روز سرسلامتی برای معدنچیان!

شعار سال ۲۰۲۳ روز جهانی بهداشت، سلامتی برای همه: تقویت مراقبت‌های بهداشتی اولیه برای ایجاد سیستم‌های تاب‌آور است.به این مناسبت در گزارش امروز صمت نگاهی داشتیم به وضعیت بهداشت محیط کار در معدن و آخرین تحولاتی که در این زمینه رخ‌داده است.

پیشگیری از حادثه

سعید صمدی، دبیر انجمن زغال‌سنگ ایران درباره رعایت بهداشت و ایمنی در معادن به صمت گفت: معادن از هر نوعی که باشند، ملزم هستند استاندارهای ایمنی را رعایت کنند. این استاندارها که در کتابچه‌ای گرد آمده است از سوی وزارت کار یا صنعت، معدن و تجارت ابلاغ می‌شود و معدنکار موظف است که این استانداردها را رعایت کند.

وی افزود: در این کتابچه نکات ایمنی بخش‌های مختلف، از کارگاه استخراج گرفته تا کارگاه پیشروی، حمل‌ونقل و دیگر قسمت‌ها بسیار مفصل و با جزئیات ذکرشده است و این استاندارها باید حتما در همه کارگاه‌های معدنی رعایت شود. به‌عنوان‌مثال کارگاه استخراج در معادن زغال‌سنگ الزاما باید مجهز به سیستم تهویه مصنوعی باشد. یا دستورالعمل‌هایی ویژه‌ای درباره لباس و کفش کارگران ذکرشده است. اگر نسبت به استاندارها بی‌توجهی صورت گیرد به معدن اخطار می‌دهند و اگر تخلف خیلی جدی باشد یا تکرار شود، آن واحد صنعتی تعطیل خواهد شد.

بازرسی و نظارت

صمدی درباره نظارت بر اجرای درست اصول ایمنی و تضمین بهداشت محیط کار گفت: مسئولیت اصلی بازرسی به عهده وزارت کار است، اما ناظران نظام‌مهندسی معدن هم از سوی وزارت صمت بازرسی‌هایی انجام می‌دهند. البته باید در نظر داشت که استاندارد کشور ما شاید دقیقا منطبق با استاندرهای بین‌المللی نباشد.

وی افزود: نظارت به عهده مهندس ناظر است که وظیفه و مسئولیتی دولتی است. مهندس ناظر باید حضور تقریبا مستمری داشته باشد. البته این موضوع بستگی زیادی به شرایط معدن دارد. مثلاً در مورد معادن بزرگ شاید بیش از یک ناظر وجود داشته باشد و در مورد معادن بسیار کوچک شاید نظارت فقط یک‌بار در هفته انجام شود.

صمدی گفت: این سیستم به نیابت از وزارت صمت است. بازرسی‌های ادواری و سرزده‌ای هم هست که از سوی وزارت کار و بازهم با همکاری زیرمجموعه‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام می‌شود.

آزمایش و یادگیری

دبیر انجمن زغال‌سنگ ایران در ادامه سخنان خود به اصل آموزش اشاره کرد و گفت: هر فردی که می‌خواهد وارد حوزه معدنکاری زغال‌سنگ شود، ابتدا باید تحت معاینات پزشکی خاصی قرار گیرد تا توانایی بدنی او ثبات شود. علاوه بر این کارگر معدن زغال‌سنگ در حین کار هم به‌صورت دوره‌ای مورد معاینه قرار می‌گیرند.

به گفته صمدی گذراندن دوره آموزشی ایمنی از دیگر پیش‌نیازهای فعالیت در این حوزه است. در این دوره‌ها متقاضی یاد می‌گیرد که چگونه با ابزار و تجهیزات برقی و مکانیکی کار کنند، چطور از تجهیزات خودنجات استفاده کنند و اگر حادثه‌ای اتفاق افتاد و مصدوم شد چه باید بکند. مخاطب این دوره کارگران و مهندسان شاغل درون معدن هستند.

وی افزود: بار اصلی آموزش به عهده معدندار است و باید هزینه‌های آن را تقبل کند. در مورد معادن زغال‌سنگ باید گفت ما در مواردی حتی از تونل شبیه‌ساز استفاده می‌کنیم تا کارگر قبل از شروع فعالیت در کارگاه اصلی، در این تونل‌ها آموزش عملی ببیند و روش استخراج زغال‌سنگ، حفاری، کار گذاشتن چوب‌بست و مانند آن را یاد بگیرد. علاوه بر این سازمان نظام‌مهندسی هم دوره‌های آموزشی خاصی برگزار می‌کند.

وی ادامه داد: بعضی دیگر از فعالیت‌های معدنکاری، مثل آتشباری در معادن، یا رانندگی بولدوزر و مشاغل تخصصی دیگری ازاین‌دست، نیاز به دریافت گواهینامه‌های خاص دارند. دوره آموزشی این مشاغل زیر نظر سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای برگزار می‌شود و متقاضی فقط پس از گذراندن موفقیت‌آمیز امتحانات، اخذ گواهینامه پایان دوره و تایید صلاحیت حرفه‌ای اجازه فعالیت در آن بخش را به دست می‌آورد.

ایمنی معادن ارتقا می‌یابد

معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت اعلام کرد: به‌زودی تفاهم‌نامه سه جانبه‌ای میان از ایمیدرو، معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صمت و وزارت کار، برای ارتقای سطح ایمنی معادن منعقد خواهد شد. به گزارش ایرنا وجیه‌الله جعفری با تاکید بر این موضوع اظهار داشت: تفاهم‌نامه ایمنی معادن پس از تشکیل و بررسی مسائل مربوط به معادن، در بازه زمانی کوتاه اجرایی خواهد شد. وی افزود: پس از نهایی شدن این مرحله، کارگروه مرتبط با این تفاهم‌نامه هم تشکیل خواهد شد که با برگزاری جلسات مستمر، اقدام به پایش چگونگی اجرا و نتایج، نحوه اجرای تفاهم‌نامه را رصد می‌کند تا بتوانیم با نظارت پایدار به سمت ارتقای ایمنی معادن و تحقق چشم‌انداز صفر گام برداریم.

جعفری با بیان اینکه در تبصره ۵ ماده ۱۴ قانون معادن در قالب بهره‌وری، بهینه و صیانت از ذخایر معدنی و غیره، به تامین منابع مالی آن اشاره‌شده است، گفت: حسن این تبصره قانونی این است که پیش از واریز حقوق دولتی به خزانه، می‌توان ۲۰ درصد آن را برای این قبیل امور برداشت کرد. وی ادامه داد: درباره این موضوع، با معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صمت مذاکره می‌کنیم تا بتوانیم درصدی از این حقوق را برای ایمنی معادن اختصاص و آن را عملیاتی کنیم. برای انجام یک اتفاق ارزشمند در حوزه ایمنی معادن، نیازمند هماهنگی بیشتر میان نهادهاهستیم.

۳ اقدام مهم برای ارتقای ایمنی

امیر ولد خانی مدیر ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست ایمیدرو نیز با اشاره به اقدامات انجام‌شده در حوزه ایمنی معادن، گفت: برای استانداردسازی آموزش، در حال تدوین استاندارد آموزشی با دانشگاه امیرکبیر روی ۳۶ عنوان در سطح کارشناسی و کارگری هستیم و پس‌ازاین مرحله، تحت نظارت وزارت کار و دانشگاه مذکور، عملیاتی خواهد شد. وی افزود: با این اقدام، آموزش‌ها در معادن استاندارد خواهند شد و درنتیجه در معادن مختلف آموزش‌های مختلف نخواهیم داشت. همچنین، با توجه به فقدان مدل‌های استاندارد برای تجهیزات، این موضوع اجرایی می‌شود.

ولد خانی خاطرنشان کرد: با همکاری انجمن مهندسی معدن، کل قوانین و مقرارت ملی و بین‌المللی را مقایسه و موارد هم‌پوشانی، دارای ضعف و اختلاف بررسی و به در اختیار نهادهای مربوطه (وزارت بهداشت، بازرسی و تحقیقات وزارت کار) قرار داده شد تا آیین‌نامه ایمنی معادن به‌روز شود و بدین ترتیب شرایط مناسب‌تری برای نظارت و مطالبه در امور پیمانکاری شرکت‌های تابعه ایمیدرو، داشته باشیم.

سخن پایانی

گفته می‌شود در سال ۱۴۰۰، نزدیک به ۱۹۰ حادثه برای کارگران معدن رخ‌داده که ۳۵ مورد به فوت منجر شده است، با توجه به این آمار لزوم آشنایی و توجه بیشتر معدنکاران به HSE خود را به رخ می‌کشد. هدف این سیستم مدیریتی شناسایی و کنترل ریسک‌های بهداشت جسمانی، بهداشت روانی، ایمنی و محیط‌زیستی است که از رشته‌های مختلفی از قبیل ایمنی صنعتی، بهداشت حرفه‌ای و محیط‌زیست و بهداشت محیط و ارگونومی تشکیل‌شده است. کارشناسان این رشته‌ها در کنار یکدیگر و تعامل باهم این سیستم مدیریتی را بر اساس اهداف کلان شرکت، کارخانه، سازمان و هر نهادی به‌طور بهبود مستمر فرآیندهای شغلی پیش می‌برند تا شاغلان یک مجموعه صنعتی و تولیدی به‌ویژه کارگران معدن سالم به خانواده برگردند.