به «مادر زمین» احترام بگذاریم

به این جمله‌ها توجه کنید:

- سال ۱۴۰۰ خشک‌ترین سال ایران در نیم قرن اخیر بود.

- حجم آب پشت سدها نسبت به سال قبل بیش از ۷ میلیارد مترمکعب کاهش داشته و ذخایر آبی در بسیاری از شهرها و روستاها پاسخگوی مصارف خانگی، کشاورزی و صنعتی نیست.

- در ایران سهم مصرف آب در بخش کشاورزی حدود ۹۰ درصد، شرب ۸ درصد و صنعت و معدن ۲ درصد است.

- در کشورهای توسعه‌یافته سهم بخش کشاورزی در مصرف آب ۳۰ درصد، شرب و بهداشت ۱۱ درصد و سهم بخش صنعت و معدن ۵۹ درصد است.

این جملات تنها بخشی از آمار و اطلاعات منتشر شده درباره مصرف آب در ایران است. براساس آمار و اطلاعات در بخش شهری میزان مصرف آب (آب فروش رفته+هدررفت ظاهری+ مصارف بدون درآمد) در سال حدود ۵.۴ میلیارد مترمکعب است که از این میزان مصرف، ۴.۳ میلیارد مترمکعب مربوط به بخش خانگی است؛ بنابراین باتوجه به جمعیت تحت پوشش در مناطق شهری میزان سرانه مصرف آب یا همان میانگین مصرف آب به ازای هر نفر در روز برای کل مصارف ۲۲۴ لیتر به ازای هر نفر در روز و برای مصارف خانگی ۱۸۰ لیتر به ازای هر نفر در روز است.

سرانه مصرف آب به عوامل متعددی از جمله شرایط اقلیمی و وضعیت آب و هوایی، نوع فرهنگ هر منطقه، تعرفه و قوانین، تجهیزات کاهنده مصرف، وضعیت بهداشتی و... بستگی دارد و در کشورهای مختلف دارای ارقام متفاوتی است. به‌طور کلی در بیشتر کشورهای توسعه‌یافته به‌دلیل وجود زیرساخت‌های مناسب و قوانین بازدارنده و تعرفه‌های بالای آب میزان سرانه مصرف آب از ایران کمتر است. آمار می‌گوید سرانه مصرف آب در بسیاری از کشورها از جمله دانمارک، سوئد، پرتغال، اسپانیا، انگلستان، اتریش، ایرلند، فرانسه، آلمان، هلند، بلژیک، لهستان، فنلاند و ایتالیا از ایران کمتر است. در تعدادی از کشورها نیز سرانه مصرف آب بالاتر از ایران است، از جمله سوئیس، استرالیا امریکا و کانادا.

از سوی دیگر گفته می‌شود حدود ۹۰ درصد آب شرب در بخش کشاورزی مصرف می‌شود که هدررفت آب در این بخش همواره یکی از مهم‌ترین مسائل کشور بوده و هست؛ مشکلی که باوجود برنامه‌ریزی برای تغییر سیستم آبیاری هنوز هم با قوت باقی است. گزارش‌ها حاکی از آن است که میزان هدر‌رفت آب بخش کشاورزی در ایران ۷۰درصد است؛ یعنی از ۸۲ میلیارد متر‌مکعب آب مختص این بخش، بیش از ۵۷ میلیارد متر‌مکعب آن هدر می‌رود و عمده‌ترین دلیل آن نیز آبیاری سنتی غرقابی و استفاده نکردن از فناوری‌های پیشرفته آبیاری عنوان می‌شود.

در میان۳ بخش اصلی مصرف‌کننده آب در سطح جهان، پس از بخش کشاورزی، بیشترین میزان مصرف به بخش صنعت اختصاص دارد. مقادیر متوسط جهانی درصد مصرف بخش صنعت از کل میزان آب مصرفی ۲۰ درصد اعلام شده که البته باتوجه به میزان توسعه‌یافتگی کشورها، آمار به‌شدت متفاوت است. در ایران سهم صنایع از کل میزان آب مصرفی کشور، کمتر از ۵ درصد برآورد شده که اگر درست باشد، در مقایسه با کشورهای توسعه‌یافته بسیار ناچیز است؛ هرچند به‌گفته بسیاری از کارشناسان توزیع جغرافیایی و مکان‌یابی صنایع در ایران با محوریت آمایش سرزمین و دارایی آب صورت نگرفته و همین امر موجب شده باوجود پایین بودن سهم این بخش نسبت به متوسط جهانی، باز هم مشکلات و موانع بسیاری در تامین منابع آبی لازم برای بخش صنعت مشاهده شود.

مجموع این عوامل دست به‌دست هم داده تا این سال‌ها خشکسالی، به پای ثابت دغدغه شهروندان و مسئولان و کارشناسان تبدیل شود؛ بنابراین صرفه‌جویی در مصرف آب یکی از دغدغه‌های انسان امروز است. روشن است که آب مایه حیات و یکی از ملزومات زندگی سالم و راحت است و بدون آب سالم، زندگی تقریبا نشدنی است. همین مهم و واجب بودن وجود آب سالم است که استفاده درست از آب را به امری ضروری تبدیل می‌کند.

روش‌ها و راهکارهای مختلفی برای صرفه‌جویی در مصرف آب وجود دارد که بارها و بارها نوشته و خوانده شده که با شناختن، یاد گرفتن و به‌کار بستن این روش‌ها می‌توان سهم قابل‌توجهی در صرفه‌جویی در مصرف آب داشت. با صرفه‌جویی در مصرف و مصرف بهینه این مایع حیات در بخش‌های مختلف اقتصاد، علاوه بر کمک به خود و نسل آینده گامی اساسی در حمایت از حیات در کره زمین برداشته‌ایم. این وظیفه انسانی بشر امروز است تا از زمینی که به امانت دست او سپرده شده حفاظت کند.

شاید بحران‌های زیست‌محیطی امروز، بازتاب نگرانی و دغدغه‌هایی است که در سایه پیشرفت‌های شگفت‌انگیز فناوری و علمی بشر در این کره خاکی نمایان شده است؛ بحران‌هایی که به‌دست بشر متمدن و پیشرفته به‌وجود آمده و به‌دست خودشان نیز سامان می‌یابد؛ تخریب جنگل‌ها، گرمایش زمین، خطر خشکسالی، آلودگی‌های هسته‌ای، ذوب شدن یخ‌های قطبی، بالا آمدن سطح دریاها، مرگ مرجان‌ها و گونه‌های زیستی، بروز فاجعه‌بار توفان‌ها، سیل‌ها، گردبادها و اتفاقات بی‌شماری که ناشی از به‌هم خوردن توازن زیست‌بوم زمین است. بشر امروز برای ادامه حیات خود، فرزندان، حیوانات و گیاهان و جانداران نیازمند تبعیت از قوانین «مادر زمین» است.

 به مادر زمین احترام بگذاریم.