این فلز خطرناک را از محیط جمع آوری کنید!

با وجود اینکه جیوه یک فلز شبه جامد یا می‌توان گفت مایع است اما خاصیت خیس‌کنندگی ندارد و از این حیث قطرات این فلز می‌توانند به هم متصل شوند و به دلیل سنگینی که دارند عملیات استخراج جیوه از بافت خاک به راحتی انجام می‌شود.

نادر جلالی در گفت‌وگو با گسترش نیوز اظهار داشت: جیوه یک عنصر سمی است و در واقع یک فلز جامد محسوب می‌شود و در خاک‌های معدنی و محیط‌هایی که استعداد کانسارزایی دارند ممکن است این ماده نیز یافت شود. این عنصر به تنهایی در خاک واکنشی نشان نمی‌دهد بلکه باید در کنار سایر ذرات خاک قرار گیرد تا بتواند فعل و انفعالات شیمیایی رخ دهد و به دلیل اینکه جیوه سنگین است از بافت خاک جدا می‌شود. در مجموع جیوه به عنوان یک فلز سمی شناخته شده است و اگر در هر نوع خاکی ازجمله خاک کشاورزی یافت شود و بدون توجه به این ماده سمی عملیات کاشت و برداشت صورت گیرد این عنصر وارد چرخه غذایی انسان می‌شود که از نظر پزشکی باید مورد بررسی قرار گیرد.

وی افزود: جیوه عواقب خطرناکی هموچ سرطان‌زایی و سایر بیماری‌ها را برای انسان موجب می‌شود، بنابراین جیوه به عنوان یک شبه فلز سمی باید از نواحی که مشکوک به آلودگی با این عنصر هستند جدا شوند و یا به طور کلی از عملیات در آن بخش‌ها اجتناب کرد. بهترین روش این است که از قسمت‌هایی که به جیوه آلوده هستند به منظور بهره‌برداری از این ماده استفاده کرد و از بهترین‌ روش‌های سم‌زدایی و مقابله با آلودگی جیوه به حساب می‌آید.

معاون‌ پیشین پژوهشی پژوهشکده آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی تصریح کرد: جیوه مشخصات و ظاهر فیزیکی متمایزی از بافت خاک دارد و اگر خاکی آلوده به جیوه است جابه‌جا شود، جیوه‌های سطح خاک به سمت یکدیگر متمایل شده و به هم متصل می‌شوند و به دلیل سنگینی این نوع ماده جداسازی آن از بافت خاک عملی سهل به حساب می‌آید. با توجه به ارزشی که جیوه دارد به نوعی می‌توان گفت که با جداسازی آن از بافت خاک در واقع عملیات استخراج این عنصر صورت می‌گیرد که در حجم زیاد و قابل توجه می‌توان از جیوه در انواع صنایع استفاده کرد.

جیوه، در اغلب محیط‌های معدنی یافت می‌شود

جلالی تاکید کرد: زمانی که جیوه تحت تاثیر دما قرار می‌گیرد دچار تغییر حجم می‌شود و از این منظر برای ساخت انواع دماسنج مورد استفاد قرار می‌گیرد. از طرفی نیز می‌توان از جیوه به عنوان کاتالیزور در برخی صنایع بهره‌مند شد و در راستای افزایش سرعت عملیات به کار گرفته شود. اگر بخواهیم در رابطه با اینکه جیوه در چه مناطقی از ایران بیشتر یافت می‌شود باید گفت در هر نوع معدنی قابلیت مشاهده به صورت کم و بیش امکان‌پذیر است اما اغلب در مناطقی که پتانسیل معدنی دارند همچون منطقه ارسباران یا قره‌داغ در استان آذربایجان شرقی یا در ایران مرکزی و همچنین مناطقی که ماده معدنی آهن و اورانیوم وجود دارد معمولا جیوه همراه این نوع مواد یافت می‌شوند. معروف‌ترین منطقه‌ای که جیوه دارد شهرستان اهر بوده که معادنی همچون مس، آرسنیک و جیوه نیز در این ناحیه از کشور یافت می‌شود.

وی ادامه داد: معادن ساختمانی، غیر فلزی و فلزی به عنوان پتانسیل‌های اقتصادی شناخته شده و اغلب به مزایده گذاشته می‌شوند و افراد و شرکت‌هایی که پیروز این مزایده‌ها باشند در معادن سرمایه‌گذاری را آغاز می‌کنند و در واقع بهره‌برداری این نوع معادن با تمام مواد معدنی به بخش خصوصی واگذار می‌شود. در رابطه با برخی فلزات که گران قیمت و ارزشمندتر هستند و بحث‌های محیط زیستی خاصی را دارند شرایط به گونه دیگر رقم می‌خورد که جیوه نیز در این گروه قرار می‌گیرد. در این خصوص سازمان‌های استاندارد، بهداشت و محیط زیست باید وارد عمل شوند و بر بهره‌برداری بهینه این نوع معادن نظارت صورت گیرد. در واقع دولت حمایت خاصی در خصوص بهره‌برداری از معادنی که حاوی جیوه هستند نمی‌کند و همانند سایر معادن رفتار می‌شود و خود بهره‌بردار با سرمایه‌گذاری‌های خصوصی در جهت خرید ماشین‌آلات و سایر تجهیزات در جهت جمع‌آوری جیوه از معادن گام برمی‌دارند.