شوک به مذاکرات برجام / امیدها کمرنگ شد

کرت کمبل، هماهنگ‌کننده شورای امنیت ملی در امور هند و اقیانوسیه وزارت امور خارجه اظهار کرد: به نظر نمی‌رسد که هر کسی باور داشته باشد در شرایط فعلی، فرصتی برای بازگشت به توافق برجام وجود دارد. این مسئله دیگر قابل بحث نیست.

جیمز ریش، سناتور جمهوریخواه عضو کمیته روابط خارجی سنا از کمبل سوال کرد: دولت بایدن در مورد آزاد سازی پول نقد به ایران چه فکری می‌کند؟ وقتی دولت، آزادسازی ۶ میلیارد دلار را شروع کرد، متعجب شدم و بدتر از آن، پس از حملات به اسرائیل، درباره ۱۰ میلیارد دلار دیگر صحبت می ‌کنند؟

کمبل از این سیاست دولت بایدن دفاع اما تاکید کرد: «دولت هیچ تحریمی را علیه ایران لغو نکرده است.» او گفت: «نگرانی‌ها در باره شش میلیارد دلار را درک می‌کنم و شما همه استدلال‌ها را به طور کلی شنیده‌اید که پول به ایران داده نشده است، همه در یک حساب موجود است. ما کاملا اطمینان داریم که اگر پولی برداشت شود، به طور خاص برای مردم ایران و برای موارد بشردوستانه استفاده شود.»

نامزد تصدی سمت قائم مقامی وزارت خارجه آمریکا در عین حال گفت:« اکنون ما در فضایی هستیم که ایران در مقابل نقشی که ایفا می‌کند و مغایر با منافع ماست باید هشیار باشیم.»

باید پیامی هشدار دهنده به ایران بفرستیم

کمبل مدعی شد: «ما باید پیامی هشدار دهنده به جمهوری اسلامی بفرستیم که اقدامات تحریک‌آمیز با واکنش سختگیرانه مواجه خواهد شد. باید آنها را از نظر دیپلماتیک و بین المللی منزوی کنیم.»

وی همچنین مدعی شد که برخی از مقامات همچنان علاقه مند به از سرگیری مذاکرات میان اسرائیل و عربستان هستند. این مذاکرات از زمان آغاز جنگ در غزه از مسیر خارج شد.

کمبل گفت: «منطقی است که در این لحظه، برخی از این گفتگوها متوقف شده و انجام آنها دشوار است.»

دولت جو بایدن به شدت عادی سازی روابط اسرائیل با عربستان را دنبال کرده بود. این تلاش ها پس از آن صورت گرفت که چندین کشور عربی تحت مدیریت دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا به عادی سازی روابط با اسرائیل روی آوردند.

ایران پس از امضای برجام در سال ۱۳۹۴ با هدف لغو تحریم‌های ظالمانه، به‌عنوان کشوری مسئولیت پذیر، تعهدات خود را بدون عیب و نقص اجرا کرد و این مساله در ۱۶ گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی مورد تائید قرار گرفت.

اما پس از ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید در ژانویه ۲۰۱۷ (دی ماه ۱۳۹۵) و پس از چند اقدام مقدماتی، در نهایت با اتخاذ مواضع مغایر با مفاد برجام، با خروج یکجانبه و غیرقانونی آمریکا از آن در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ (۸ مه ۲۰۱۸)، در دو مرحله تحریم‌های ثانویه آن علیه ایران بازگردانده شد.

جمهوری اسلامی ایران نیز در سال ۲۰۱۸ سازوکار حل اختلاف را در چارچوب کمیسیون مشترک برجام در سطح وزیران امورخارجه اعضای باقی‌مانده در این توافق فعال کرد. در نتیجه این نشست، طرف‌های عضو برجام با صدور بیانیه‌ای، ۱۱ تعهد را برای جبران خسارت‌های اقتصادی ناشی از اقدام یکجانبه آمریکا مطرح کردند.

اما اجرای نامتوازنِ این توافق از یک طرف و فشارهای ناشی از اعمال و تشدید تحریم‌های یکجانبه آمریکا از طرف دیگر، باعث شد تا یکسال پس از خروج آمریکا از برجام، در نهایت در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۸ (۸ مه ۲۰۱۹) شورای‌عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران تصمیماتی در راستای متوقف کردن گام به گام اجرای اقدامات داوطلبانه تعهدات هسته‌ای با اعطای فرصت‌های ۶۰ روزه به دیپلماسی، اتخاذ کند.

ایران تا یک سال پس از خروج آمریکا از برجام به تمامی تعهداتش ذیل این توافق عمل کرد تا به کشورهای اروپایی که وعده می‌دادند آثار خروج واشنگتن از توافق را جبران می‌کنند، فرصت دهد تا برای تحقق این وعده تلاش کنند. اما با توجه به اینکه کشورهای اروپایی به وعده‌هایشان عمل نکرده‌اند، در چند گام تعهداتش ذیل برجام را کاهش داد. کاهش تعهدات ایران بر اساس مفاد توافق هسته‌ای برجام صورت گرفت.

دولت جو بایدن نیز برغم شعار انتخاباتی اش برای بازگشت به برجام ، به دلیل زیاده خواهی ها در مذاکرات  و پس از آن  سوار شدن بر موج ناآرامی های داخلی ایران  و همسو شدن با مخالفان جمهوری اسلامی ایران و نیز جنگ های اوکراین و اسرائیل تاکنون از بازگرداندن آمریکا به این توافق بین المللی ناکام مانده است اما در توافقی میان تهران - واشنگتن همزمان با تبادل زندانیان میان دو طرف، ۶ میلیارد دلار از دارایی های مسدود شده ایران در کره جنوبی آزاد و به قطر منتقل شد که جمهوریخواهان و مخالفان دولتش از این اقدام بشدت عصبانی هستند.