آموزش راهکار کاهش خسارت زلزله

زلزله از جمله حوادث طبیعی است که سالانه به‌صورت خفیف یا شدید در کشور رخ می‌دهد. زلزله‌های خفیف با لرزش چند ثانیه‌ای همراه است و خسارت جدی وارد نمی‌کنند، اما زلزله‌های شدید از نظر مالی و جانی خسارت‌های جبران‌ناپذیری به‌جای خواهند گذاشت. عمده پیشرفت‌هایی که در ۵۰ سال گذشته حاصل شده است، به آمادگی برای زلزله و به‌ویژه حیطه مهندسی عمران مربوط می‌شود. در چند دهه گذشته، استانداردهایی برای ساخت ساختمان‌ها در نظر گرفته شد تا مقاومت آنها را در برابر نیروی امواج زمین لرزه افزایش دهد. از استانداردهای جدید می‌توان به تقویت مصالح اشاره کرد. طراحی بناها به شیوه‌ای که از انعطاف‌پذیری لازم برای جذب ارتعاش‌ها برخوردار باشند، بدون آنکه تخریب شوند، یکی دیگر از این روش‌ها به‌شمار می‌رود، اما خوب است به این موضوع هم اشاره کنیم که در کنار ایمنی، مولفه‌ای به نام آموزش هم از درجه اهمیت بالایی برخوردار است. گفتنی است، آموزش مهم‌ترین اقدام برای پیشگیری از خسارت‌های جبران‌ناپذیر زلزله است. در یک دهه اخیر به‌طورمعمول آموزش‌ها از طریق مدارس و در کلاس‌های درس در قالب یک مانور یا در بخش‌هایی از کتاب‌های درسی به مردم به‌ویژه افراد کم سن و سال داده می‌شد، اما خوب است، بدانیم آموزش به‌منظور کاهش خسارت‌های زلزله به‌ویژه خسارت‌‎های جانی تنها برای کودکان و دانش‌آموزان نیست و بزرگسالان هم نیازمند کسب اطلاعات ضروری برای کاهش خسارت در هنگام وقوع هستند. «بومهن» یک بازی جدی است که بازیکنان در طول بازی یاد می‌گیرند، هنگام زلزله برای حفظ امنیت و آسیب کمتر چه واکنشی باید داشته باشند. به‌طورطبیعی درصد زیادی از مردم در هنگام زلزله به‌دلیل آموزش‌های پراکنده و گاهی نادرست در پناه‌گیری اشتباه می‌کنند؛ ما در این بازی تلاش کردیم این اشتباهات را بدون آموزش‌های کتابی و به‌شکل سلسله‌مراتبی به بازیکن آموزش دهیم. طی این روند وقتی بازیکن اشتباهاتی را مرتکب شد، توصیه‌هایی در قالب بازی به فرد داده می‌شود.

مراحلی که بازیکن در قالب بازی پشت‌سر می‌گذارد، در بخشی دیگر ذخیره می‌شود و بعد از اتمام بازی می‌تواند واکنش‌هایی را که در قالب بازی داشته است، مشاهده کند؛ در نتیجه فرد متوجه می‌شود که در هنگام رخداد زلزله چه مکان‌هایی از نظر او امن به‌نظر رسیده است که به‌راحتی می‌تواند دانش خود را اصلاح کند، در نهایت یک نمودار به بازیکن داده می‌شود تا بداند که آیا در هنگام رخداد زلزله عملکرد قابل‌قبولی داشته و اینکه با گذر از مراحل مختلف آموزش‌های پیشین را یاد گرفته است یا خیر؟

از آنجایی ‌که در فاز نخست بازی، مخاطبان اصلی من دانش‌آموزان هستند، به‌همین دلیل تلاش کردیم مکان‌هایی را در بازی نمایه کنیم که با واقعیت همخوانی داشته باشد؛ مکان‌هایی نظیر کلاس‌های درسی، اداره‌ها، کتابخانه و ... . در نسخه‌های بعدی این بازی، محیط‌های شهری نمایه می‌شود تا جامعیت بیشتری از مخاطبان را دربگیرد.

باتوجه به اینکه هدف ما از طراحی این بازی آموزش است، برای پیشگیری از بروز اضطراب، فضاسازی‌ها به‌گونه‌ای نیست که فرد به این احساس یا مشابه آن دچار شود، به‌ویژه آنکه مخاطبان اصلی ما دانش‌آموزان هستند که طیف سنی کودک تا نوجوان را تشکیل می‌دهند. برای مثال، هیچ نوع آسیب‌دیدگی در بازی طراحی نشده است و ما در روند طراحی تنها به انجام فرآیندهای درست و غلط پرداختیم که در بطن آن تلاش کردیم، هیجان بازی حفظ شود، در واقع هدف اصلی این بود که شبیه‌سازی به‌گونه‌ای باشد که برای مخاطب، واقعی به‌نظر برسد. گفتنی است، بازی در سیستم‌های رایانه‌ای اجرا می‌شود و سه‌بعدی است. در حال‌ حاضر بازی ۳ مرحله‌ای است که هر مرحله از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است. مرحله اول ویژه آموزش دانش‌آموزان است که فضای مدرسه با تمام جزئیات و مکان‌های موجود در آن شبیه‌سازی شده است.

بخش دیگر مربوط به منازل مسکونی است که مخاطبان آن را عموم مردم تشکیل می‌دهند؛ در این بخش هم تمامی اجزای ساختمان‌های مسکونی نظیر آشپزخانه، اتاق‌ها و راه‌پله نمایه‌سازی شده است. از آنجایی ‌که اصلی‌ترین جامعه هدف ما دانش‌آموزان هستند، این بازی قابلیت آن را دارد که در مدارس برای آموزش دانش‌آموزان عملیاتی شود، به‌گونه‌ای که هر فرد می‌تواند با شماره اعتباری ویژه خود بازی خود را پیش ببرد و استفاده چند نفر از بازی یک سیستم امکان‌پذیر است.