راهکارهایی برای حذف رانت در زنجیره فولاد

تامین ورق گرم فولادی در ماه‌های اخیر به چالشی جدی برای فعالان صنایع پایین‌دستی بدل شده است و بسیاری از آنها نسبت به نرخ این محصول گلایه‌مند هستند. بخشی از مشکلات پیش‌روی معامله ورق گرم فولادی در رینگ معاملاتی بورس کالا از آنجا نشأت می‌گیرد که میزان تولید ورق گرم فولادی در کشور در مقایسه با تقاضا برای خرید آن با کسری روبه‌رو است. همین کسری نیز به پیشی‌ گرفتن قابل‌توجه تقاضا بر عرضه در فرآیند خرید این محصول در رینگ معاملاتی بورس کالا منتهی می‌شود.شرکت فولاد مبارکه به‌عنوان اصلی‌ترین تولیدکننده ورق گرم فولادی کشور، امسال در چند نوبت، اقدام به عرضه تلفیقی ورق گرم کرد، بدین‌ترتیب با واردات ورق گرم، تعادل به رینگ معاملاتی ورق گرم در بورس کالا بازگشت.

بااین‌وجود، چالش‌های متعددی در روند واردات و همچنین تولید این محصول حاصل شد که زمینه برهم‌خوردن تعادل را از این بازار فراهم کرد؛ برهم‌خوردن تعادل عرضه و تقاضا به‌منزله رشد قابل‌توجه بهای ورق گرم فولادی است. فولاد مبارکه در دوره‌ای با حملات سایبری روبه‌رو شد. علاوه بر این محدودیت برق در ماه‌های گرم امسال و همچنین محدودیت در تامین گاز این واحد نیز به فرآیند تولید در این صنعت، لطماتی را تحمیل کرد. این محدودیت‌ها در عمل روند فعالیت و تولید را در این صنعت تحت‌تاثیر منفی قرار داد. علاوه بر تمام موارد یادشده، دورنمای صعودی نرخ دلار، محرک رشد تقاضا برای خرید ورق گرم فولادی از بورس کالا شد. بدین‌ترتیب در چند دوره اخیر عرضه ورق گرم در رینگ معاملاتی بورس کالا، شاهد افزایش رقابت برای خرید این محصول بودیم. در چنین موقعیتی، افزایش واردات ورق گرم فولادی راهکاری اساسی برای تامین نیاز بازار داخل است. در حال ‌حاضر، دولت با شرکت‌های مختلف بازرگانی در حال مذاکره است تا امکاناتی را برای واردات ورق گرم فولادی و تامین نیاز بازار داخلی فراهم کند. امید می‌رود با افزایش عرضه، آرامش به بازار بازگردد. چندی پیش، فولاد مبارکه پیشنهادی مبنی بر اصلاح نرخ پایه ورق فولادی در رینگ معاملاتی بورس را مطرح کرد. پیشنهاد مطرح‌شده توسط شرکت فولاد مبارکه براساس گزارش تحقیق و تفحص مجلس شورای اسلامی از عملکرد این شرکت داده‌ شده است. علاوه بر این، باید تاکید کرد چنانچه نرخ ورق در کشور به‌اجبار پایین نگه‌ داشته شود، تولیدکننده برای واردات و کسری جبران بازار، احساس ایمنی نمی‌کند.برای رفع مشکلات پیش‌روی شرکت فولاد مبارکه در تامین ورق گرم فولاد، این شرکت در نامه‌ای خطاب به شورای رقابت تاکید کرده است: «شرکت فولاد مبارکه در جریان تحقیق و تفحص مجلس شورای اسلامی متهم به توزیع رانت در بازار شده که منطق محاسبه آن، اختلاف نرخ فروش فولاد مبارکه در بورس کالا با قیمت بازار آزاد است. بدیهی است این اختلاف ناشی از محاسبه نرخ پایه ورق گرم با قیمت فوب جهانی و نرخ دلار نیمایی است. باتوجه به اختلاف ارز آزاد با ارز نیمایی در کشور که همواره در نوسان است و در حال ‌حاضر به حدود ۴۰ درصد رسیده، این موضوع به نرخ محصولات فولادی نیز تسری می‌یابد». بنابراین، این شرکت پیشنهادهایی را برای بازنگری در نرخ پایه ورق گرم فولادی مطرح کرده است. از آنجا که، فرمول نرخ ورق گرم توسط شورای رقابت تعیین می‌شود، اصلاح این فرمول نیز باید توسط این شورا انجام شود. اگر اعضای شورای رقابت تشخیص بدهند، فرمول قبلی ادامه می‌یابد یا هر فرمولی که موردتایید این شورا باشد، مصوب می‌شود. در پایان باید تاکید کرد؛ در حال ‌حاضر محدودیتی برای واردات ورق گرم به کشور وجود ندارد، یعنی سایر شرکت‌ها نیز می‌توانند برای واردات ورق اقدام کنند، اما همچنان قیمت‌های داخلی پایین‌تر از نرخ‌های جهانی است و واردات این محصول صرفه اقتصادی ندارد. علاوه بر این، نبود ثبات، مسیر واردات ورق گرم را با اماواگر روبه‌رو می‌کند. فرآیند واردات چند ماه زمان می‌برد، تغییرات قابل‌توجه نرخ ارز یا تغییر در نرخ جهانی، ریسکی است که مانع واردات ورق گرم به کشور می‌شود. بنابراین، چنانچه ریسک‌های یادشده پوشش داده شوند، می‌توان بخشی از کسری بازار را تامین کرد.