چرا صنعت نفت ورشسکته است؟

تجهیزات به روز در میزان سرعت و کیفیت محصول نهایی نقش بسزایی دارند و با وجود اینکه برخی از ابزارهای مصرفی در صنعت نفت بومی‌سازی شده‌اند اما از کیفیت مطلوب و کافی برخوردار نیستند و عملیات سه ماهه را به یک ساله تبدیل می‌کند.

یحیی نیلوفری در گفت‌وگو با گسترش نیوز، اظهار داشت: صنعت نفت یکی از بزرگ‌ترین و موثرترین صنایع در کشورهای مختلف دنیا به خصوص ایران به حساب می‌آید و علاوه بر اینکه در تامین انرژی نقش بسزایی دارد در تعیین قدرت ملی و اعتبار بین‌المللی یک کشور نیز ایفای نقش می‌کند و متاسفانه در چند سال اخیر قدرت‌نمایی نفتی ایران در دنیا با چالش‌هایی مواجه شده است اما این موضوع نباید از اهمیت مطالعات در این حوزه بکاهد. زمین‌شناسی نفت را شاید اولین پله برای رسیدن به این ثروت خدادادی باید شناخت که هدف اصلی آن ارائه خدمات اکتشافی به بخش‌های بالادستی صنعت نفت است.

از رنجی که می بریم!

وی افزود: مطالعات نفتی به دو دسته اکتشافی و بنیادی تقسیم می‌شوند که بخش اکتشافات با هدف یافتن مخازن نفت و گاز فعالیت می‌کند که در حال حاضر میادین نفتی به اندازه کافی در کشور وجود دارد و همچنین از دانش روز دنیا نیز در این حوزه برخوردار هستیم اما به شدت از ضعف تکنولوژی در کشور در حوزه اکتشافات نفتی رنج می‌بریم و یا روش‌های نوینی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما متاسفانه به دلیل عدم احساس نیاز به نفت و گاز در شایط فعلی، متولی خاصی در این حوزه شناخته نشده و عملا با معضلاتی مواجه هستیم. شاخه دیگر مطالعات بنیادی بوده که به بررسی مخازنی که در حال حاضر موجود هستند، می‌پردازد و اغلب برای حفر چاه‌های جدید این نوع مطالعات کارآمد است که موضوعاتی همچون محل حفاری، دانش حفاری و صرفه اقتصادی حفاری را مورد بررسی قرار می‌دهد.

مطالعات نفتی در ایران مغفول واقع شده است

نیلوفری تاکید کرد: مخازن ایران به دلیل اینکه آرتزین بوده و حجم بالایی دارند و برداشت از این نوع مخازن در ایران نسبت به سایر کشورها ارزان بوده، بنابراین بُعد مطالعاتی در این حوزه مغفول واقع شده است. دانش زمین‌شناسی نفت در ایران هم راستا با دنیا بوده و به نوعی می‌توان گفت به روز رسانی شده است اما در بخش عملیاتی به دلیل عدم دسترسی به تجهیزات و تکنولوژی و همچنین عدم نیاز به نفت بیشتر مطالعات اساسی در این حوزه در حاشیه باقی مانده است.

این زمین‌شناس نفت ابراز کرد: در حال حاضر همین صنعت ورشکسته برای اقتصاد ایران مقرون به صرفه است اما این سوال که آیا با پیر شدن و اتمام مخازن نفتی در سال‌های آینده مسئولین مربوطه به سمت سرمایه‌گذاری در حوزه مطالعات و تکنولوژی حرکت خواهند کرد یا نه را باید به دست تقدیر سپرد که با پیشروی شرایط فعلی سرمایه‌گذاری در حوزه نفت تا چه میزان برای کشور صرفه اقتصادی خواهد داشت. دانش به روزی که دست مهندسان ایرانی از آن‌ها کوتاه است را در حوزه‌های اکتشاف، ازدیاد برداشت و برداشت می‌توان جست‌وجو کرد و در بخش تجهیزات نیز باید گفت صنعت نفت کشور با همان ابزار ۴۰ سال گذشته تا به امروز پیش آمده است.

نفت ایران، دچار خود تحریمی است

وی ادامه داد: ناگفته نماند اعمال تحریم‌ها دلیل عمده این عقب ماندگی در بخش تجهیزات است اما تا حدودی دانش روز دنیا توانسته سوار نفت ایران شود، به عنوان مثال مدلسازی‌های میادین نفتی ازجمله علومی است که توانسته وارد کشور شود اما متاسفانه عملیاتی ساختن این مدل‌ها و برداشت دیتاها به تجهیزاتی نیاز دارد که برای تهیه آن‌ها نیز همچنان به سایر کشورها وابسته هستیم که برداشت‌های لرزه‌ای سه بعدی یک مثال بارز برای این موضوع است. علم نفت همچون سایر علوم به پیوند عمیق و محکم دانشگاه و صنعت نیاز است که خوشبختانه از لحاظ تئوری هم راستا با علم روز دنیا گام برمی‌داریم اما در حوزه صنعتی و اجرایی شدن از ضعف شدید رنج می‌کشیم و عملا پیوند بین صنعت و دانشگاه مشاهده نمی‌شود.

نیلوفری در پایان یادآور شد: در کشوری همچون آمریکا در سه چهار سال گذشته قیمت نفت با افت مواجه بود چراکه آن‌ها به تکنولوژی دست یافتند که توانستند در تبدیل شیل‌های نفتی سرعت ایجاد کنند و پروسه ۲۰ ساله را به چند روز کاهش دهند و ایران در مقایسه با چنین دستاوردهایی عملا سال‌های سال در حوزه نفت از دنیا عقب مانده و برای رسیدن به آن جایگاه به سال‌ها زمان و هزینه نیاز دارد. به عنوان مثال برداشت‌های آنالیز سر چاه به صورت دستی انجام می‌شود و با وجود نرم‌افزاهایی که در کشور وجود دارد و برخی شرکت‌های خصوصی نیز از آن‌ها استفاده می‌کنند اما سیاست شرکت‌های دولتی تکنولوژی گریزی است. تحریم‌ها تا حدودی مانع ورود تجهیزات به کشور می‌شوند اما سیاست‌های غلط مسئولین نیز تاثیری بیش از تحریم‌ها دارند. صنعت نفت در حوزه سخت‌افزاری گرفتار تحریم خارجی‌ها و در بخش نرم‌افزاری در دامن تحریم داخلی‌ها به دام افتاده‌ است.