سرنوشت پرونده های امنیتی ایران و عراق مشخص می شود

روز شنبه( ۵ آذرماه) هفته جاری محمد کاظم آل صادق، سفیر ایران در بغداد در دیدار با نخست وزیر عراق، دعوت رسمی سید ابراهیم رییسی از «محمد شیاع السودانی» برای سفر به تهران را به این مقام ارشد عراقی ارائه کرد و بعد از این دیدار اعلام شد که السودانی در اواسط هفته جاری راهی تهران خواهد شد.

این سفر دیپلماتیک که در واقع اولین سفر «محمد شیاع السودانی» در مقام نخست وزیر عراق به تهران است در حالی انجام می شود که این روزها علاوه بر مسائل جاری بین دو کشور طی سال ها، حمله‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به مقر گروهک های تروریستی در بخشی از اقلیم کردستان عراق به یکی از پرونده های مهم در روابط دو کشور تبدیل شده است چنان که شاید بتوان گفت سایر موضوعات بین تهران و بغداد  به نوعی تحت حاشیه این موضوع قرار گرفته است.

مقامات تهران بر این موضوع تاکید دارند  که تروریست‌ها در ۷۶ مرکز در اقلیم کردستان فعال شده‌اند و سلاح‌های آمریکایی‌ و اسرائیلی را وارد ایران کرده‌اند چنان که در این ارتباط  چهارشنبه هفته گذشته حسین امیر عبداللهیان وزیر خارجه ایران در نشست مطبوعاتی با خبرنگاران ضمن اعلام مطلب فوق گفت : ما در هشت هفته گذشته طی دو مرحله در تهران و بغداد با مقامات کشور دوست و برادر عراق و اقلیم کردستان نشست‌های متعددی برگزار کردیم و توافق‌های زیادی را برای  مقابله با این گروه‌های تروریستی به عمل آورده‌ایم و در همین ارتباط دوستان در حکومت مرکزی عراق متعهد شده‌اند که این گروه‌های تروریستی را که از ۷۶ نقطه تحرکاتی را علیه امنیت ما در استان‌های غربی آغاز کرده بودند از این نواحی دور کنند و این گروه‌های تروریستی را خلع سلاح کنند. گفت‌وگوها در این زمینه انجام شده است و ما پیگیر این هستیم که توافقات انجام شده اجرایی شود.

 ایران طی مدت اخیر بارها با تاکید بر این که  دولت بغداد و اقلیم کردستان عراق به قول ها و تعهدات خود برای جلوگیری از فعالیت گروهک های تروریستی  علیه ایران در منطقه اقلیم کردستان عمل نکرده اند  و همین موضوع باعث شده که برای دفاع از خود دست به انجام اقدام نظامی علیه این کروهگ ها  بزند، اعلام کرده است: "زمانی که نیروهای مسلح عراق در مرزهای مشترک ایران و اقلیم کردستان مستقر شوند و امنیت مرزها را تضمین کنند دیگر نیازی نیست که ما برای تامین امنیت‌مان و مقابله با تروریست‌ها اقداماتی را انجام دهیم ولی در چارچوب حقوق بین‌الملل و منشور سازمان ملل تا زمانی که تهدید از سوی گروه‌های تروریستی مستقر در کشور همسایه متوجه  تهران باشد، نیروهای مسلح  ایران برای تامین امنیت حداکثری به اقدامات خود ادامه می‌دهند و در همین راستا دستگاه‌های دیپلماسی و امنیتی نیز به گفت‌وگوها و مذاکرات خود با دولت عراق ادامه می‌دهند  تا آنها به توافقات و تعهداتی که در این زمینه داده‌اند، عمل کنند. "

در راستای پیگیری تهران برای حل پرونده موجود بین ایران و عراق و اقناع مقامات بغداد برای بسط کنترل خود در نواحی مرزی دو کشور برای جلو گیری از فعالیت گروه های ذکر شده، مقامات تهران بیش از ۷۰ سند درباره مقرها و مراکز آموزشی، تجمعات و جناح‌های مسلح تروریست ها و تجزیه طلب ها ارائه کرده و طرف عراقی نیز پس از دریافت  این اسناد اعلام کرده است که این استاد را بررسی و پیگیری می‌کند.

در ادامه پیگیری‌های انجام شده برای حل این پرونده امنیتی بین دو کشور، در اواخر آبان ماه سردار اسماعیل قاآنی فرمانده سپاه قدس و مسئول پرونده عراق در جمهوری اسلامی ایران راهی بغداد شد و با مقامات این کشور همسایه از جمله رییس‌جمهور، نخست وزیر، رئیس پارلمان و... عراق دیدار و رایزنی کرد.

بعد از سفر این مقام ارشد نظامی ایران به عراق، برخی رسانه‌ها اعلام کردند که در جریان دیدار سردار قاآنی با مسئولان ارشد عراقی و در سایه تحولات جاری در ایران، او از دولت بغداد خواسته که عناصر گروه‌های مسلح جدایی‌طلب در کردستان عراق را مهار و از این کشور بیرون کند. این رسانه‌ها همچنین اعلام کردند که این هشدار نیز داده شده است که اگر دولت عراق چنین مسئولیتی را قبول نکند ایران برای این هدف، دست به عملیات زمینی در عراق خواهد زد، محمد کاظم آل صادق سفیر ایران در عراق در ۳۰ آبان ماه در مصاحبه  با شبکه العالم در واکنش به این گزارش ها اعلام کرد " موضوع پیشروی زمینی به سمت خاک عراق صحت ندارد و اساسا مطرح نیست؛ ما به حاکمیت عراق احترام می‌گذاریم و برای ثبات، وحدت سرزمین و مردم عراق و برای شکوفایی این کشور اقدامات زیادی انجام داده‌ایم. عراق یک کشور بزرگ همسایه است، ایران و عراق روابط سیاسی، جغرافیایی، تاریخی و ایدئولوژیکی و همچنین نوار مرزی مشترکی دارند. این اشتراکات، مراودات اجتماعی میان عشایر- کردهای منطقه کردستان و عشایر جنوب عراق و عشایر جنوب ایران- را حتمی کرده و همچنین شرایط رفت و آمد آنها میان دو کشور و حتی ازدواج میان کردهای این دو کشور را فراهم کرده است و همچنین باعث شده روابط میان دو ملت عراق و ایران قوی و صمیمی بشود. بنابراین این امکان‌پذیر نیست که ایران دست به عملیات زمینی در عراق بزند. بله، ما با برادران خود در اقلیم کردستان زیاد صحبت کردیم و پیش از این کمیته امنیتی مشترکی بین اقلیم کردستان و مقامات جمهوری اسلامی تشکیل شده بود تا راه‌حلی اندیشیده شود. "

وی در همین زمینه ادامه داد : ما همواره می کوشیم مشکلات را از طریق گفتگو با برادرانمان در عراق حل کنیم. این گروه های تروریستی نژادپرست از قدیم و از زمان پیروزی انقلاب اسلامی از اراضی اقلیم کردستان به عنوان مقر و اردوگاه آموزشی استفاده کرده و جوانان کرد ایرانی اعم از زن و مرد را برای اهداف نظامی خرابکارانه استخدام می کردند. ما با برادران خود در اقلیم کردستان صحبت می کنیم، روابط نزدیک و مستحکم نباید منجر به آن شود که عناصر تجزیه طلب به خاک ایران نفوذ کنند، نیروهای امنیتی ما را به شهادت برسانند و مراکز امنیتی ما را منفجر کنند. گفتگوهای زیادی انجام شد اما بی نتیجه بود، تصور می کنم گاهی نگاه قوم گرایانه بر مسائل سیاسی یا دیپلماتیک و همسایگی سایه می اندازد، بنابراین مجبور شدیم که از دولت مرکزی عراق بخواهیم در این زمینه مداخله کند.

آل صادق در همین راستا با اشاره به  برگزاری دو  دور مذاکره بین ایران و عراق  در تهران و بغداد در این زمینه و توافق صورت گرفته مبنی بر این که حکومت مرکزی مرزهای ایران و اقلیم کردستان عراق را کنترل کند در پاسخ به این سوال که آیا منطقه کردستان عراق با این توافق مخالفت کرده است؟ اظهار کرد : نه.  موافقت کرد. حتی در مذاکرات پیشین هنگامی که ما با منطقه کردستان عراق گفت‌وگو می کردیم، می گفتند که مراقبت از مرزها جزو مسئولیت‌های دولت مرکزی است. از این نظر مشکلی نبود. ما از برادرانمان در عراق درخواست کردیم که اینان را خلع سلاح کنند و سلاح را از آنان بگیرند و آنان را از مرزها دور کنند و در عمق منطقه کردستان عراق بروند، در اردوگاه های پناهندگی زیرا آنان را جزو پناهندگان محسوب می کنند و این در حالی است که پناهنده سلاح حمل نمی کند و تمرین نظامی نمی‌کند و تخریب نمی‌کند.

به نظر می رسد که یکی دیگر از پرونده های مهم روی میز ایران و عراق غیر از موضوعات دو جانبه و تلاش دو کشور برای گسترش همکاری های اقتصادی و تجاری ، موضوع ادامه مذاکرات تهران و ریاض در بغداد باشد.

تاکنون در طول یک سال و نیم گذشته ۵ دور مذاکره بین ایران و عربستان در عراق برگزار شده است و مقامات عراقی در تلاش هستند که دور ششم این مذاکرات برگزار شود موضوعی که به نظر می رسد شرط تحقق آن اجرای توافقات صورت گرفته بین دو کشور در دور پنجم مذاکرات است چنان که در این راستا بارها مقامات تهران اعلام کرده اند که آماده برگزاری دور جدید مذاکرات با عربستان هستند، به شرط این که توافقات صورت گرفته در دور پنجم اجرایی و عملیاتی شود، که البته به گفته برخی از تحلیل گران با توجه به انتقادات جدی تهران به عملکرد شبکه  "ایران اینترنشنال "در مورد تحولات داخلی ایران و وابستگی مالی این شبکه به برخی از مقامات سعودی به نظر می رسد که یکی از پیش شرط ها برای پیشبرد مذاکرات بین تهران و ریاض حل مسائل موجود بین دو کشور در مورد عملکرد این شبکه باشد.

در همین راستا روز گذشته پایگاه خبری العربی الجدید در گزارشی نوشت که محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق بعد از دریافت دعوت رسمی روز سه شنبه راهی تهران خواهد شد تا درخصوص مسائل مختلف با مقامات ایرانی رایزنی کند، او قرار است اوایل ماه آینده میلادی سفری به عربستان داشته باشد تا درخصوص از سرگیری مذاکرات تهران و ریاض در بغداد و همچنین بازگشت روابط دیپلماتیک میان دو کشور با مقامات سعودی گفت‌وگو کند.

یک مسئول در دفتر نخست وزیری عراق به العربی الجدید گفت:  محور رایزنی های السودانی در تهران درخصوص ازسرگیری وساطت عراق میان ایران و عربستان، مسائل امنیتی مربوط به حملات ایران به خاک کردستان(مواضع تروریست ها، حضور گروه های کرد مخالف نظام ایران در خاک کردستان عراق و دیگر مسائل امنیتی مربوط به کنترل مرزها خواهد بود.

 این مقام مسئول در دفتر السودانی با بیان این که  در این سفر نخست وزیر عراق درخصوص مسائل اقتصادی از جمله امور مربوط به خطوط راه آهن، انرژی به ویژه نفت و گاز، مبادلات تجاری میان دو کشور و دیگر مسائل اقتصادی گفت‌وگو خواهد کرد، تصریح کرد: ایستگاه بعدی السودانی پس از تهران کشور عربستان خواهد بود زیرا او برای شرکت در نشست کشورهای عربی با چین قرار است اوایل ماه آینده به ریاض سفر کند.

وی گفت که نخست وزیر عراق طی این سفر درمورد وساطت میان تهران و ریاض با مقامات سعودی رایزنی می کند و دولت جدید عراق تمایل دارد که در مرحله آتی از دور جدید مذاکرات میان این دو کشور میزبانی کند.

از سوی دیگر، علی الفتلاوی، از رهبران چارچوب هماهنگی شیعیان عراق نیز  در اظهاراتی گفت که محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق قصد دارد که سفری خارجی به ایران و عربستان و کشورهای دیگر داشته باشد تا این پیام را برساند که عراق جزو هیچ محوری علیه محور دیگر نیست بلکه به دنبال ایجاد روابط با همه کشورها به طور متعادل است.

وی گفت که السودانی در مورد حملات ایران به اقلیم کردستان، وساطت میان ایران و عربستان و پرونده های اقتصادی دیگر رایزنی خواهد کرد.

بر اساس این گزارش، به نظر می رسد نخست وزیر عراق که در راس هیاتی سیاسی و اقتصادی به تهران سفر می‌کند ، در این سفر تلاش خواهد کرد ضمن رفع دغدغه‌های امنیتی ایران، این پیام را به مقامات تهران و دیگر کشورهای همسایه انتقال دهد که دولت مسئولیت پذیری است، توانایی کنترل کامل مرزهای خود را دارد و  اجازه نخواهد داد که خاک عراق، سکویی برای تعرض به کشورهای دیگر به خصوص کشورهای پیرامونی خود باشد.