مقطعی هنگامی بر روی برخی از پروژه ها  در ایران کار می کردیم، بیرون کردید و حتی  در این زمینه مصاحبه کردید که به غربی‌ها پیام بدهید که ما چینی ها را بیرون کردیم، الان هم می‌گویند که برجام امضا شود چه تضمینی وجود دارد که این کار را دوباره نکنید و چه اعتمادی باید بکنیم که این موضوع تکرار نشود؟

با سفر به چین به آنها این پیام را می دهیم هر اتفاقی بیافتد ما می خواهیم با شما کار کنیم.

در آفریقا، نعمت روی زمین ریخته است

 با توجه به سفر اخیر وزیر امور خارحه به تعدادی از کشورهای آفریقایی لطفا در مورد اهمیت کار با آفریقا هم توضیح دهید؟ و این که چندی پیش شما  گفته بودید که چند کشور آفریقایی  برای سفر شهروندان ایرانی لغو ویزا کرده اند، لطفا نام این کشورها را نیز بیان کنید؟

 دو کشور موریس و ماداگاسکار ویزا را برداشتند. و دو کشور دیگر هم در آینده  اقداماتی در این زمینه انجام خواهند داد.

در آفریقا نعمت روی زمین ریخته است که ما باید برویم با آنها کار کنیم، من  معتقدم که یک نفر فقط باید مسئول کار آفریقا باشد. ما باید ارتباطات وسیع تری با کشورهای آفریقایی داشته باشیم. اخیرا سفری به اوگاندا داشتیم، سفر خوبی بود، در این سفر از آقای رییس‌جمهور دعوت کردند که به این کشور آفریقایی سفر کنند.

شرق‌گرا نیستم

 آقای صفری گفته می شود، شما دیپلماتی هستید که در دانشگاه جورج واشنگتن آمریکا تحصیل کرده اید، ولی شرق گرا هستید و تمایل جدی به روسیه و چین دارید؟

من شرق گرا نیستم ... من نگاه می کنم منافع جمهوری اسلامی کجاست و از آن استفاده می کنم. شما ببینید کشورهای غربی کدام کار را می خواستند به ما بدهند که ما رد کردیم؟

مقدار کمی با ابرقدرتی فاصله داریم

یک نکته ای هم که می خواهم در این ارتباط اضافه کنم، این است که ما در دنیا یونیک هستیم، ابرقدرتی فقط به داشتن بمب اتم نیست، ما در تکنولوژی های لبه خیلی پیشرفتهای خوبی کردیم و مقدار کمی با ابرقدرتی فاصله داریم.