پیش بینی وضعیت اینترنت در سال ۱۴۰۱

سال ۱۴۰۰ با فیلترینگ شروع شد، در ابتدای سال بود که اختلال در کلاب هاوس که در حال تبدیل شدن به یک شبکه اجتماعی محبوب بود خبر ساز شد. این اختلال در نهایت به گردن اپراتورها افتاد و سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی از اپراتورها شکایت کرد.

در اردیبهشت ماه، جواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات سابق، با تاکید بر اینکه ابر رایانه سیمرغ با ظرفیت یک پتافلاپس برای آینده ایران و جوانان ایرانی افتتاح شده است، از آغاز عملیات اجرایی ابررایانه بعدی با ظرفیت ۱۰۰ پتافلاپس با نام مریم، به یاد دانشمند ممتاز کشورمان مریم میرزاخانی خبر داد. در همین ماه پس از ۳ سال پیگیری و تلاش، دولت لایحه «بازپس‌گیری کانال‌ها، داکت‌ها و حوضچه‌های مخابراتی از مخابرات ایران» را به تصویب رساند، این موضع قدمی بود برای شکست انحصار و بهبود اینترنت خانگی.

در ابتدای خرداد ماه، ۱۷۰ نفر از نمایندگان مجلس طرح "ساماندهی فضای مجازی" را امضاء کرده‌اند تا در صورت تصویب تبدیل به قانون شود. این آغازی بود برای طرح موسوم به صیانت که یکی از جنجالی ترین مصوبات مجلس شورای انقلاب اسلامی  را رقم زد. در میانه ماه، با آغاز مبارزات کاندیدهای ریاست جمهوری، آذری جهرمی اعلام کرد؛ به منظور ترویج تبلیغات انتخابات در فضای مجازی بجای تجمعات خیابانی و میدانی، بسته‌های «اینترنت» یکماهه «رایگان» به همه مردم ایران عرضه خواهد شد.

همچنین امیر ناظمی معاون وی در توئیتر نوشت: تمامی نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری می‌توانند تلویزیون اینترنتی خود را در زمان رقابت‌های انتخاباتی ایجاد کنند. در پایان ماه، اولین زمزمه‌های افزایش تعرفه های ارتباطی به گوش رسید، رییس هیات مدیره سابق شرکت مخابرات ایران گفت: باید تعرفه‌های مخابرات تغییر کند تا بتوانیم پاسخگوی هزینه هایمان باشیم درغیر این صورت اداره مخابرات مشکل می‌شود.

در همین ماه حملات سایبری به وزارت راه و شهرسازی و شرکت راه‌آهن اتفاق افتاد، مرکز افتا آن زمان اعلام کرد؛ عملکرد ضعیف برخی دستگاه‌های دارای زیرساخت‌های حیاتی در اجرای الزامات امنیتی و کم توجهی به هشدارهای این مرکز، آن‌ها را در برابر حملات سایبری، کم‌دفاع  و یا سیستم امنیت سایبری آنان را سست می کند.

در مردادماه، عیسی زارع پور، به عنوان وزیر پیشنهادی ارتباطات معرفی شد. او در اولین سخنان خود درباره برنامه‌هایش گفت: تا چهار سال دیگر شبکه ملی اطلاعات به صورت قطعی راه‌اندازی می‌شود و تاکید کرد؛ برخلاف آنچه به غلط گفته می‌شود راه‌اندازی شبکه ملی به معنی قطع شبکه جهانی اینترنت نیست.

انتخاب عیسی زارع‌پور به عنوان گزینه پیشنهادی دولت سیزدهم برای تصدی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مهم‌ترین اتفاق شهریور ماه بود ، او توانست حداکثر رای نمایندگان مجلس را برای این سمت کسب کند. بر این اساس عیسی زارع‌پور با ۲۵۶ موافق ۱۷ رای مخالف و ۱۰ رای ممتنع حائز اکثریت آرا شد.

در مهرماه، وزیر ارتباطات دولت سیزدهم، در اولین نشست های خبری خود از حمایتش از طرح صیانت سخن به یمان آورد. او گفت: دولت می‌بایست خود را به روز کرده و ابزارهای حفاظت از حقوق مردم در این فضا را فراهم کند. همزمان با این سخنان و بحث های مطرح شده در مجلس درباره طرح صیانت، صدای کارشناسان و مخالفان طرح بیشتر و بلندتر شد. 

در ابتدای آبان ماه بود که، یکی از بزرگ‌ترین حملات سایبری به کشور اتفاق افتاد و سامانه هوشمند سوخت حوالی ظهر روز چهارم آبان ماه با مواجه با تهدید و بروز اشکال نرم افزاری از مدار خارج شد. یک ماه بعد از آن، یعنی در آذرماه همزمان با داغ شدن موضوع متاورس در جهان، در ایران آخرین جزییات طرح صیانت از فضای مجازی از سوی مجلس اعلام شد که نگرانی کاربران فضای مجازی را تشدید کرد.

در همین ماه معاون حقوقی و امور مجلس مرکز ملی فضای مجازی کشور از برگزاری نشست‌های تخصصی با هدف تدوین پیش نویس سند هوش مصنوعی کشور در این مرکز و ارایه آن به شورای عالی فضای مجازی برای تصویب و ابلاغ اطلاع رسانی کرد.

در دی ماه، با مصوبه هیئت دولت«کارگروه ویژه توسعه اقتصاد دیجیتال» به ریاست وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و دبیری وزیر اقتصاد تشکیل شد. در این ماه وزیر ارتباطات خبر داد که،  پیشنهادات این وزارتخانه در خصوص طرح صیانت به مجلس ارائه شده است و منتظر هستند که مسیر خود را طی کند. همچنین در این ماه، دبیر کمیسیون مشترک حمایت از حقوق کاربران در فضای مجازی اعلام کرد: چون نمایندگان مجلس درگیر تصویب بودجه هستند، پیش‌بینی می‌شود که طرح صیانت با آغاز سال جدید تصویب شود.

در بهمن ماه، وزیر ارتباطات از طرح ملی توسعه فیبرنوری منازل رونمایی کرد. بر اساس این طرح قرار است دولت سیزدهم در طول سه‌، چهار سال فیبر نوری را به ۲۰ میلیون خانه و محل کسب و کار برساند و شبکه پایدار، پرسرعت و ایمن را تامین کند. در این ماه کاهش سرعت از موضوعات داغ کاربران بود و افت ادامه دار ایران در جدول جهانی سرعت اینترنت مورد انتقاد شدید قرار گرفت به نحوی که مسئولان مجبور به واکنش شدند.

در همین ماه، وزارت ارتباطات درباره کاهش سرعت اینترنت ایران و هم‌رتبه شدن آن با افغانستان آن را کذب دانست و گفت: بر اساس آماری که سایت مورد استناد این ادعا منتشر کرده، ما ۱۰۰ پله از افغانستان بالاتر هستیم.

در اسفندماه، در حالی که مجلس درگیر تصویب بودجه سال بعد و کاربران فضای مجازی کمی خیالشان از تصویب طرح صیانت در سالجاری راحت شده بود، کمیسیون مشترک طرح حمایت از حقوق کاربران در فضای مجازی عجوله و در چند دقیقه کلیات طرح صیانت را به تصویب رساند. البته چند روز بعد این تصویب به دلیل آنچه مشکلات شکلی عنوان شد از سوی معاون حقوقی مجلس ملغا شد و همچنان بر سر آن اختلاف وجود دارد.

حاشیه طرح صیانت که به نظر می آید تمام نشدنی است با مخالفت دبیر شورای عالی فضای مجازی وارد مرحله تازه شد. او گفته است؛ طرح فاقد پختگی لازم است و تلاش طیفی از اصولگرایان حاضر در مجلس برای تصویب آن را با توجه به مخالفت وسیع اجتماعی و سایر اشکالات، صلاح نمی‌داند. روز بعد محمدسعید احدیان، دستیار سیاسی و رسانه ای رییس مجلس در یادداشتی که در یکی از روزنامه ‌های صبح منتشر شد، موضع قالیباف درباره طرح صیانت را به روشنی مطرح کرد و نوشت: قالیباف مخالف طرح‌هایی است که به‌عنوان «صیانت» شناخته می‌شود.

در این ماه سازمان توسعه تجارت ایران، از برنامه در دست اجرای این سازمان برای راه اندازی مرکز تجاری کشور در نسخه چینی متاورس خبر داد و همزمان اولین ماهواره ایرانی در مدار قرار گرفت و طبق گفته رئیس جمهور  ۴ ماهواره دیگر آماده پرتاب است.

آنچه مسلم است، سال آینده سالی پر فراز و نشیب برای حوزه فضای مجازی کشور خواهد بود، سالی که می توان آن را "سال سرنوشت ساز فضای مجازی کشور" نامید.