خوابی که روسیه و ترکیه برای گاز ایران دیدند!

روسیه و ایران ذخایر گاز بسیار بالایی دارند و به عبارت بهتر بزرگ‌ترین ذخایر گازی در دنیا در انحصار این دو کشور است. این ذخایر نیاز به بازارهای جهانی برای عرضه دارند و کشور روسیه در جهت تصاحب بازارهای اروپایی تلاش کرده و به این مهم دست یافته است و در واقع این کشور در بازارهای اروپا نقش مهم و عمده‌ای دارد و این نقش کلیدی هر روز در حال توسعه است و از ترکیه گرفته تا آلمان، مشتریان گاز روسیه هستند.

ایران نیز با ذخایر گاز بسیار بالا پیش از حضور کشور روسیه در بازارهای جهانی خواستار این موضوع بود که بتواند گاز خود را وارد بازارهای اروپایی کند، بنابراین به نوعی می‌توان گفت که دو کشور ایران و روسیه رقیب یکدیگر هستند و در این بین در واقع دلیلی وجود ندارد که روسیه بخواهد جهت عرضه گاز ایران در جایی که گاز خود را می‌تواند به راحتی بفروشد، کمک کند و رقیب‌تراشی انجام دهد. همکاری با ایران از نظر اقتصادی و موقعیتی برای روسیه مقرون به صرفه نیست که بخواهد کشوری که دارای ذخایری بالایی است را وارد بازار خود کند. کارشکنی و عدم همکاری روسیه برای فروش گاز ایران منطقی بوده است، چراکه این حمایت جزو منافع کشور همسایه محسوب نمی‌شود.

شاید بتوان گفت توقع ایران از روسیه برای همکاری فروش گاز بیش از حد است و به عبارتی قراری برای همکاری این دو کشور وجود نداشته است و ایران و روسیه دو رقیب جدی برای فروش گازهای خود هستند و هر کشوری برای ارتقای صنعت خود باید مشتری‌ های مد نظر را پیدا کند که روسیه در این امر بسیار موفق بوده و روز به روز نیز در این خصوص موفق‌تر ظاهر می‌شود. درست است که روسیه از جهاتی فرصت‌های گازی را در دست گرفته است اما کشوری همچون ایران نباید خود نیز پا پس بکشد و باید به صورت جداگانه و به جز مشتری‌های روسیه، بازاریابی کند.

ایرانیان باید خود به صورت مستقیم وارد عمل می‌شدند و با اروپاییان مذاکرات لازم را انجام می‌دادند و نسبت به روسیه شرایط و پیشنهادات بهتری را ارائه می‌دادند و نبض بازار را دست می‌گرفتندِ، عدم اجرای این برنامه تقصیر هیچ کشور دیگری نیست. علاوه بر این موضوعات، اروپا به اندازه کفایت مصرف خود گاز دارد و فضایی برای واردات گاز از جایی مانند ایران که فاصله بسیار زیادی با آن قاره دارد، باقی نمانده است.

روسیه با کشورهای اروپایی هم مرز بوده و جابه‌جایی گاز سهل است، در صورتی که ایران در فاصله زیادی نسبت به کشورهای هدف قرار دارد. ایران فقط برای صادرات گاز مایع شانس رقابت در برخی بازارهای جهانی را دارد و آن نیز به دلیل انتقال آسان و منطقی‌تر این ماده است. این موضوع مستلزم آن است که شرکت‌های بزرگ نیز وارد رقابت شوند و ایران گاز خود را به مایع تبدیل کند و سپس صادرات را در پیش گیرد. چهار شرکت بزرگ اروپایی همچون توتال و شل پیش‌تر با ایران جهت معاملات گاز مایع وارد فاز همکاری شدند. صادرات گاز از طریق خط لوله بسیار دشوار است چراکه برای رسیدن به کشور مقصد باید از خاک روسیه عبور داده شود که عملا نامعقول است.

اگر خطوط لوله ایران از کشور ترکیه عبور داده شود نیز مشکلات خاص خود را دارد، چراکه مسئولان این کشور معتقد هستند ایران باید گاز خود را در اختیار ترکیه قرار دهد و سپس آنها برای سرنوشت گاز مورد نظر تصمیم بگیرند و به مرکز ثقل داستان تبدیل شوند. به عبارت دیگر بهترین مسیر صادرات گاز ایران از طریق سوریه و دریای مدیترانه جهت رسیدن به یونان بود که انتقال آن از راه خط لوله درحال‌حاضر به دلیل هزینه‌های بالا امکان‌پذیر نیست و همکاری‌های بین‌المللی از طریق LNG میسر است و مستلزم آن بوده که شرکت‌های بزرگ و چند ملیتی باید سرمایه هنگفتی را وارد چرخه کنند تا گاز مایه ساخته و برای صادرات آماده شود.