بازی یک صنعت ارزآور

بازی یک صنعت برای اکوسیستم دانش‌بنیان محسوب می‌شود که بیشترین تکیه این صنعت هم به نیرو و منابع انسانی آن است، در حقیقت، منابع انسانی در دنیای بازی‌ها مهم‌ترین نقش را برعهده دارند، چرا که کلیدی‌ترین عنصر برای پیش بردن این صنعت افرادی هستند که در آن به‌فعالیت می‌پردازند. بازی‌ها نسبت به دیگر صنایع، نه‌تنها آلودگی کمتری برای محیط‌زیست دارند، بلکه میزان اشتغالزایی آن هم بالا است که به کلیدی بودن نقش نیروی انسانی در این صنعت برمی‌گردد، بنابراین دانش‌بنیان بودن در نهاد صنعت بازی نهفته است.

امروزه بازی‌ها نقش مهمی در تربیت نسل ایفا می‌کنند، چرا که با بهره‌گیری از آن می‌توان به آموزش کودکان در مدارس و نوجوانان در دوره‌های بالاتر تحصیلی و به‌فراخور نیاز درسی دانشجویان در دانشگاه‌ها پرداخت، حتی با کمک بازی‌ها می‌توان تبلیغات گسترده‌ای از یک محصول داشت، به‌عبارت دیگر، کافی است، بدانیم هدف چیست تا بازی‌سازان در قالب هدف تعیین‌شده با فناوری‌های نوین یک بازی را طراحی و تولید کنند. در کل، این بازی‌ها کارکردهای مختلفی دارند و حتی برای تغییر رفتارها و نگرش‌های اجتماعی افراد مورداستفاده قرار می‌گیرند.

از آنجایی که بازی‌های جدی برای حل مسائل جدی در زمینه‌های گوناگون طراحی و ساخته می‌شوند و هدف معینی در پس‌پرده وجود دارد، می‌توانند به‌عنوان یک ابزار مهم در اختیار جامعه هدف قرار بگیرند، به‌همین دلیل در فرآیند تولید بیشتر بازی‌های جدی دانشگاه‌ها نقش مهمی دارند و به‌نوعی دخیل هستند. در واقع، یک پایه تولید این بازی‌ها، دانشگاه‌ها هستند و در زمره یک محصول پژوهشی به‌حساب می‌آیند. اینکه مکانیک، اصول فنی و برنامه‌نویسی بازی‌ها با هدف گفته شده، چقدر سازگار شود را دانشگاه تعیین می‌کند.

بازی‌های رایانه‌ای در زمره تولیدات میان‌رشته‌ای قرار می‌گیرند، به‌همین دلیل طراحی و ساخت بازی‌های رایانه‌ای نیازمند حرفه و فنون گوناگون از رشته‌های مختلف است. در کل، مجموعه‌ای از افراد دانشگاهی با بازی‌سازها در کنار یکدیگر به تولید بازی‌های جدی می‌پردازند، بنابراین در طراحی و ساخت بازی‌های رایانه‌ای می‌توان از هر رشته‌ای  بهره گرفت؛ از جمله هنر، موسیقی، برنامه‌نویسی، تحلیل داده و...، بنابراین همان‌گونه که گفته شد، بازی‌ها محصول دانشی میان‌رشته‌ای هستند که در کشور ما از تعامل دانشگاه با دانش‌بنیان‌ها ساخته می‌شوند.

امروزه صنعت بازی‌های رایانه‌ای در دنیا پیشران برخی فناوری‌های رسانه‌ای است. در حقیقت، بازی‌ها در تولید فناوری‌های رسانه‌ای بسیار تاثیرگذار بوده‌اند، برای مثال فرآیندهایی چون پردازش ابری، بلاک‌چین، متاورس، واقعیت‌افزوده و... از دل بازی‌ها بیرون آمده‌اند.۳۰ شرکت بازی‌ساز در کشور فعال هستند که موفق به دریافت مجوز دانش‌بنیان از سوی معاونت علمی‌وفناوری ریاست‌جمهوری شده‌اند و در زمینه طراحی و تولید بازی‌ها فعالیت گسترده‌ای دارند، همچنین نزدیک به ۵۰ شرکت خلاق هم در این زمینه فعالیت می‌کنند که مستعد دانش‌بنیان شدن هستند و فعالیت‌های جدی دارند. این آمار خوبی است، چرا که بسیاری از کشورهای دنیا تنها مصرف‌کننده هستند و فعالیت جدی در این زمینه ندارند، همچنین شرکت‌های فعال زیادی در کشور وجود دارند که اقدامی برای دانش‌بنیان شدن نکرده‌اند، اما فعالیت‌های گسترده‌ای دارند که تعداد آنها به ۱۰۰ تا ۱۵۰ شرکت می‌رسد. این شرکت‌ها عضو هیچ‌یک از این دسته‌بندی‌ها نیستند، اما برخی از آنها قابلیت دریافت مجوز دانش‌بنیان و خلاق بودن را دارند.

از آنجایی که بازی‌ها، صنعت جدیدی در تمامی کشورها است، بسیاری از کشورها محصولی برای عرضه و تولید ندارند و به‌طورکامل مصرف‌کننده محسوب می‌شوند. ظرفیت توسعه بازی‌ها در کشورمان از سال‌ها پیش با تاسیس بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای به‌وجود آمد و بازی‌های قابل‌توجهی تولید شد و این ظرفیت تا حدی بالفعل شده است. در کل، ما شرایط قابل‌قبولی در صنعت بازی‌ها در اکوسیستم دانش‌بنیان کشور داریم. البته هنوز ظرفیت‌های زیادی داریم که نیاز به توسعه و عملیاتی کردن آن است. تمام افرادی که مجوز دانش‌بنیان و بازی‌ها را گرفته‌اند، بازی‌های تجاری تولید می‌کنند که بازی‌های تجاری در ایران، بازار به‌نسبت خوبی دارد و افرادی که محصولات خوبی تولید می‌کنند، درآمد خوبی دارند، باتوجه به اینکه توزیع و عرضه دیجیتال از طریق فروشگاه‌های محلی در کشور ما انجام می‌شود، همچنین بازارهای دیجیتال در موبایل‌ها که در ایران هم فعال هستند، زمینه خوبی را برای فروش بازی‌های ایرانی فراهم کرده‌اند.

مشکلی که در حال‌ حاضر وجود دارد، این است که باوجود اینکه در کشورمان ظرفیت تولید بازی را داریم، اما موانع صادراتی مانع از ارزآوری به کشورمی‌شود.

از آنجایی که صادرات این نوع محصولات دانش‌بنیان نسبت به دیگر محصولات، ساده‌تر و راحت‌تر است و مشکلاتی از بابت حمل‌ونقل و گمرک ندارد و به‌صورت بین‌المللی در بستر مجازی قابل‌نشر است، می‌توان از آن به‌عنوان یک صنعت ارزآور یاد کرد، اما آن چیزی که بیشتر دانش‌بنیان‌ها با آن مواجهند، وجود تحریم و کاهش ارزش پول ملی است که شرایط صادرات را دشوار کرده؛ از این بعد که نمی‌توانند با برند ایرانی در حوزه بین‌الملل حضور داشته باشند و مجبور هستند با راهکارهایی، تحریم‌ها را دور بزنند.