چشمگیرترین اقدام ایمیدرو در دولت یازدهم و دوازدهم

بخش معدن و صنایع معدنی در ۸ سال گذشته روند رو به رشدی داشته است به ویژه در دوره وزارت نعمت زاده در وزارتخانه صنعت، معدن وتجارت و ریاست مهدی کرباسیان بر ایمیدرو بیش از هر زمان دیگر مطرح شد و مانند جزیره‌ای تازه کشف شده، کنجکاوی‌ها را برانگیخت؛ برخی توجه‌ها تبدیل به پل شد و دست بخش معدن را گرفت و به جلو رفت و برخی کنجکاوی‌ها نیز شاید از سر دلسوزی مانع شد و حرکت این بخش را کند کرد.

با اخذ رای اعتماد وزرای کابینه دولت سیزدهم و جلوس بر صندلی‌ مقام عالی وزارت، لابی‌ها و رفت و آمدها برای انتساب مدیران جدید شروع شده است؛ انتخاب‌هایی که هر کدام می‌تواند سرنوشت بخش معدن را در ۴ سال پیش رو و حتی در سالهای آینده بسازد.

باز هم با این نگاه دنیای معدن به سراغ یکی از پرتلاش‌ترین مدیران سابق سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی یعنی دکترمهدی کرباسیان رفت که در دو دوره دولت روحانی معاون وزیر صمت و رئیس هیات عامل ایمیدرو بود و تا مهر ماه ۹۷ با قانون منع استخدامی بازنشستگان، از این پست استعفا داد و در مورد مسیری که بخش معدن در ۸ سال گذشته پیموده، و اینکه دولت سیزدهم با چه فرصتها و تهدیدهایی در بخش معدن روبرو است گپی کوتاه زدیم.

بخش معدن در ۸ سال گذشته چه مسیری را پیمود؟ آیا توانست نمره قبولی بگیرد؟ نقاط ضعف و قوتش چه بود؟

بخش معدن و صنایع معدنی در دولت یازدهم و دوازدهم دو داستان متفاوت دارد. در دولت یازدهم و چهارساله اول یعنی ۹۲ تا ۹۶، متاسفانه بسیاری از پروژه‌ها متوقف بود و تحریم جدی که در دولت دهم اتفاق افتاده بود، محدودیت‌های شدید بودجه‌ای و مقررات سختگیرانه‌، مانع توسعه و تولید در بسیاری از معادن و صنایع معدنی شدند. با این حال در دولت یازدهم اقدامات و نکات خوب زیادی اتفاق افتاد از جمله با محوریت سازمان ایمیدرو و کمک این سازمان، پروژه‌های نیمه‌تمام یا متوقف مثل ۷طرح فولادی یا پروژه متوقف سنگان و پروژه‌های دیگری در زنجیره فولاد مانند کارخانه‌های تولید کنسانتره، آهن اسفنجی و گندله تا سال ۹۷ -۹۶ فعال شدند یا نهایتا در دوره دوم دولت به بهره‌برداری رسیدند. در حوزه آلومینیوم نیز پروژه “آلومینیوم جنوب” یا سالکو بود که ال سی آن در سالهای ۹۲ تا ۹۳ باز شد و خوشبختانه در سال ۹۹ با یک سال و نیم تاخیر به بهره‌برداری رسید.

همچنین شرکت آلومینیوم جاجرم در این بازه زمانی موفق بود و توانست هم در اکتشاف معادن بوکسیت جدید فعال باشد و هم پروژه ۴۰ هزار تنی شمش آلومینیوم که متوقف شده بود را فعال کرده و به بهره‌برداری برساند. در حوزه مس نیز دو کارخانه کنسانتره به بهره‌برداری رسید و بقیه پروژه‌های نیمه‌تمام را به اتمام رساند و در حوزه اکتشاف و صادرات هم موفقیت‌های خوبی را کسب کرد. در حوزه فولاد هم فولاد مبارکه و فولاد خوزستان و حتی ذوب آهن اصفهان و فولاد خراسان عملکرد مثبت و موفقی داشتند. در بخش معادن سنگ آهن هم شاهد معدن افتتاح‌های خوبی در سنگان بودیم، شرکتهای گل گهر و چادرملو هم رکوردهای خوبی زدند. ازطرف دیگر ایمیدرو در دولت دوازدهم در راستای اصل ۴۴ قانون اساسی ۱۰ الی ۱۲ واگذاری قانونی در معادن گل گهر ۴، ۵، ۶، زغال‌سنگ خمرود، معادن گل گهر و جلال‌آباد و حتی معادن زغال سنگ طبس داشت.

با این حال چشمگیرترین اقدام ایمیدرو که در دولت یازدهم شروع شد و در بازه زمانی ۹۵-۹۶ در دولت دوازدهم ادامه یافت بحث ورود جدی به حوزه اکتشاف بود که ۲۷۰هزارکیلومتر اکتشاف را آغاز کرد و خوشبختانه در ۴ سال بعد هم ادامه پیدا کرد.

در کل عملکرد این سازمان توسعه‌ای را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

به طور نسبی می‌توان گفت حوزه معدن در دوره اول دولت قبلی، در مقایسه با بخش صنعت و تجارت رشد چشمگیری هم در بخش خصوصی، هم دولتی و هم غیردولتی داشت اگرچه معتقدم می‌توانست بهتر از این هم باشد چرا که تا معدن در اولویت دولت قرار گرفت ۲ تا ۲.۵ طول کشید و زمان از دست دادیم. در واقع معدن نه در اولویت آقای رئیس جمهور، نه دولت و نه حتی وزارتخانه بود.

متاسفانه این را هم باید بگویم که درباره ایمیدرو کم لطفی‌هایی می‌شد تنها به این دلیل که نه دولت و نه وزارتخانه ایمیدرو را به عنوان یک سازمان توسعه‌ای قبول نداشتند و بخشی از تلاشها و انرژی ایمیدرو صرف مقاومت در مقابل چنین دیدگاه‌هایی می‌شد. درکنار آن خود در داخل وزارت صنعت، معدن و تجارت، ناهماهنگی‌های جدی شاهد بودیم و با صدور دستورالعمل‌های متعدد و بعضا روزمره غیرکارشناسی در صادرات مواد معدنی و تامین ماشین‌آلات دچار مشکل شدیم.

اما در کل می‌توان گفت خوشبختانه ۴ ساله اول دولت قبلی، دوره قابل قبولی در حوزه معدن و صنایع معدنی تلقی می‌شود. در دوره دوم این بخش برخی اقدامات به ویژه اکتشاف و تولید به رغم تحریمهای جدی علیه صنایع فولاد، آلومینیوم و مس و شرکتهای بزرگ کشور خوب پیش رفت. لذا چهارساله اول نمره بهتری نسبت به دوره دوم می‌گیرد ولی در مقایسه با بخش‌های صنعت وتجارت و حتی حوزه‌های دیگر اقتصاد بخش معدن در دوره دوم هم نمره قابل قبولی می‌گیرد.

دولت سیزدهم با چه فرصتها و تهدیدهایی در بخش معدن روبرو است؟

در دولت فعلی خوشبختانه هم وزیر صنعت، معدن و تجارت و هم رئیس جمهور در برنامه‌هایشان، حوزه معدن و صنایع معدنی را یکی از محوری‌ترین بخش‌های اقتصادی شان مطرح کردند به ویژه وزیر صمت که این نشان‌دهنده اهمیتی است که برای بخش معدن و صنایع معدنی قائلند و جایگاهی که برای بخش معدن در تولید، اشتغال، ارزآوری و صادرات درنظر گرفته‌اند و این نکته ارزشمندی است.

چه توصیه‌ای به مدیران معدنی وزارتخانه و همچنین دست اندرکاران معدنی در جامعه معدنی کشور دارید؟

دست اندرکاران معدن و صنایع معدنی باید به وزارت صمت کمک کنند تا این وزارتخانه بتواند با همه مشکلاتی که وجود دارد موفق باشد بدیهی است موفقیت این بخش جز با همدلی همه بخشها و دست اندرکاران معدنی میسر نخواهد شد ضمن اینکه این حوزه جای رشد جهشی دارد که انشالله با تصمیم‌گیری‌های منطقی و با مشورت با دست اندرکاران این حوزه محقق می‌شود.

نکته دیگر اینکه وزیر صمت باید یک تصمیم جدی، عقلایی و جسورانه بگیرد که در راستای آن، مدیریت کار معدن و صنایع معدنی را در درون وزارتخانه به نحوی معین خط‌کشی کند و محوریت را به ایمیدرو به عنوان سازمان توسعه‌ای بدهند. بدیهی است که وزیر صمت باید حمایت از بخش خصوصی و بنگاه‌ها و همچنین صادرات را در دستور کار قرار بدهند.