روسیه میزبان اکسپو ۲۰۳۰ نیست!

پس از آغاز اکسپو ۲۰۲۰ دُبی در نهم مهرماه سال جاری و رفت‌وآمدهای برخی شهروندان و مسؤولان ایرانی، با این فرض که ژاپن میزبان اکسپو ۲۰۲۵ و روسیه میزبان ۲۰۳۰ است، سخنانی بیان شد. این در حالی است که میزبانی ژاپن برای اکسپو پیش رو (در شهر اوزاکا) درست بوده اما درباره میزبانی اکسپو پس از آن، هنوز تصمیم‌گیری نشده است. با این پیش‌فرض نادرست، بعضا در سخنرانی‌هایی هم نتیجه‌گیری‌هایی انجام شد، غافل از نادرست بودن پیش‌فرض ماجرا.

جمهوری فدراتیو روسیه در حال حاضر یکی از پنج نامزد میزبانی اکسپو ۲۰۳۰ محسوب می‌شود و بر همین اساس می‌توان گفت که در حال حاضر احتمال میزبانی روسیه برای این اکسپو، ۲۰ درصد است؛ چرا که پنج کشور و پنج شهر، نامزدهای در حال رقابت برای میزبانی نمایشگاه جهانی اکسپو در سال ۲۰۳۰ هستند: روسیه (برای مسکو)، کره جنوبی (برای بوسان)، ایتالیا (برای رم)، اوکراین (برای اودسا) و عربستان سعودی (برای ریاض).

این روال کسب میزبانی اکسپوهاست که معمولا کشورهای نامزد میزبانی، طرح‌های توجیهی ابتدایی خود را به سازمان BIE به‌عنوان نهاد برگزارکننده و ناظر نمایشگاه‌های اکسپو جهانی ارایه می‌کنند. از این میان، چند طرح برای رقابت نهایی انتخاب می‌شوند، سپس طرح‌های توجیهی و درواقع گزارش امکانات و تمهیدات کشورها ارایه شده، درنهایت هم هفت سال مانده به اکسپو مزبور، در یک فرآیند انتخاباتی چند مرحله‌ای، کشور و شهر میزبان انتخاب می‌شود؛ دقیقا همان فرآیندی که برای میزبانی المپیک، جام جهانی و رویدادهای مشابه طی می‌شود.

مرحله بررسی پروژه‌های پیشنهاد شده برای اکسپوی جهانی ۲۰۳۰ هم در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ برگزار می‌شود و هر نامزد (کاندیدا) یک پرونده دقیق ارسال و درواقع ارایه می‌کند. سپس BIE ماموریت‌های تحقیق را سازماندهی می‌کند و امکان‌سنجی و قابلیت اجراء هر پروژه نامزدی را ارزیابی می‌کند. کشور میزبان نمایشگاه جهانی ۲۰۳۰ درنهایت در سال ۲۰۲۳ توسط کشورهای عضو BIE که در یک مجمع عمومی گرد هم می‌آیند، بر اساس اصل "هر کشور، یک رای" انتخاب می‌شود؛ کما اینکه برای اکسپو تخصصی بین‌المللی (میان‌دوره‌ای) سال ۲۸-۲۰۲۷ نیز تا کنون ایالات متحده آمریکا (برای مینه‌سوتا) و اسپانیا (برای مالاگا) نامزد شده‌اند که در آینده‌ای نزدیک، شهر و کشور میزبان از میان این دو و نامزدهایی که بعدا اضافه می‌شوند، انتخاب می‌شود.

برای میزبانی همین اکسپو ۲۰۲۰ دُبی هم که درنهایت به‌دلیل همه‌گیری بیماری کووید۱۹ با یک سال تاخیر برگزار شد، پنج کشور تایلند، برزیل، روسیه، ترکیه و امارات متحده عربی، نامزد بودند. البته چندی قبل از مجمع عمومی برای رای‌گیری انتخاب میزبان اکسپو ۲۰۲۰، کشور تایلند از میزبانی این رویداد جهانی انصراف داد. درنهایت، روز جمعه هشتم آذرماه ۱۳۹۲ (سال ۲۰۱۳ میلادی) در دور اول رای‌گیری در مجمع تشکیل‌شده در مقر BIE در پاریس، که رقابت بین شهرهای ازمیر ترکیه، سائوپائولو برزیل، یکاترینبورگ روسیه و دِبی امارات متحده عربی بود، سائوپائولو با ۱۳ رای درحالی که حداکثر آرا با ۷۷ رای برای دوبی بود، از گردونه حذف شد. در دور دوم، دُبی ۸۷ رای، یکاترینبورگ ۴۱ رای و ازمیر ۳۶ رای به دست آوردند که باعث شد ازمیر از گردونه‌ی رقابت خارج شود. در نهایت در دور سوم رای‌گیری، دُبی با کسب ۱۱۶ رای در مقابل ۴۷ رای یکاترینبورگ، به‌عنوان میزبان «اکسپو» ۲۰۲۰ انتخاب شد.

اما چرا تصور برخی در ایران در این هفته‌ها این‌گونه شده است که روسیه میزبانی اکسپو ۲۰۳۰ را برعهده دارد؟ احتمالا راویان این خبر غیرموثق، تحت تاثیر تبلیغات محیطی پاویون روسیه در اکسپو دُبی قرار گرفته‌اند. عرف است که برخی از میزبانان اکسپوهای آتی، در یک اکسپو مانده به انتخاب میزبان یا بعضا در تبلیغات محیطی کشور خود یا دیگر کشورها، نماد طراحی شده‌شان را برای اکسپو مورد نظر، به نمایش می‌گذارند. درست مانند نامزدهای انتخابات مجلس یا ریاست جمهوری که مثلا در تراکت‌های تبلیغاتی‌شان می‌نویسند: «آینده‌ای بهتر با رییس‌جمهور فلانی»! حال این نامزد ممکن است هیچ‌گاه رییس جمهور نشود.

همین کشور امارات نیز از یکی دو سال قبل از به‌دست آوردن میزبانی اکسپو ۲۰۲۰، در تبلیغات محیطی، ازجمله روی هواپیماهای خط هواپیمایی الامارات، با خط درشت، دُبی را میزبان اکسپو ۲۰۲۰ معرفی می‌کرد؛ درواقع نوعی بیان تبلیغی اقناعی.

امسال هم گویا در کنار ژاپن که خود را در پاویونش در اکسپو دُبی، به‌درستی میزبان اکسپو ۲۰۲۵ معرفی کرده است، روس‌ها نیز از همین ادبیات تبلیغی اقناعی در پاویونشان در اکسپو دُبی بهره گرفته، خود را آماده‌ی میزبانی اکسپو ۲۰۳۰ معرفی کرده‌اند. همین ادبیات تبلیغی باعث شده است که برخی در ایران، روسیه را میزبان قطعی اکسپو ۲۰۳۰ بدانند؛ اتفاقی که ممکن است محقق شود، اما ممکن است که مانند میزبانی اکسپو ۲۰۲۰  باز هم برای روس‌ها به تحقق نپیوندد.