دو راهکار تنظیم بازار مواد اولیه پتروشیمیایی

عباسعلی متوسلیان، رئیس هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان لوله و اتصالات PVC با تایید این موضوع، معتقد است که با وجود این، میزان رقابت‌های غیراصولی در ماه‌‌‌های ابتدایی سال ۱۴۰۲ در بورس، باعث شده تا واحدهای تولیدی، برای تامین گرید S۶۵، در مجموع ۲۰۳۳ میلیارد تومان از سرمایه خود را در رقابت‌های سوداگرانه از دست بدهند.

به گفته وی چالش‌‌‌هایی از این قبیل باعث شده واحدهای تولیدی صنایع تکمیلی پتروشیمی همواره به کاهش ظرفیت تولیدی خود حتی به زیر ۳۰‌درصد دچار شوند. از نظر متوسلیان راهکار حل این مسائل در «اصلاح مکانیزم رگولاتوری در مدیریت عرضه، تقاضا و قیمت‌گذاری رزین PVC و ایجاد یک روند پایدار در عرضه بالای ۱۱۰۰۰ تن این رزین، حداقل تا پایان سال است». شرح این گفت‌‌‌وگو را ملاحظه می‌‌‌کنید.

در حال حاضر وضعیت عرضه و تقاضای محصولات پلیمری، به‌خصوص رزین PVC چگونه است؟ گفته می‌شود خرید مواد اولیه برای گروه لوله و اتصالات در شرایط بهتری از سال‌های قبل قرار دارد. به نظر شما این گزاره تا چه حد درست است و دلایل آن چیست؟ چه پیشنهادهایی در این زمینه دارید؟

رزین PVC یک محصول استراتژیک است که در صنایع مختلف از جمله ساختمان، پزشکی، خودروسازی، غذایی، پوشاک، کیف و کفش و چرم مصنوعی مورد مصرف قرار می‌گیرد و با کالاهایی که مایحتاج اصولی هستند، ارتباط دارد و در حوزه‌‌‌های زیرساختی هم در حوزه‌‌‌های آب‌‌‌رسانی، کشاورزی و فاضلاب‌‌‌های شهری کاملا نقش‌‌‌آفرین است.

در حوزه صنعت لوله و اتصالات‌PVC، تخصیص بهنگام گرید سوسپانسیون ۶۵ موسوم به‌S۶۵؛ همراه با قیمت‌گذاری منطقی، یکی از خواسته‌های اساسی این صنعت بوده که البته در ماه‌های گذشته، همراهی نهادهای تصمیم‌ساز با پیشنهاد انجمن‌های تخصصی در خصوص افزایش میزان عرضه رزین به بالای ۱۱۰۰۰ تن، توانسته است تا حدود زیادی به کاهش التهاب در بازار کمک کند. با وجود این‌، برآیند وضعیت عرضه و تقاضا در بورس کالا، گویای این مطلب است که شرایط فعلی با وضعیت مطلوب فاصله زیادی دارد؛ چراکه میزان رقابت‌های غیراصولی در ۸ ماه ابتدایی سال ۱۴۰۲ در بورس، باعث شده تا واحدهای تولیدی، برای تامین گرید S۶۵، در مجموع ۲۰۳۳ میلیارد تومان از سرمایه خود را در رقابت‌های سوداگرانه از دست بدهند. به‌رغم آنکه ایران در بین ۱۰ کشور تولیدکننده این رزین قرار دارد، مکانیزم‌های به‌کارگرفته شده در نحوه عرضه، تقاضا و قیمت‌گذاری این رزین، تاکنون نتوانسته است دغدغه تولیدکنندگان صنایع پایین‌دست برای تامین پایدار مواد اولیه را به طور کامل برطرف کند.

در حال حاضر چه مشکلات و چالش‌هایی سد راه این هدف شده است؟

در کنار ضعف در سیستم رگولاتوری، باید به این موضوع نیز توجه کرد که یکی از دلایل اصلی در آشفتگی بازار PVC، نوسانات نرخ ارز و فاصله عمیق به وجود آمده در نرخ بازار آزاد و نرخ ارز نیما بوده که باعث ورود سفته‌بازان به بازار PVC شده و در نهایت، خسارت واقعی از وضعیت به وجود آمده، نصیب تولیدکنندگان واقعی و مصرف‌کننده نهایی شده است. چالش‌‌‌هایی از این قبیل باعث شده واحدهای تولیدی صنایع تکمیلی پتروشیمی همواره با کاهش ظرفیت تولیدی خود حتی به زیر ۳۰‌درصد روبه‌رو شوند. از نظر اقتصادی اگر ظرفیت یک بنگاه تولیدی از ۶۵‌درصد پایین‌‌‌تر بیاید، اصلا اقتصادی نبوده و عملا واحدهایمان را به قول معروف غیراقتصادی کرده‌‌‌ایم که قطعا راهکار آن اصلاح مکانیزم رگولاتوری در مدیریت عرضه، تقاضا و قیمت‌گذاری رزین PVC و ایجاد یک روند پایدار در عرضه بالای ۱۱۰۰۰ تن این رزین، حداقل تا پایان سال است.

بر اساس متغیرهای تجربی که در بازار مشاهده می‌‌‌کنید، به نظرتان در آینده بازار PVC به کدام سو خواهد رفت؟

در حوزه‌PVC، پیش‌بینی می‌شود که میزان تقاضا برای رزین PVC تا سال ۲۰۲۹ با رشد ۶‌درصدی  مواجه شود که البته در بخش لوله و اتصالات PVC نیز بیشترین سهم تقاضا در صنعت ساختمان و کشاورزی خواهد بود. به همین خاطر، ظرفیت جهانی تولید پلی‌‌‌وینیل کلراید قرار است تا سال ۲۰۲۴ میلادی شاهد رشدی خیره‌‌‌کننده باشد و به‌‌‌طور بالقوه از رقم ۵۶ میلیون و ۱۳۰‌هزار تن در سال ۲۰۱۹، به ۶۵ میلیون و ۶۰۰‌هزار تن در سال ۲۰۲۴ برسد و مجموع ظرفیت جهانی تولید پی‌‌‌وی‌‌‌سی در بازه زمانی یادشده ۱۷‌درصد افزایش می‌‌‌یابد که سهم چین در افزایش تولید این محصول ۵۰‌درصد خواهد بود. کشور هند هم که یکی از بازیگران اصلی در حوزه تولید و مصرف رزین PVC است، از حیث افزایش ظرفیت تولید پی‌‌‌وی‌‌‌سی در جایگاه دوم قرار خواهد گرفت و انتظار می‌رود تا سال ۲۰۲۴ میلادی از رقم یک میلیون و ۵۸۰‌هزار تن سال ۲۰۱۹ میلادی به ظرفیت ۴ میلیون و ۲۷۰‌هزار تن دست یابد.

با وجود افزایش ظرفیت تولید رزین PVC در صنایع بالادست کشورهای در حال توسعه، نگاهی به شرایط اقتصاد جهانی نشان می‌دهد که اقتصاد کشورها، تا به این اندازه در شرایط شکننده قرار نداشته و کشورهای بیشتری در حال ورود به دوران رکود هستند؛ این موضوع تقاضای واقعی در بازارهای مختلف، از قبیل مسکن، فولاد، پتروشیمی و … را کاهش داده و این شرایط با استارت پلنت‌های جدید تولید رزین PVC در کشورهای چین و هند همزمان شده است که از قبل با پیش‌بینی افزایش مصرف جهانی، نسبت به راه‌اندازی پلنت‌های جدید اقدام کرده‌اند. این وضعیت در کوتاه‌مدت می‌تواند مازاد عرضه زیادی را به بازارهای جهانی تزریق کند و حتی به نقطه‌ای برسد که قیمت‌های بازار به زیر قیمت تمام‌شده سوق یابد.

کندشدن اقتصاد جهان و در رأس آن به رکود رفتن اقتصاد چین، به همه اقتصادها و از جمله به اقتصاد ایران صدمه می‌‌‌‌‌‌زند، چرا که حیطه عمل آن بسیار گسترده است. هر چند در شرایط تحریم در ایران زندگی می‌‌‌‌‌‌کنیم و مناسبات تجارت بین‌الملل کمتر به ایران مربوط می‌شود، با این همه امروز ما هم مثل بسیاری از کشورها می‌توانیم از رکود در سطح جهان نگران شویم و آثار آن را بر بازارهای خود ارزیابی کنیم.

برای اینکه بتوانیم زنجیره ارزش صنعت PVC خود را از چالش رکود فراگیر و از طرفی مازاد عرضه جهانی، تا حد امکان حفظ کنیم، نیاز است تا به جای صادرات مواد خام با ارزش افزوده کم، ارزش‌آفرینی در صنایع پایین‌دست داخلی را در اولویت نهادهای سیاستگذار قرار دهیم و با تغییر در رویکردها، در کنار دیپلماسی فعال اقتصادی همراه با اصلاح سیاست‌های بالادست صنعت PVC، امکانی را فراهم کنیم تا توسعه فراگیر زنجیره ارزش به طور کامل محقق شود.