ایران در مسیر انتخابات الکترونیک | فضای سیاسی کشور آماده تغییر شد

برگزاری انتخابات الکترونیک در کشورها یک موضوع پیچیده است که هر کشور باید بر اساس زیرساخت‌ها، امکانات و شرایط خاص خود به آن رسیدگی کند.

یکی از چالش‌های اصلی در این زمینه، تضمین امنیت سیستم‌های رای‌گیری در برابر حملات سایبری است. کشورها باید تمهیدات امنیتی قوی را در نظر بگیرند و از برخورداری همگانی شهروندان از اینترنت و ابزارهای دیجیتال مورد نیاز اطمینان حاصل کنند تا همه امکان مشارکت در انتخابات را داشته باشند.

حفظ حریم خصوصی و اطمینان از امنیت اطلاعات رأی‌دهندگان از اهمیت بالایی برخوردار است و باید در طراحی سیستم‌های الکترونیکی لحاظ شود. کشورها باید به موضوع شکاف دیجیتالی و عدم تساوی فرصت‌ها بین شهروندان در دسترسی به فناوری‌های مورد نیاز توجه کنند.

برگزاری انتخابات الکترونیکی ممکن است هزینه‌های اولیه بیشتری داشته باشد، اما در درازمدت می‌تواند باعث صرفه‌جویی در هزینه‌ها شود. در مجموع، هر کشور باید با توجه به وضعیت خود، مزایا و معایب انتخابات الکترونیکی را دقیقاً ارزیابی کرده و سپس تصمیم‌گیری کند. موفقیت این روند به استفاده صحیح از فناوری و مدیریت چالش‌های آن بستگی دارد.

آشنایی با کلیات انتخابات الکترونیکی(E-voting)

انتخابات الکترونیکی (E-Voting) یک سیستم انتخاباتی نوین به شمار می رود که به رأی‌دهندگان این امکان را می‌دهد تا با بالاترین ضریب امنیتی و حفاظتی، رأی خود را به صورت الکترونیکی ثبت کنند. در سال ۲۰۰۴، در جریان برگزاری انتخابات ریاست‌ جمهوری آمریکا، تخمین زده شد که حدود ۳۰ درصد از جمعیت رأی‌دهنده این کشور از فرم‌های خاص فناوری انتخابات الکترونیکی استفاده کردند. این فرم‌های انتخاباتی الکترونیکی شامل ثبت مستقیم رأی از طریق تماس دست با صفحه نمایشگر یا اسکنرهای اپتیکی بود.

طرفداران انتخابات الکترونیکی بر این باور مشترک هستند که این نوع انتخابات از یک سو به کاهش هزینه های مر بوط به برگزاری کمک می کند و از سمت دیگر افزایش مشارکت عمومی را رقم خواهد زد. البته این نوع گزینش سیاسی مخالفان خاص خود را نیز دارد که نمی توان این طیف را نادیده گرفت.

منتقدان معتقدند که بدون استفاده از کاغذ، باز شمارش آرای اخذ شده، یک پروسه سخت و هزینه بر خواهد بود و همچنین احتمال تقلب و دستکاری در شمارش آرا می تواند جنجال های بسیاری را ایجاد کند.

تاریخچه برگزاری انتخابات الکترونیک

اولین تلاش های استفاده از تکنولوژی در انتخابات در دهه ۱۹۶۰ آغاز شد. در این دوره، برخی کشورها مانند کانادا و ایالات متحده به صورت آزمایشی از سیستم های رأی دهی الکترونیکی استفاده کردند. در طول دهه ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰، استفاده از ماشین های رأی دهی الکترونیکی و سیستم های رأی گیری کامپیوتری در برخی انتخابات در سطح محلی و ایالتی گسترش پیدا کرد.

در دهه ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰، اکثر کشورهای توسعه یافته شروع به استفاده از انتخابات الکترونیکی در سطح ملی کردند. این روش در کشورهایی مانند برزیل، هند و آفریقای جنوبی به طور گسترده به کار گرفته شد.

امروزه استفاده از فناوری در فرآیند انتخابات به طور فزاینده ای در حال گسترش است و بسیاری از کشورها در حال پذیرش و استقرار سیستم های رأی دهی الکترونیکی هستند.

استفاده کشورهای مختلف از تکنولوژی در اخد رای

در طول سال های گذشته، برخی کشورها از فناوری های هوشمند برای برگزاری انتخابات و اخذ رای استفاده کردند که البته خروجی های یکسانی نداشته است. در ادامه به برخی از این نوع تجربیات برخی کشورهای مختلف دنیا اشاره می کنیم.

ایالات متحده آمریکا

استفاده از ماشین های رأی دهی الکترونیکی در آمریکا از دهه ۱۹۹۰ آغاز شد. تا سال ۲۰۱۶، بیش از ۵۰% از رای دهندگان در انتخابات فدرال از سیستم های رأی دهی الکترونیکی استفاده کردند. اما این روش با چالش های امنیتی و نگرانی های درباره دستکاری رأی ها مواجه شده است.

برزیل

برزیل از اولین کشورهایی بود که در سطح ملی به طور گسترده از ماشین های رأی دهی الکترونیکی استفاده کرد. این سیستم از اواخر دهه ۱۹۹۰ معرفی و تا سال ۲۰۰۰ به طور کامل اجرا شد. برزیل این سیستم را موفقیت آمیز ارزیابی کرده و مدعی شده که باعث افزایش مشارکت رأی دهندگان شده است.

هند

هند از سال ۱۹۹۹ به طور گسترده از ماشین های رأی دهی الکترونیکی استفاده می کند. این سیستم باعث کاهش خطاهای انسانی و تقلب در انتخابات شده است. اما نگرانی هایی درباره امنیت و شفافیت این سیستم وجود دارد.

ایران در این مسیر گام برداشته است؟

ایران در سالهای اخیر گام هایی را در جهت برگزاری انتخابات الکترونیکی برداشته که البته هنوز به تکامل مورد نظر نرسیده است.

از سال ۱۳۹۲ (۲۰۱۳)، ایران شروع به استفاده از برخی فناوری های دیجیتال در فرآیند انتخابات کرد. این امر شامل ثبت نام و شمارش آرا به صورت الکترونیکی بود. در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ (۲۰۲۱)، ایران برای نخستین بار از سیستم های رأی دهی الکترونیکی در سطح گسترده استفاده کرد. این سیستم شامل ثبت نام، تأیید هویت و شمارش آرا به صورت دیجیتال بود.

اگرچه این روش با چالش هایی مانند نگرانی های امنیتی و شفافیت همراه بوده، اما مسئولان آن را گامی مثبت در جهت مدرن سازی و افزایش کارآمدی فرآیند انتخابات ارزیابی کرده اند. در آینده، انتظار می رود ایران به تدریج به سمت گسترش هرچه بیشتر فناوری های دیجیتال در انتخابات حرکت کند، البته با توجه به نگرانی های موجود.

استفاده از هوش مصنوعی در رای گیری

استفاده از هوش مصنوعی در فرآیند رأی گیری الکترونیکی یکی از مباحث مهم و چالش برانگیز در این زمینه است. این موضوع در برخی کشورها مورد توجه قرار گرفته است که البته نتایج به دست آمده مورد تایید و تمجید همگان نیست.

در برخی آزمایش های محدود، از هوش مصنوعی برای شناسایی و احراز هویت رأی دهندگان استفاده شده است. این موضوع می تواند به افزایش دقت و سرعت فرآیند کمک کند. همچنین، پردازش طبیعی زبان و تحلیل محتوای متنی می تواند در شمارش آرا و تحلیل نتایج انتخابات به کار گرفته شود.

با این حال، استفاده گسترده از هوش مصنوعی در انتخابات با نگرانی هایی همراه است. نگرانی هایی مانند امنیت، حریم خصوصی، شفافیت و امکان دستکاری داده ها توسط سیستم های هوش مصنوعی.

بسیاری از کارشناسان معتقدند که در حال حاضر، استفاده محدود و کنترل شده از هوش مصنوعی در برخی مراحل فرآیند رأی گیری می تواند مفید باشد. اما استفاده گسترده و خودکار از آن بدون نظارت کافی می تواند به چالش های امنیتی و اعتمادی منجر شود.

درمجموع، استفاده از هوش مصنوعی در انتخابات یک موضوع بحث برانگیز به حساب می آید که مستلزم بررسی دقیق و وضع قوانین و استانداردهای مناسب است.