۶۰۰ میلیون دلار ارز گرفتند اما نهاده وارد نکردند!

وزارت جهاد چرا نمی‌تواند نهاده‌ای مانند جو را کافی تولید کند اما جایگاه دوم تولید هندوانه دنیا را دارد و ۳ میلیارد دلار نهاده‌ای که در بازار آزاد به قیمت‌های تا ۵ برابر توزیع می‌شود از کجا می‌آید؟

شب گذشته جلسه هم اندیشی مرکز پژوهش‌های مجلس با نخبگان و مسئولان درباره مشکلات نهاده‌های دام کشور برگزار شد، در این نشست حاضران به وضعیت موجود نهاده‌ها و راهکارهایی برای آینده پرداختند.

عدم اختصاص ارز به موقع از سوی بانک مرکزی، مشکلات در توزیع نهاده، سرگردانی مسوولیت‌ها بین دو وزارتخانه جهاد کشاورزی و صمت، توجه نکردن وزارت جهاد کشاورزی به قانون افزایش تولید و کاهش وابستگی، وجود انحصار در واردات، رشد نرخ ۳۰ درصدی نهاده در بازارهای جهانی و نداشتن برنامه از عمده مشکلاتی بود که حاضران به آن اشاره کردند.

راهکارهای مشکلات نهاده کشور

در این نشست، ‌علیرضا زاکانی رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس با جمع بندی صبحت‌ها به این راهکارها اشاره کرد: وزارت جهاد کشاورزی باید بر اساس قانون که در کالاهای اساسی سالانه تولید را ۱۰ درصد افزایش دهد به آن عمل کند، واردات محدود به چند قلم کالا نباشد و نهاده‌های دیگری هم هست که چه در تولید و یا واردات می‌تواند جایگزین باشد، به جابه‌جایی مسولیت‌ها بین دو وزارتخانه خاتمه داده شود و این‌ها به تولید و و اردات ضربه می‌زند، تسهیلاتی برای تخلیه محموله‌ها در نظر گرفته شود تا از ایجاد رسوب کالا جلوگیری شود، مشکلات توزیع نهاده‌ها در داخل برطرف شود، به شکل گیری بازار سیاه نهاده پایان داده شود، به عواقب حذف ارز ترجیحی توجه شود و اگر قرار است حذف شود برنامه‌ای برای جلوگیری از عواقب آن وجود داشته باشد به طوری که ۱۰ میلیارد دلار ارز ترجیحی در بودجه ۱۴۰۰ گذاشته شده که اگر حذف شود هر خانوار ایرانی ۲۲ میلیون تومان هزینه بیشتری تحمل می‌کند.

۶۰۰ میلیون دلار ارز گرفتند نهاده وارد نکردند

در این نشست محمد جواد عسگری نایب رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس به چند مشکل اشاره کرد که بیشتر به ضعف وزارت جهاد کشاورزی مربوط می‌شد نخست اینکه طرح‌های آبیاری سیستان و خوزستان به خوبی پیش نرفته که در این صورت می‌توانست ۸.۵ میلیون تن به تولید علوفه کشور اضافه کند، کشت فراسرزمینی را ایران نتوانسته پیش ببرد اما قطر در قطعات ۲۰ هزار هکتاری در استان دیاله عراق کشت و کار می‌کند، عربستان هم در قطعات ۱۰۰ هزار هکتار در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس اقدام به کشت و کار می‌کند از نظر وی این روش ۷۰ سال است که توسط کشورهای اروپایی و امریکایی دنبال می‌شود.

عسگری این را هم گفت که سال ۹۸ به میزان ۴۵۰ میلیون دلار و در سال ۹۹ به میزان ۱۴۵ میلیون دلار برای واردات نهاده ارز داده شده اما این نهاده‌ها به کشور وارد نشده است دولت باید درباره سرانجام این ارزها گزارش بدهد.

سوء مدیریت در توزیع نهاده

نایب رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس به مشکلات توزیع نهاده در داخل هم اشاره کرد و آنرا سوء مدیریت تعبیر کرد و گفت: سامانه بازارگاه ۴ اشکال اساسی دارد نخست اینکه دخالت مدیریتی در این سامانه وجود دارد و همه چیز آنطور که ثبت اولیه شده پیش نمی‌رود دوم بخش خصوصی اطلاعات خرید را وارد نمی‌کند سوم تولید‌کنندگان خرد امکان ثبت سفارش ندارند و چهارم امکان نظارت کمیسیون‌های متولی نظیر کمیسیون کشاورزی مجلس وجود ندارد.

دو نظر در باره حذف ارز ترجیحی

در این نشست تقریبا همه درباره حذف ارز ترجیحی نهاده‌های دامی اتفاق نظر داشتند اما مخالفان از عواقب آن نگران بودند. برخی مشکلات فعلی نهاده را از ارز ۴۲۰۰ تومانی می‌دانستند که باعث رانت و فساد شده است و باید حذف شود که در اینصورت احتمال دارد نرخ محصولی مانند مرغ از کیلویی ۴۰ هزار تومان هم فراتر برود اما در این صورت دولت باید یارانه را به بخش تولید‌کنندگان و مصرف‌کنندگان بدهد، البته برخی هم معتقد بودند که قیمت‌ها اتفاقا رقابتی می‌شود و افزایش نمی‌یابد.

بانک مرکزی ۴ ماه نخست امسال ارزی اختصاص نداد

فعالان تولید دام و طیور اعلام کردند که بانک مرکزی در ۴ ماه اول امسال ارزی به واردات نهاده اختصاص نداد و این شکاف بزرگی را در تامین ایجاد کرد که بعدا هم این جبران نشد آنها تاکید کردند که اختصاص ارز و تامین نهاده به خاطر اینکه با موجود زنده طرف هستیم باید بدون توقف باشد.

آنها پیشنهاد دادند که بانک مرکزی به کالاهای رسوب شده در گمرک سریع تر ارز اختصاص دهد و ترخیص آنها را در اولویت قرار دهد که اکنون ۱.۲ میلیون تن ذرت، ۴۰۰ هزار تن سویا و ۱۷۰ هزار تن جو در گمرک مانده و ترخیص نمی‌شود.

همچنین گفته شد که از ظرفیت بخش خصوصی بیشتر استفاده شود اینها می‌توانند با اعتباری که سال‌ها کسب کرده‌اند نهاده وارد کنند و دولت ارز آنها را بعدا بدهد اما دولت تمرکز خود را روی دو شرکت دولتی خود یعنی شرکت پشتیبانی امور دام و شرکت بازرگانی دولتی برای واردات قرار داده است.

نهاده بازار آزاد از کجا می‌آید؟

در این نشست از شکل گیری بازار آزاد نهاده به عنوان مشکل اصلی نام برده شد در حالی که وزارت جهاد کشاورزی می‌گوید آنها به هیچ عنوان حق ندارند نهاده وارداتی خود را در بازار آزاد بفروشند، در این جلسه عضو هیات رئیسه کمیسیون کشاورزی مجلس تاکید کرد که طبق بررسی‌ها ۵۵ درصد نهاده وا رداتی در بازار آزاد عرضه می‌شود پیش از این نیز مرتضی رضایی معاون امور دام وزارت جهاد کشاورزی این رقم را ۶۵ درصد گفته بود.

در این نشست کسی اشاره نکرد که این بازار آزاد چگونه شکل می‌گیرد و حتی معاون امور دام وزارت جهاد کشاورزی که خود مدتی است به عنوان مسوول توزیع نهاده‌های دامی از طریق بازارگاه منصوب شده است نیز گفت من هم واقعا نمی‌دانم و باید تمام سیستم‌های نظارتی و اطلاعاتی در این باره بررسی کنند.

آنچه درباره آن همه حاضران اظهار بی‌اطلاعی کردند مربوط به نصف ۴.۵ تا ۶ میلیارد دلار واردات نهاده است. یعنی ۳ میلیارد دلار که در بازار آزاد عرضه می‌شود. اگر فقط سر این کلاف پیدا شود همه مشکلات حل خواهد شد.

همچنین تاکید شد که نرخ نهادها ی دامی حدود ۳۰ د رصد افزایش یافته و دولت باید به موقع وارد می‌کرد در ادامه هم باید تدبیر کند که قبل از پایان سال واردات خود را انجام دهد.

با این دست فرمان انبارها خالی می‌ماند

در این نشست محمدرضا طلایی مدیرعامل شرکت پشتیبانی امور دام کشور که به عنوان بخش دولتی مسولیت واردات نهاده را برعهده دارد گفت: ۲ میلیون نهاده روی آب است که باید تا آخر این ماه آزاد شود، همچنین کشور در اسفند و فروردین جو و ندارد و دچار مشکل اساسی خواهد شد.

وی تاکید کرد مشکل اصلی نهاده از اردیبهشت، خرداد و تیر است و با این دست فرمان که می‌رویم این مشکلات حل نمی‌شود و باید انبارها را در اسفند ماه پر کنیم.

سیاست غلط خرید تضمینی مشکل نهاده

نیمی از نیاز به نهاده جو وارداتی است و این انتقاد وارد است که امکان کشت این محصول تقریبا در همه مناطق آب و هوایی کشور وجود دارد. گیاهی است مقاوم به خشکی و شوری اما به دلیل سیاست‌های غلط دولت در تعیین نرخ خرید تضمینی کشاورزان به جای این محصول هندوانه و خربزه می‌کارند و می‌شویم دومین کشور بزرگ تولید‌کننده هندوانه جهان اما وارد‌کننده بزرگ نهاده.

۹ هزار واحد مرغداری سهمیه می‌گیرند اما تولید ندارند

در ادامه احد آزادیخواه عضو هیات رئیسه کمیسیون کشاورزی مجلس نیز به مشکلات توزیع نهاده توسط بازارگاه اشاره کرد از جمله ۵۵ درصد نهاده‌ها در بازارگاه بارگذاری نمی‌شود، امکان فروش سهم نهاده دارد، ۹ هزار واحد تولید ندارند اما سهمیه میگیرند و کارخا نه‌های خوراک هم امکان فروش دارند، فرآیند بازارگاه در دست دو وزارتخانه است و بخشی از نهاده‌ها هم در حوزه سرک از بین می‌رود.

وی چند پیشنهاد کرد اینکه اختیارات کلا به وزارت جهاد برگردد و سهمیه بندی بر اساس پروتئین تحویلی از سوی مرغداران باشد یعنی به ازای مرغی که تحویل می‌دهند نهاده بگیرند سایر وزارتخانه‌ها مانند زیرمجموعه‌های وزارت اقتصاد و وزارت شهرسازی هم به این سامانه وصل شوند بخشی از مشکلات به خاطر گمرک و راهداری است، از ظرفیت اتحادیه‌ها استفاده شود و برای مشکلات انبارداری تعرفه پلکانی تعریف شود و بانک مرکزی هم ارز را به موقع بدهد.

کلید مشکل نهاده کشور

در این نشست از هر چه گفته شد و برخی حرفهایی هم که بخش خصوصی می‌گفتند بیشتر منافع شخصی به منافع ملی ارجح بود و دو موضوع اصلی کاملا بی‌جواب ماند که به نظر می‌رسد کلید مشکلات نهاده کشور است.

نخست اینکه وزارت جهاد چرا نمی‌تواند نهاده‌ای مانند جو را کافی تولید کند اما جایگاه دوم تولید هندوانه دنیا را دارد و دوم اینکه ۳ میلیارد دلار نهاده‌ای که در بازار آزاد به قیمت‌های تا ۵ برابر توزیع می‌شود از کجا می‌آید؟ چه کسانی قانون را دور می‌زنند؟ چگونه دور می‌زنند؟

در این نشست بیشتر وارد‌کنندگان نهاده حضور داشتند و از تولید‌کنندگان خبری نبود. حتی مسوولان بخش زراعت که متولی تولید نهاده هستند به رغم اینکه دعوت بودند اما حضور نداشتند، مرتضی رضایی معاون امور دام وزارت جهاد هم اجازه نداد صحبت هایش منتشر شود.