بازار بدون مشتری

استفاده از انرژی برق در موتورسیکلت‌ها باعث می‌شود، هم آلودگی صوتی کمتری ایجاد و هم کربن مونوکسید کمتری وارد هوا شود. این موتورسیکلت‌ها، اگزوز ندارند؛ پس آلودگی هوا هم ندارند. موتور‌سیکلت‌های برقی انرژی لازم برای حرکت را از باتری می‌گیرند. صمت در این ‌گزارش از فعالان صنعت موتورسیکلت وضعیت تولید و بازار موتورسیکلت‌های برقی را جویا شده که در ادامه می‌آید.

بازاری متاثر از عدم‌فرهنگ‌سازی

علی عرب، عضو هیات مدیره انجمن صنعت موتورسیکلت درباره وضعیت تولید و بازار موتورسیکلت‌های برقی به صمت گفت: حدود ۱۰ سال از شروع تولید موتورسیکلت برقی در کشور می‌گذرد. طبق قانون هوای پاک، ۱۰ درصد محصولات واحدهای تولیدکننده موتورسیکلت باید برقی باشد که بیشتر تولیدکنندگان این مصوبه را اجرا می‌کنند. واقعیت این است که برای تولید موتورسیکلت برقی در کشور ظرفیت کافی وجود دارد، اما نبود بازار، مشکل اصلی تولیدکنندگان این بخش است.

عرب افزود: از جمله دلایل عدم تمایل مصرف‌کنندگان به استفاده از موتورسیکلت‌های برقی، به عدم‌فرهنگ‌سازی در این زمینه بر‌می‌گردد. علاوه بر این، نرخ پایین بنزین موجب شده بخش زیادی از مصرف‌کنندگان به سمت استفاده از موتورسیکلت‌های بنزینی بروند. این فعال صنعت موتورسیکلت ادامه داد: موضوع دیگری که منجر به تقاضای پایین در این بازار شده، فراهم نبودن زیرساخت‌ها برای استفاده از موتورسیکلت‌های برقی است. حتی در کلانشهر تهران نیز در این زمینه اقدام قابل‌توجهی انجام نشده و خدماتی به استفاده‌کنندگان از موتورسیکلت‌های برقی ازسوی شهرداری یا نهادهای مربوطه دیگر ارائه نمی‌شود. در این شرایط، طبیعتا استفاده‌کننده، نگران شارژ باتری وسیله نقلیه خود است.   وی گفت: باتوجه به مواردی که گفته شد سرعت فروش موتور‌سیکلت‌های برقی در بازار کند است. جایگزینی خودروهای بنزینی با برقی پروژه‌ای بود که دولت آن را مطرح کرد، اما به سرانجام نرسید.

فراهم‌سازی زیرساخت‌ها

عرب در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه چه راهکاری برای رونق این بازار وجود دارد، اظهار کرد: در گام نخست باید زیرساخت‌ها در این بخش فراهم شود. به‌عنوان نمونه، شهرداری یا شورای شهر می‌توانند در این زمینه اقدامات خوبی انجام دهند و در بخش‌هایی از کلانشهر تهران، ایستگاه‌هایی برای ارائه خدمات به موتورسیکلت‌های برقی راه‌اندازی کنند. علاوه بر این باید خرید موتورسیکلت‌های برقی تسهیل شود و مصرف‌کنندگان مشکلی در زمینه شارژ باتری نداشته باشند. در این زمینه می‌توان شرایطی ایجاد کرد تا خریدار موتورسیکلت فقط موتورسیکلت را خریداری و باتری آن را از شرکت‌های خصوصی یا دولتی دیگر به‌راحتی تهیه و شارژ کند. عرب با اشاره به اینکه برای ارائه یک محصول به بازار، فراهم‌سازی زیرساخت‌های موردنیاز آن دارای اهمیت بسیار زیادی است، ادامه داد: در کشورهای دیگر این گونه است که ابتدا زیرساخت‌ها فراهم می‌شود، در ادامه اقدام به فرهنگ‌سازی برای استفاده از آن وسیله جدید و در نهایت آن را به بازار عرضه می‌کنند.

وی درباره میزان تولید موتورسیکلت‌های برقی گفت: هر میزان که تولید موتورسیکلت داشته باشیم طبق مصوبه هوای پاک، ۱۰ درصد آن برقی است. در ۱۰ ماه امسال ۳۰۰ هزار موتورسیکلت تولید شده که طبیعتا ۱۰ درصد آنها موتورسیکلت‌ برقی است.

عرب در پایان خاطرنشان کرد: معضل بزرگ بازار موتورسیکلت‌های برقی، نبود مشتری است و تولیدات بیشتر تولیدکنندگان در انبارها باقی مانده است. در این میان، مصرف‌کننده هم نگران شارژ باتری و هزینه خدمات مربوط به نگهداری از باتری است که باعث شده تمایل زیادی به استفاده از موتورسیکلت‌های برقی نداشته باشد. از آنجا که استفاده از موتورسیکلت‌های برقی در کاهش آلایندگی هوا تاثیر دارد، اگر استفاده از موتورسیکلت‌های برقی به‌صورت نمادین ازسوی نهادهایی مانند شهرداری و شورای شهر در دستور کار قرار گیرد، قطعا فرهنگ‌سازی می‌شود، کم‌کم بازار آن رونق می‌گیرد و این محصول جای خود را در سبد مصرف باز می‌کند.

مشکلات مالی و بودجه‌ای بازار موتورسیکلت‌های برقی

مجید رضایی، فعال صنعت موتورسیکلت نیز درباره وضعیت تولید و بازار موتورسیکلت‌های برقی به صمت گفت: زمینه و ظرفیت کافی برای تولید موتورسیکلت برقی در کشور وجود دارد و می‌توان گفت در این بخش، مشکل چندانی نداریم و در مقابل در بازار این وسیله نقلیه با مشکل نبود مشتری مواجهیم. اینکه موتورسیکلت‌های برقی در کشور بازار چندانی ندارند، دو دلیل عمده دارد؛ یکی مربوط به مشکلات مالی و بودجه‌ای است و دیگری به قوانین استفاده از این وسیله نقلیه برمی‌گردد.

رضایی در ادامه افزود: اگر این دو مورد اصلاح شود می‌توان تا حدودی به رونق‌یابی بازار موتورسیکلت‌های برقی امیدوار بود.

این فعال صنعت موتورسیکلت در تشریح راهکارهایی که باعث رشد بازار موتورسیکلت‌های برقی می‌شود، اظهار کرد: برای رفع مشکلات مالی، پیشنهاد این است که دولت از محل صرفه‌جویی در مصرف سوخت، باتری را در اختیار مصرف‌کننده قرار دهد. در این صورت، خریدار موتورسیکلت برقی را بدون باتری از تولیدکننده خریداری و باتری آن را از شرکت‌های دولتی یا خصوصی تامین‌ می‌کند. دولت باید زیرساخت‌ها و ایستگاه‌های سوآپ باتری را در کشور ایجاد کند تا مصرف‌کننده موتورسیکلت برقی هر جا که لازم بود نسبت به تعویض باتری موتورسیکلت خود اقدام کند. یعنی مصرف‌کننده باتری موتورسیکلت خود را درون دستگاه گذاشته و در نهایت آن را شارژ شده تحویل بگیرد و بتواند به مسیر خود ادامه دهد.

رضایی ادامه داد: علاوه بر مشکلات مالی و بودجه‌ای که بر بازار موتورسیکلت‌های برقی تاثیرگذار بوده، مانع دیگر در این بخش، قوانینی است که مستقیم یا غیرمستقیم منجر به نبود متقاضی در این بازار شده‌اند.

به‌عنوان ‌نمونه، برخی متقاضیان استفاده از موتورسیکلت‌های برقی امکان استفاده از موتورسیکلت بنزینی را ندارند، چراکه زیر ۱۶ ‌سال هستند و چون به سن قانونی نرسیده‌اند نمی‌توانند گواهینامه دریافت کنند، اما می‌خواهند از موتورسیکلت‌های برقی استفاده کنند که متاسفانه در کشور امکان ارائه گواهینامه به این افراد وجود ندارد.

این فعال صنعت موتورسیکلت در این ‌باره افزود: این افراد می‌توانند از موتورسیکلت‌های برقی با سرعت ۲۵ تا ۴۵ کیلومتر در سرعت استفاده کنند، اما متاسفانه در کشور امکان استفاده آنها از موتورسیکلت برقی حتی با این سرعت و قدرت وجود ندارد. رضایی ادامه داد: دسته دیگری که می‌توانند جزو مصرف‌کنندگان موتورسیکلت‌های برقی باشند، بانوان هستند که به‌دلایلی تاکنون اجازه استفاده از این وسیله نقلیه به آنها داده نشده که قابل‌تامل است. این مصرف‌کنندگان زمانی که نتوانند در مسیرهای کوتاه از موتورسیکلت‌های برقی استفاده کنند، ضرر و زیان قابل‌توجهی ایجاد می‌شود، زیرا برای طی کردن همان مسافت، ناچار به استفاده از یک خودرو ۲۰۰۰ سی‌سی و تک‌سرنشین خواهد بود که تاثیرات خاص خود را چه در ایجاد آلودگی و چه ترافیک و... می‌گذارد.

وی اظهار کرد: عده‌ای از متقاضیان استفاده از موتورسیکلت‌های برقی، مصرف‌کنندگان خودروهای بنزینی هستند که تمایل دارند در مسافت‌های کوتاه از این وسیله نقلیه استفاده کنند. این مصرف‌کنندگان گواهینامه موتور‌سیکلت ندارند، اما تمایل دارند از موتورسیکلتی استفاده کنند که نیاز به دریافت گواهینامه مستقل نداشته باشد. رضایی با تاکید بر اینکه داشتن گواهینامه برای استفاده از وسایل نقلیه یک قانون است و ما اعتقادی به خلاف آن نداریم، اظهار کرد: در هر صورت قانون باید رعایت شود، اما می‌توان برای کسانی که گواهینامه خودرو دارند، کمی شرایط را تسهیل کرد. برای رفع ابهام در این زمینه می‌‌توانیم به قوانین سایر کشورها نگاهی بیندازیم. به‌عنوان نمونه، در اتحادیه اروپا، فردی که گواهینامه رانندگی با خودرو را دریافت کرده می‌تواند با شرکت در یک آزمون به‌نسبت ساده، گواهینامه خود را معادل‌سازی کند و اجازه استفاده از موتورسیکلت برقی با سرعت ۲۵ تا ۴۵ کیلومتر را بیابد. متاسفانه این موارد در قانون دیده نشده و لازم است در این زمینه بازنگری و اصلاحاتی انجام شود تا مردم به استفاده از موتورسیکلت‌های برقی ترغیب شوند و کم‌کم این وسیله نقلیه پاک جای خود را در میان مصرف‌کنندگان باز کند و در نهایت شاهد رونق بازار موتور‌سیکلت‌های برقی باشیم.

عدم ‌ارائه آمار

این فعال صنعت موتورسیکلت در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آمار فروش موتور‌سیکلت‌های برقی در سال جاری چقدر بوده، اظهار کرد: متاسفانه از 2 سال پیش تاکنون، پلیس راهور آمار و اطلاعاتی در این زمینه منتشر نکرده که این موضوع معضلاتی را برای فعالان این صنعت ایجاد کرده، زیرا تولیدکننده براساس این اطلاعات آماری، هدف‌گذاری و اقدام به تولید می‌کند و نبود آن تاثیر منفی بر صنعت و تولید خواهد گذاشت. رضایی افزود: نبود این اطلاعات آماری به این معنی است که تولید‌کننده توان برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری برای دوره مشخصی را ندارد و در یک مسیر تاریک، گام برمی‌دارد. این مشکل به‌راحتی قابل‌رفع است و نیاز به بودجه یا شرایط خاصی ندارد؛ ضمن اینکه دلیل ‌ارائه نشدن این اطلاعات ازسوی پلیس راهور هم مشخص نیست.

سخن پایانی

بزرگ‌ترین مزیت استفاده از موتورسیکلت‌های برقی، کاهش آلودگی هواست. انرژی برق، سوخت پاک به‌شمار می‌رود. بسیاری از موتورسیکلت‌های بنزینی، حدود ۳۰ درصد سوخت را به‌صورت ناقص می‌سوزانند و همین مسئله باعث می‌شود مقدار زیادی دوده و آلاینده، وارد هوا شود، اما با استفاده از انرژی برق، دیگر این آلایندگی و دوده و گازهای مونوکسیدکربن را نخواهیم داشت. انتظار این است که باتوجه به مزیت‌های این وسیله نقلیه و اینکه ظرفیت و امکان تولید آن در کشور وجود دارد، متولیان امر راهکاری بیندیشند تا هرچه سریع‌تر موانع از سر راه تولید و بازار این وسیله نقلیه سالم برداشته شود.