غفلت از توسعه اکتشاف جایز نیست

 رشدی که نشان می‌دهد اهمیت حرکت به‌سمت ذخایر در عمق هم بیش از پیش شده و دولت به کمک شرکت‌های معدنی تلاش می‌کند، بهره‌برداری از ذخایر معدنی را افزایش دهد. البته دلایل زیادی دست به‌دست هم داده تا این رشد محقق شود که یکی از مهم‌ترین آن پس از توجه دولت به توسعه اکتشافات، افزایش درآمد شرکت‌های حفاری است. صمت در این گزارش به بررسی دلایل اثرگذار بر این رشد پرداخته است.

توسعه اکتشافات در چند سال اخیر بیش از پیش در دستور کار دولت و سازمان‌های مرتبط از جمله سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) قرار گرفت، اما در کنار آن، دولت ورود بخش خصوصی به این حوزه را تسهیل بخشیده و امروز شرکت‌های بخش خصوصی پروژه‌های اکتشافی خوبی در اختیار دارند.

به‌گزارش صمت، امروز شرکت‌های بخش خصوصی با ورود به عرصه اکتشافات تلاش می‌کنند تا عقب‌افتادگی در این حوزه را جبران و ایران را به استانداردهای جهانی نزدیک کنند. این در حالی است که کشور به‌دلیل شرایط زمین‌شناسی، دارای ذخایر ارزشمند معدنی است که بهره‌برداری از آنها می‌تواند به توسعه صنعتی و اقتصادی کشور منجر شود. وجود چنین ذخایری باعث شد تا طرح جامع فولاد و تولید ۵۵ میلیون تن فولاد برای سال ۱۴۰۴ در دستور کار قرار بگیرد. در واقع، یکی از اصلی‌ترین دلایل برای این هدف‌گذاری، در اختیار داشتن ذخایر سنگ‌آهن بود، اما امروز همین موضوع به اصلی‌ترین نگرانی فولادی‌ها تبدیل شده است.عدم‌توسعه اکتشافات باعث شده تا تامین مواد اولیه به یکی از بحران‌های اصلی برای توسعه صنعت فولاد تبدیل شود. همین نگرانی باعث شد تا دولت به کمک بخش خصوصی به‌سراغ توسعه اکتشافات برود، زیرا در صورت غفلت بیشتر از توسعه این حوزه، در سال‌های آینده باوجود ذخایر سنگ‌آهن در کشور به واردکننده این محصول تبدیل می‌شویم که می‌تواند بر نرخ تمام‌شده فولاد هم تاثیر منفی بگذارد و هزینه‌های تولید را افزایش دهد. این در حالی است که توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقلی و بندری هم چندان موازی با برنامه فولاد توسعه نداشته است که همین موضوع می‌تواند موضوع واردات سنگ‌آهن را سخت کند.

رشد ۳۵ درصدی حفاری اکتشافی

اما حالا آمارها نشان می‌دهد رفتن به‌سمت ذخایر عمیق می‌تواند بخشی از این عقب‌ماندگی را جبران و کمک کند تا ذخایر بیشتری موردبهره‌برداری قرار بگیرد.

مدیر اکتشاف ایمیدرو اعلام کرد: میزان حفاری اکتشافی این سازمان و شرکت‌های تابعه، طی ۹ ماه نخست ۱۴۰۱ با رشد ۳۵ درصدی، به ۲۰۷ هزار متر رسید.

احمد فتاحی به مناسبت دهه مبارکه فجر با بیان این مطلب گفت: میزان حفاری اکتشافی ایمیدرو و شرکت‌های تابعه از ابتدای فروردین تا پایان آذر امسال ، نسبت به میزان حفاری اکتشافی ۹ ماه نخست ۱۴۰۰ (حدود ۱۵۳ هزار متر)، ۵۴ هزار متر بیشتر شد.

وی افزود: ایمیدرو و شرکت‌های تابعه طی ۹ ماه نخست امسال در حوزه اکتشافات سنگ‌آهن، زغال‌سنگ، پلی‌متال، بوکسیت و ...، ۷ هزار و ۸۳۸ میلیارد و ۹۰۰ میلیون ریال سرمایه‌گذاری کردند که نسبت به رقم مدت مشابه سال گذشته (۳ هزار و ۲۳۲ میلیارد و ۳۰۰ میلیون ریال)، ۱۴۰ درصد رشد را نشان می‌دهد. مدیر اکتشاف ایمیدرو بااشاره به جزئیات عملیات اکتشافی سایر واحدهای تابعه این سازمان طی ۹ ماه نخست  ۱۴۰۱ گفت: در مدت مذکور، «شرکت ملی صنایع مس ایران»، ۱۳۱.۹ هزار متر برای اکتشافات سراسری کانسنگ مس و «شرکت آلومینای ایران» نیز با هدف اکتشاف اندیس‌های بوکسیت، ۲۰.۹ هزار متر حفاری اکتشافی انجام داده‌اند.

وی افزود: «طرح توانمندسازی اکتشاف ایمیدرو» ۶.۳ هزار متر در بخش اکتشافات فاز عمومی و «مجتمع سنگ‌آهن سنگان» در آنومالی‌های شرقی و مرکزی، ۵.۱ هزار متر حفاری انجام دادند. «شرکت مدیریت اکتشاف منابع معدنی پایا» نیز در مرحله اجرای عملیات اکتشافات سطحی قرار دارد.

چرایی رشد حفاری در ۹ ماه نخست ۱۴۰۱

آن‌طور که پیدا است، ایمیدرو به کمک شرکت‌های بزرگ همچون شرکت ملی مس در تلاش است تا میزان حفاری اکتشافی را افزایش دهد و خود را به استانداردهای جهانی نزدیک کند. در دهه‌های گذشته تنها تمرکز بر ذخایر سطحی با عیار بالا بود که باعث شد از ذخایر موجود در عمق غافل باشیم، اما حالا شرکت‌های معدنی بزرگ به اهمیت این موضوع پی برده‌اند.

وحید صائب‌فر، کارشناس حوزه اکتشافات در گفت‌وگو با صمت بااشاره به رشد ۳۵ درصدی حفاری‌های اکتشافی در ۹ ماه نخست سال ۱۴۰۱، اظهار کرد: بدون شک رسیدن به این رشد ۳۵ درصدی چندین دلیل دارد که می‌توان به آنها اشاره کرد. در ۲ الی ۳ سال اخیر، باوجود رشد بسیار بالای نرخ ارز، برخی شرکت‌های حفاری اقدام به خرید و نوسازی تجهیزات خود کرده‌اند.

وی ادامه داد: این نوسازی باعث کاهش استهلاک می‌شود. در واقع، به هر میزان که تجهیزات جدید و به‌روز در اختیار باشد، می‌توان شاهد کاهش نرخ تمام‌شده فعالیت‌ها بود. شرکت‌های حفاری به‌صورت روزانه و براساس میزان حفاری، هزینه‌های خود را دریافت می‌کنند،در نتیجه نوسازی تجهیزات باعث می‌شود تا سرعت کار روزانه نیز افزایش یابد و درآمد شرکت‌ها نیز بیشتر شود.

صائب‌فر بااشاره به دلایل دیگر گفت: علت دیگری که باعث می‌شود میزان حفاری‌ها با رشد همراه شود، آن است که قیمت‌ها از حالت دستوری خارج شده است. پیش‌تر قیمت‌ها براساس تصمیمات کمتر از یک میلیون تومان بود، اما امروز حفاری‌ها برای هر متر از یک میلیون تومان به بالا است و گاهی به ۳ میلیون تومان هم می‌رسد، در نتیجه درآمد شرکت‌های حفاری بیشتر شده است.

این کارشناس حوزه اکتشافات ادامه داد: اما نکته دیگر برای این رشد می‌تواند تکنولوژی‌های جدید در حوزه حفاری باشد که در دنیا مورداستقبال قرار گرفته است. به‌عنوان مثال، سیستم هیدرولیک نیاز به جاده‌سازی ندارد و می‌تواند به کار سرعت بدهد. این موضوع باعث می‌شود تا کیفیت حفاری‌ها هم افزایش پیدا کند.

به‌گفته صائب‌فر، مهم‌ترین دلیل شاید آن است که دولت و شرکت‌های دولتی در بحث اکتشافات اهمیت حفاری در عمق را فهمیده‌اند و امروز می‌دانند اگر میزان حفاری‌ها را افزایش دهند، می‌توان بیش از گذشته از ظرفیت‌های معدنی کشور استفاده کرد.

وی در ادامه تصریح کرد: تمامی این عوامل دست‌به‌دست هم داده‌اند تا شاهد رشد ۳۵ درصدی میزان حفاری در ۹ ماه نخست ۱۴۰۱ بوده‌ایم، اما مسئله مهم آن است که ما همچنان از اعداد جهانی عقب هستیم و فاصله زیادی با آنها داریم. همچنان میزان حفاری به نسبت ذخایری که در اختیار داریم، کم است و باید آن را افزایش دهیم.

سخن پایانی

توجه دولت به افزایش حفاری‌های اکتشافی و بهره‌برداری از ذخایر معدنی کشور در کنار رشد درآمد شرکت‌های حفاری، رشد ۳۵ درصدی را برای این بخش به‌همراه داشته است. این موضوع می‌تواند بر کاهش نگرانی‌ها برای کمبود مواد اولیه موثر باشد و همچنین منجر به افزایش ذخایر معدنی شود؛ اتفاقی که رفته‌رفته سایه نفت را از اقتصاد کشور کم می‌کند و صادرات غیرنفتی را کاهش می‌دهد.