برگزاری نمایشگاه‌ های آنلاین چه مزایا و معایبی دارند؟

روزهایی را طی می‌کنیم که همه چیز از آموزش گرفته تا خرید کردن، مجازی و آنلاین شده است. هنر نیز به اجبار وارد دنیای مجازی شده تا بعد از حذف از سبد خرید خانوار، این بار به علت شیوع ویروس کرونا حداقل فراموش نشود. شیوع ویروس کرونا از همان ابتدا، روزگار تلخ و سختی را برای هنر به وجود آورد و تقریباً تمام فعالیت‌های هنری را تعطیل کرد. پس از چندی خانه نشینی برخی هنرمندان دست به خلاقیت زدند و با الهام گرفتن از بحران کرونا آثاری را خلق کردند.

در همین زمان اینستاگرام و به طور کلی فضای مجازی تبدیل به بستری برای ارائه آثار هنری شد. در کنار صفحات شخصی هنرمندان، گالری‌ها نیز به آرامی وارد این فضا شدند و تصمیم گرفتند از صفحات مجازی خود به عنوان یک بستر برای به اشتراک گذاشتن آثار استفاده کنند. ورود هنر و نمایشگاه‌ های هنری به دنیای مجازی نیز معایب و مزایایی دارد که این اتفاقات باعث شده تا برخی هنرمندان موافق برپایی نمایشگاه‌های مجازی و برخی دیگر مخالف سرسخت آن باشند.

در همین رابطه حجت امانی، هنرمند و پژوهشگر هنری اظهار می‌کند: با توجه به شیوع ویروس کرونا برگزاری نمایشگاه آنلاین می‌تواند یک راهکار باشد، اما مناسب نیست مگر اینکه شرایط آن فراهم شود. نمایشگاه مجازی یک برداشتی از واقعیت است چرا که اگر هدف بود، پس موزه‌ها برای چه به وجود آمدند و علت آنکه علاقه‌مندیم آثار تاریخی را از نزدیک ببینیم چیست؟

وی اضافه می‌کند: به همین علت وقتی وارد نمایشگاه می‌شویم فقط اثر را نمی‌بینیم، بلکه فضای نمایشگاه بر مخاطب احاطه می‌کند. بازدید از نمایشگاه صرفاً دیدن یک اثر هنری نیست بلکه با یک فضا روبه‌رو هستیم چیدمان و ابعاد آثار بر ما تأثیر می‌گذارد. مشاهده عکس بنای تاریخی تأثیری که از خود بنا بازدید می‌کنیم را ندارد. فضای کل بنای تاریخی روی انسان تأثیرگذار است نه آن تصویر. نمایشگاه آنلاین این عیب بزرگ را دارد که هیچ درکی از فضای نمایشگاه و تأثیر آن نداریم.

نمایشگاه‌های مجازی نمی‌تواند اعتماد مخاطب را جلب کند

این هنرمند و پژوهشگر ادامه می‌دهد: معضل دوم بزرگ نمایشگاه‌های آنلاین نبود نظارت بر چنین نمایشگاه‌هایی است. گالری‌های که به صورت آنلاین نمایشگاه برپا می‌کنند باید شناخته شده باشند، چرا که خیلی‌ها این روزها صفحه‌ای مجازی باز کردند که مشخص نیست در واقعیت وجود دارند یا خیر یا بدون رسمیت، سخنرانی و نمایشگاه‌های متعددی که محتوا آن مشخص نیست برگزار می‌کنند.

امانی تصریح می‌کند: گالری‌های مجازی نمی‌توانند اعتماد مخاطب را جلب کنند، چرا که در شبکه مجازی افراد غیرمتخصص با باز کردن صفحه مجازی مخاطب را جذب کرده‌اند. صحت مطالبی که منتشر می‌کنند مشخص نیست و این به دلیل نبود نظارت بر فعالیت چنین نمایشگاه‌هایی است.

تجارت دلالان در فضای مجازی

وی می‌افزاید: اگر نظارت وجود داشته باشد و گالری‌های مجازی بتوانند همانند گالری‌های واقعی اعتماد مخاطب را جلب کنند، این بستر می‌تواند مناسب باشد؛ اما به دلیل پراکندگی و مبهم و مجازی بودن، مشخص نیست که حرف‌های صفحه‌های مجازی تحت عنوان نمایشگاه هنری دانش لازم را دارد یا خیر. با این حال برخی افراد از طریق این فضا کسب و کار راه انداختند و بدون شناخت آنها یا داشتن اصالت و مجوز تجارت می‌کنند.

این هنرمند توضیح می‌دهد: باید شبکه‌های مجازی که صلاحیت دارند وجود داشته باشند تا برای مخاطب قابل اطمینان باشد. اثری که به نمایش گذاشته می‌شود نیز باید شرایط لازم مانند کیفیت، اصالت و منبع اثر هنری را داشته باشد؛ اما متأسفانه بسیاری به شکل دلال‌های غیر مجاز صفحه‌هایی باز کردند و مشغول کار تجاری هستند.

مزایا و معایب گالری آنلاین

امانی می‌گوید: در عین اینکه نمایشگاه مجازی معایبی دارد مزایایی نیز دارد و می‌تواند این امکان را فراهم کند که یک آشنایی و آگاهی تصویری که نمایشگاه‌ها دارند را داشته باشد. البته این نمایشگاه آنلاین باید شرایطی فراهم کنند که مخاطب آن فضا را درک و احساس کند و با مقیاس قرار دادن، مشخص کردن ابعاد و کیفیت آثار ضمن در نظر گرفتن شرایط فضای واقعی گالری را القا کنند و مخاطب با فضای کاری هنرمند ارتباط برقرار کند. داشتن استیتمنت(بیانیه هنری) و وجود اپلیکیشن‌های تخصصی کمک می‌کند تا مخاطب ابعاد اثر را بسنجد و جزییات را ببینند. اگر چنین شرایطی در فضای مجازی فراهم شود به شرایط درک مخاطب از گالری کمک می‌کند.

وی تاکید می‌کند: برای برگزاری نمایشگاه مجازی در ابتدا صلاحیت گالری و سپس زیر ساخت این بستر دارای اهمیت است، باید ساز و کاری وجود داشته باشد تا کسی که نمایشگاه را برپا کرده به عنوان یک شخص حقیقی و یا حقوقی شناخته شود.

امانی با بیان اینکه "درباره بیماری کرونا، در فضای مجازی اطلاعات گسترده‌ای است که هیچ مرجعی ندارد و این اطلاعات تأیید یا رد نمی‌شود" خاطرنشان می‌کند: در ارتباط با هنر نیز همین گونه است و باید اطلاعات که در فضای مجازی قرار می‌گیرد مورد تأیید و صلاحیت جامعه هنری باشد. یکی از آسیب‌های فضای مجازی این است که هرکسی سخنرانی یا نمایشگاه بگذارد.

ارتباط با هنرمند بین‌المللی از مزایای نمایشگاه آنلاین

در ادامه الناز رجبیان، مدیر گالری اکنون که در شرایط شیوع ویروس کرونا نمایشگاه مجازی برپا می‌کند می‌گوید: برای برپایی نمایشگاه در دوران همه‌گیری بیماری کووید ۱۹ با رعایت پروتکل‌های بهداشتی برنامه داشتیم، اما آنگونه که باید و شاید نشد چراکه وقت و انرژی و هزینه را صرف می‌کنیم ولی به دلیل محدودیت‌های موجود بازخورد لازم را ندارد. به همین علت انگیزه برپایی نمایشگاه فیزیکی از ما گرفته شد.

وی اظهار می‌کند: تنها مزیت نمایشگاه آنلاین ارتباط با هنرمندان خارج از ایران است چرا که همیشه برای همکاری با هنرمندان بین‌المللی هزینه‌های زیادی در پی داشت، اما الان با برگزاری نمایشگاه آنلاین با یک ایمیل، آثار و هنرمند را به مخاطب معرفی کنیم. بازخورد نمایشگاه آنلاین از این رو که کنجکاوی مخاطب را بر می‌انگیزد تا با هنرمند آشنا شود بسیار خوب است، اما اصلاً با نمایشگاه حضوری قابل مقایسه نیست زیرا در نمایشگاه حضوری مخاطب درون فضای نمایشگاه قرار می‌گیرد و آثار را از نزدیک می‌بیند.

مدیر گالری اکنون خاطرنشان می‌کند: نمایشگاه آنلاین انرژی زیادی می‌طلبد، چرا که همه مواردی که در نمایشگاه فیزیکی رخ می‌دهد را به صورت آنلاین نیز باید پیش برد و هماهنگی‌ها و پیگیری‌های آن زمان بر است. با این حال هزینه برپایی آن کمتر از نمایشگاه حضوری است. انگیزه من از برپایی نمایشگاه آنلاین، سرپا نگه داشتن گالری و ارتباط با هنرمندان سراسر دنیا همچنین ارتباط با سفارت‌ها و گالری‌های سراسر جهان است، زیرا در طول دوران کاری ارتباط با هنرمندان بین‌المللی کاری سخت و دشوار است.

دریافت گواهی دلیل برپایی نمایشگاه آنلاین

زهرا جعفری، مدیر گالری نقش خانه یکی از مخالفان برپایی نمایشگاه آنلاین است و می‌گوید: مخاطب دوست دارد آثار را از نزدیک ببیند و با بیناییش آثار را لمس کند. در شبکه مجازی بازخورد وجود ندارد، چرا که هنرمندان با هدف نقد و بررسی آثارشان از سوی اساتید و مخاطبان خود در نمایشگاه شرکت کرده‌اند. هنرمندی که به دلیل دیده شدن نمایشگاهش را دایر می‌کند تا مطرح شوند. دیدن خود اثر با دیدن عکس آن بسیار متفاوت است.

وی اضافه می‌کند: به نظر دیگران برای برپایی نمایشگاه آنلاین احترام می‌گذارم، اما گالری گردی برای دیدن آثار است و حس هنرمند را احساس می‌کند و این موضوع از اهمیت زیادی برخوردار است. دوران بدی را می‌گذرانیم، اما این شرایط پایدار نیست و به گذشته بر خواهد گشت و بسیاری از هنرمندان نیز مخالف برپایی نمایشگاه آنلاین هستند.

مدیر گالری نقش خانه خاطرنشان کرد: هنرمندی موافق برپایی نمایشگاه آنلاین است که تنها به دنبال دریافت گواهی باشد و بخواهد رزومه‌اش را پر کند و در کنار این واقعه هزینه زیادی را نباید بپردازد و در مجموع نمایشگاه حضوری بسیار بهتر از نمایشگاه مجازی است.

فضای مجازی از ابعادی با گرفتن فضا و تنها نشان دادن تصویری از اثر نمی‌تواند آن حس کم‌نظیر لذت بردن از هنر را القا کند؛ اما از طرفی دیگر تنها عاملی که چراغ گالری‌های هنری را روشن نگه داشته همین فضای مجازی است. اما روند کجدار و مریز گالری‌های آنلاین نیز نیاز به تغییر دارد، حداقل باید جوامع مدنی هنری برای برپایی آنلاین گالری‌ها سازوکاری تعریف کنند و یا اینکه مخاطبان با صفحات مجازی معتبر بیشتر آشنا کرد.