تلاش بی‌ثمر دولت / تولید موبایل مقرون به صرفه نیست

ساخت تلفن‌های همراه، یکی از اهداف دیرینه تولیدکنندگان ایرانی محسوب می شود. از زمان ورود اولین گوشی همراه به ایران، این موضوع همواره در دستور کار مسئولان دولتی بوده است. طبق آخرین اظهارات وزیر ارتباطات، پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال حداقل یک میلیون گوشی داخلی تولید شود.

تا پیش از این، تنها یک شرکت به عنوان تولیدکننده محدود گوشی همراه فعالیت داشت. این شرکت بیشتر به عنوان مونتاژ کننده قطعات وارداتی گوشی شناخته می‌شد و تاکید بر تولید گوشی از ابتدا تا انتها در داخل کشور وجود نداشت.

در سال‌های گذشته گوشی‌هایی ساخت داخل، در بازار موجود بودند اما ایده تولید گوشی همراه ایرانی با ویژگی‌های جدید، از نیمه دوم سال ۱۳۹۸ به یکی از مباحث حوزه فناوری اطلاعات تبدیل شد. هدف اصلی این تولید، رقابت با نمونه‌های خارجی و رفع نقاط ضعف مدل‌های قبلی بود.

از مزیت‌های تولید گوشی داخلی، می‌توان به کمک به توان خرید مردم، تحول دیجیتال و ایجاد اشتغال اشاره کرد. هرچند ویژگی‌ها و خدماتی که برای گوشی داخلی در نظر گرفته شده، هنوز اعلام نشده است، اما استفاده از سیستم عامل داخلی به نظر می‌رسد یکی از این ویژگی‌های مهم خواهد بود.

تولید تلفن همراه در داخل ایران همراه با چالش‌های متعددی است که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

ساخت تلفن همراه به فناوری‌های پیچیده و پیشرفته نیاز دارد. دستیابی به تکنولوژی‌های رقابتی و همچنین توانایی تولید قطعات و مجموعه‌های الکترونیکی پیشرفته می‌تواند چالش‌هایی را در این زمینه ایجاد کند.

تولید تلفن همراه نیازمند تأمین مواد اولیه مورد نیاز مانند صفحه نمایش، باتری، پردازنده و سایر قطعات است. برخی از این مواد اولیه باید وارد شوند و تأمین آن‌ها می‌تواند به دلیل محدودیت‌های تحریم‌ها و مسائل مربوط به تجارت بین‌المللی به چالش برخورد کند.

ساخت موبایل نیازمند زنجیره تأمین قوی است که شامل تولیدکنندگان قطعات، تولیدکنندگان مجموعه‌های الکترونیکی، تولیدکنندگان محصول نهایی و توزیع‌کنندگان باشد. برقراری و حفظ این زنجیره تأمین با چالش‌هایی مانند تنوع تولیدکنندگان و ایجاد هماهنگی بین آن‌ها همراه است.

برای رقابت با تلفن‌های همراه خارجی و جذابیت بیشتر در بازار، تحقیق و توسعه بر روی فناوری‌های جدید و نوآوری‌های مدنظر مشتریان ضروری است. این نیاز به سرمایه‌گذاری و تخصص در زمینه تحقیق و توسعه می‌تواند چالش‌های خاصی را ایجاد کند.

بازار تلفن همراه پر از برندهای خارجی است که قدرت رقابت بالایی دارند. برندهای بزرگی مانند آیفون و سامسونگ از طرفداران زیادی در ایران برخوردارند. رقابت با این برندها و جلب توجه مشتریان می‌تواند چالش‌هایی را برای تولیدکنندگان داخلی ایجاد کند.

تلفن‌همراه‌های خارجی معمولاً دارای کیفیت بالا و ویژگی‌های پیشرفته‌ای هستند؛ بنابراین برای تولید گوشی‌های داخلی، لازم است کیفیت محصولات به اندازه کافی بالا و قدرت رقابتی مناسبی داشته باشند.

تولید گوشی‌های همراه نیازمند سرمایه‌گذاری قابل توجه است؛ بنابراین مشکلات مالی می‌تواند یکی از چالش‌های اصلی در این زمینه باشد. تأمین منابع مالی، سرمایه‌گذاری در تجهیزات و زیرساخت‌های لازم، و همچنین مدیریت مالی صحیح می‌تواند برای تولیدکنندگان داخلی به چالش تبدیل شود.

تولید گوشی‌های همراه نیازمند رعایت استانداردها و مقررات مربوط به امنیت، ارتباطات، و استفاده از فرکانس‌های مخابراتی است. رعایت این استانداردها و مقررات می‌تواند چالش‌های فنی و قانونی را برای تولیدکنندگان داخلی ایجاد کند.

برای موفقیت در بازار تلفن همراه، تبلیغات و بازاریابی مناسب ضروری است. رقابت با برندهای خارجی با برنامه‌های بازاریابی گسترده و جذابیت محصولات می‌تواند چالش‌هایی را برای تولیدکنندگان داخلی ایجاد کند.

از طرفی، دولت و مقامات صنعتی در ایران تلاش می‌کنند تا با ایجاد بسترهای مناسب، حمایت مالی، تسهیلات لازم و تسهیل در واردات قطعات، تولید گوشی‌های همراه در داخل کشور را تشویق کنند.

گسترش نیوز در این راستا گفت و گویی با افشین اکبری، عضو کمیسیون تخصصی تلفن همراه اتاق اصناف ایران انجام داده که در ادامه می خوانید.

تلاش بیهوده دولت

افشین اکبری حداد درباره تولید تلفن همراه ایرانی و چالش های موجود بر سر راه وزارت ارتباطات گفت: به عقیده من، تلاش بیهوده‌ای از سوی متولیان امر صورت گرفته و تولید گوشی در ایران، اتفاق چالش برانگیزی محسوب می شود. در استعدادها و قابلیت های بالای داخلی جهت ساخت گوشی شکی وجود ندارد اما ذات این عمل را منطقی نمی دانم و این امر جز اتلاف وقت و انرژی، خروجی دیگری نخواهد داشت. هر برندی باید دارای ویژگی های خاصی باشد تا هزینه های جاری برایش صرفه داشته باشد.

او ادامه داد: تولید موبایل در ایران به چندین دلیل مقرون به صرفه نیست و باید این حقیقت را پذیرفت. تصور عام بر این است که برخی شرکت های داخلی به ساخت تلفن همراه می پردازند اما این مسئله صحت ندارد. در حال حاضر گوشی‌های ایرانی به شکل مونتاژی و نصب و سرهم بندی کردن قطعات مختلف دستگاه های دیگر ساخته می شود؛ به این صورت که در دبی اقدام به باز کردن پیچ و مهره های موبایل کرده و سپس با دریافت ارز مورد نیاز، قطعات را سرهم بندی می کنند.

یک تجربه ناموفق

اکبری حداد با اشاره به نمونه ناموفق داخلی در تولید موبایل بیان کرد: حتی در گذشته و با وجود شرایط ارزی بهتر، موفقیت خاصی نصیب GLX نشد و خط تولید مناسب هم دردی از این شرکت دوا نکرد. این شرکت در به روزرسانی، جلب اعتماد مشتری و همچنین در کیفیت توفیقی نداشت و شکست سنگینی نصیبش شد. طرح های این چنینی محکوم به شکست هستند و چاره‌ای جز واگذاری بازار ندارند. برای تولید گوشی های ایرانی باید مراحل مختلفی طی شود و چالش های زیادی را از سر راه برداشت.

وی افزود: بحث نرم افزارها، طراحی، تولید قطعات و برنامه‌نویسی، از جمله موارد مهمی است که باید آن ها را درنظر گرفت. البته تحریم های بین المللی نیز در این میان نقش یک سد محکم را برابر شرکت های تولیدکننده ایفا می کنند. تحریم‌ها، کشور را سال ها از تکنولوژی و امکانات روز دنیا عقب انداخته و فرصت های طلایی را از ما سلب می کنند.

تولید موبایل مقرون به صرفه نیست

رئیس سابق اتحادیه موبایل مشهد در ادامه مطرح کرد: تولید چنین کالایی در کشور نه تنها مقرون به صرفه نیست، بلکه از حیث میزان هزینه ها، ارزبری و به روزرسانی کیفی هم یک عمل منطقی به شمار نمی رود. درهرصورت دولت چنین تصمیمی در این خصوص اتحاذ کرده و قصد حمایت همه جانبه از تولیدکننده‌ها را دارد. ما تا به امروز اقدام مثبت و قابل لمسی از سوی دولت ندیدیم و وعده های مسئولان هنوز رنگ واقعی به خود نگرفته است. ایران هنوز ظرفیت لازم را برای تولید تلفن همراه ندارد و برای دستیابی به این مقصود، باید راه زیادی طی شود.

اکبری حداد در خصوص دلایل عدم استقبال از گوشی های ایرانی به گسترش نیوز گفت: چندین شرکت تولیدکننده به خاطر عدم به‌روزرسانی، از حیث کیفیت، خدمات پس از فروش و تعمیر قطعات اذیت شدند و مسیر دیگری را در پیش گرفتند. GLX در ابتدای کار خود به موفقیت های مختصری دست پیدا کرد اما در ادامه راه و طی اقدامی عجیب، خدمات پس از فروش خود را از ۱۸ ماه به ۶ ماه تقلیل داد. پس از این اقدام، مشکل تهیه لوازم جانبی آن به وجود آمد و مشکلات و کمبودهای بعدی یکی پس از دیگری ایجاد شد.

رسالت فراموش شده!

او ادامه داد: این شرکت به علت عقب ماندگی‌های متعدد، موفق به تامین قطعات لازم نمی‌شد و متعاقبا به تولید قطعات قدیمی روی آورد. به عنوان مثال، به دلیل عدم تولید به موقع ال سی دی های جدید، مدل های قبلی منسوخ شده و ناگزیر چالش های نگران کننده‌ای خلق می‌شد. اساس بازار موبایل بر پایه نوآوری و به روزرسانی بنا شده و نمی توان این مطلب را کتمان کرد. این اشتباهات و عقب ماندگی‌ها، اعتماد مشتری ایرانی را سلب کرد و نوع نگاه آن‌ها را به کلی تغییر داد.

اکبری در ارتباط با تحقق احتمالی وعده های وزارتخانه و واکنش مردم به محصول بومی تولید شده اظهار کرد: درصورت وجود کیفیت مناسب و خدمات پس از فروش مطلوب، می توان حمایت احتمالی مردم را متصور شد اما با توجه به سابقه بد تولیدکننده های داخلی، نمی‌توان نگاه خوشبینانه‌ای نسبت به این موضوع داشت. تلفن همراه و موارد مربوط به آن با بحث لوازم خانگی تفاوت های زیادی دارد.

وی در پایان اضافه کرد: به نظر من، دولت در این خصوص باید واقع بینانه عمل کند و حقایق موجود را بپذیرد. به عنوان مثال قیمت تمام شده برخی لوازم خانگی اسنوا از مشابه خارجی آن بیشتر است و با توجه به کیفیت پایین‌تر، این مسئله باعث دل‌زدگی مشتری می شود. هدف نهایی تولید، اشتغال است که در پیوند با ساخت تلفن همراه، شاهد چنین خروجی مهمی نخواهیم بود.