آینده صنعت سنگ آهن

از میان مهمترین عواملی که بر قیمت سنگ آهن اثرگذار هستند می توان وضعیت عرضه، تقاضا، تحولات بازار داخلی و تبعات برداشته شدن احتمالی تحریم ها بر بازار سنگ آهن را نام برد. در گفتگو با دکتر سعید صادقی هر یک از عوامل یادشده را به اختصار مورد بررسی قرار داده ایم.

دکتر صادقی از مدیران با تجربه و خوشنام صنعت است که مسئولیت های مختلفی در سازمان ها و نهادهای وابسته به وزارت صمت به عهده داشته و در حال حاضر به عنوان معاون برنامه ریزی و نظارت بر شرکتهای هلدینگ سرمایه گذاری توسعه معادن و فلزات مشغول فعالیت است. در ادامه، گفتگوی ما با ایشان را در خصوص آینده صنعت سنگ آهن می خوانید:

تقاضای جهانی سنگ آهن را چگونه ارزیابی می کنید؟

بازار سنگ آهن در ۲ سال گذشته شامل تحولات مهمی شده است که بررسی آن ها در تحلیل قیمت سنگ آهن می تواند راهگشا باشد. اولین موضوع شیوع ویروس کرونا و در نتیجه افت تمامی فعالیت های اقتصادی از جمله تولید معادن سنگ-آهن، زغال سنگ و قراضه فولاد است. پس از همه گیری ویروس کرونا، دولت ها برای جلوگیری از رکود اقتصادی، اقدام به اتخاذ سیاست های پولی انبساطی کردند که در نتیجه آن نرخ های بهره کاهش یافت. پس از آن چین به  عنوان اولین کشور توانست با موفقیت از بحران همه گیری کرونا عبور کند و دولت این کشور افزایش سرمایه گذاری در حوزه مسکن و زیرساخت را به منظور مقابله با رکود اقتصادی پیش آمده در دستور کار خود قرار داد. در نتیجه همین اقدام تقاضا برای مصرف کامودیتی ها در چین افزایش یافت.

واردات سنگ آهن چین به عنوان بزرگ ترین مصرف کننده سنگ آهن در جهان در ماه می میلادی حدود ۹۰ میلیون تن بوده است که رشد سالانه ۳.۱ درصد را به ثبت رسانده است.

همچنین صحبت‌هایی نیز از استفاده زغال‌سنگ به جای برق برای مزارع بیت‌کوین به گوش می‌رسد که در صورت تحقق می‌تواند تقاضای سنگینی را بر بازار وارد کند.

سیاست های انبساطی پولی و همچنین کنترل پاندمی کرونا باعث شد تا قیمت سنگ آهن در یک سال گذشته حدود ۲۰۰ درصد رشد داشته باشد. عملکرد تولید فولاد چین در سال گذشته ۱ میلیارد تن بوده و این کشور در سال گذشته ۱.۱۷ میلیارد تن نیز سنگ آهن وارد کرده است.

به این ترتیب روند افزایش تقاضا و قیمت سنگ آهن همچنان افزایشی خواهد بود؟

در کوتاه مدت پاسخ مثبت است اما انتظارها بر آن است که واردات چین تا سال ۲۰۳۰ به نصف مقدار فعلی کاهش یابد. دلیل اصلی این کاهش تقاضا، افزایش شارژ قراضه از ۱۵ درصد فعلی به ۳۰ درصد تا سال ۲۰۲۵ است که این امر به معنای مصرف ۳۳۰ میلیون تن قراضه و کاهش ۴۸۰ میلیون تن واردات سنگ آهن در سال است. همچنین پیش بینی می شود کاهش واردات سنگ آهن از سوی چین تا سال ۲۰۳۰ به رقم ۶۰۰ میلیون تن خواهد رسید. باعث خودکفایی بیشتر و کاهش وابستگی چین به واردات سنگ آهن می شود.

در مجموع پیش بینی می شود در کوتاه مدت تقاضای سنگ آهن افزایش، اما در بلندمدت کاهش یابد.

در مورد وضعیت عرضه جهانی سنگ آهن توضیح دهید؟

در سمت عرضه، در کشور برزیل شرکت وله به عنوان بزرگترین تولیدکننده سنگ آهن دنیا، معدن مارایانا را به دلیل ترس از شکست سد باطله، از مدار خارج کرده است که باعث کاهش عرضه این محصول به میزان ۴۰.۵ هزار تن در روز شده است. همچنین این کشور دستور توقف حمل ریلی و فعالیت دو معدن دیگر سنگ آهن را به همین دلیل صادر کرده است.

بنابراین در مجموعه به نظر می رسد قیمت سنگ آهن با توجه به کاهش عرضه معادن مهم و افزایش تقاضا در کشور چین، همچنان روند افزایشی خود را در ماه های آینده دنبال کند که این اتفاق زنجیره پایین دست یعنی فولاد را تحت تأثیر قرار خواهد داد.

ارزیابی شما از بازار داخلی محصولات مختلف زنجیره تولید چگونه است؟

طی ماه های گذشته، نسبت قیمت سنگ آهن به شمش از ۲۶ درصد به ۳۱ درصد، نسبت قیمت کنسانتره به شمش از ۳۱ درصد به ۳۶ درصد و نسبت قیمت گندله به شمش از ۳۶ درصد به ۴۵ درصد رسیده است. این در حالیست که در داخل، نسبت قیمت گندله به شمش در حدود ۲۸ درصد است. قیمت گذاری دستوری علاوه بر اینکه برنده ها و بازنده ها را در بازار تعیین می کند، با تغییر قیمت های نسبی باعث عدم تخصیص بهینه منابع نیز خواهد شد و قیمت هایِ دست کاری شده، سیگنال های اشتباه به فعالان بازار می دهند. به عنوان مثال برخی شرکت های فعال در حوزه سنگ آهن در کشور برای به-دست آوردن حاشیه سود بیشتر، به جای توسعه افقی، به توسعه عمودی روی آورده اند که این اتفاق ممکن است در آینده باعث کمبود مواد اولیه برای فولادسازهای کشور شود.

بنظر شما برداشته شدن احتمالی تحریم ها چه اثری بر قیمت سنگ آهن خواهد داشت؟

همچنان که میدانید با خروج آمریکا از برجام، بیشترین تحریم ها بر صنایع نفت، پتروشیمی و فلزات اعمال شد. به دنبال این اتفاق شرکت های فلزی با مشکلات متعددی برای صادرات و فروش خود مواجه شدند؛ به گونه ای که هم اکنون صادرات این صنعت به ۳۰ درصد صادرات قبل از تحریم ها رسیده است. اما این اتفاق اثری روی شرکت های تولیدکننده سنگ آهن ندارد؛ چراکه که عملاً تمامی سنگ آهن های تولید شده در کشور، مصرف می شوند و در حال حاضر، کشور با کمبود عرضه سنگ آهن مواجه است. در صورت برداشته شدن تحریم ها، تولیدکنندگان سنگ آهن به صورت بالقوه می توانند به علت اختلاف نرخ های داخلی و خارجی، با صادرات سنگ آهن سودآوری خود را افزایش دهند اما برای این امر محدودیت قانونی در داخل نیز وجود دارد و در صورت تداوم وضع فعلی، حتی با لغو تحریم ها نیز، تولیدکنندگان سنگ آهن، قادر به صادر کردن محصولات خود نخواهند بود. از طرف دیگر عده ای بر این باورند که در صورت دست یابی به توافق هسته ای، نرخ دلار کاهش چشم گیری را تجربه خواهد کرد. اما این امر دور از انتظار است. برآورد می شود حتی در صورت دست یابی به توافق، نرخ ارز به رقم حدود ۲۲ هزار تومان برسد. در حال حاضر نرخ دلار نیما نیز در همین حدود است. بنابراین در صورت توافق، بعید است شرکت های تولیدکننده سنگ آهن، کاهش نرخی را از این منظر تجربه کنند. بنابر آنچه گفته شد، برداشته شدن تحریم ها در کوتاه مدت اثری بر شرکت های سنگ  آهنی نخواهد داشت اما از آنجایی که این شرکت ها طرح-های توسعه بسیاری در دست دارند، به طور قطع این موضوع در واردات تکنولوژی اثرگذار خواهد بود و در بلندمدت این شرکت ها را متأثر خواهد کرد.