زندگی روی گسل

درکل به شکستگی‌های پوسته زمین که دوطرف این شکستگی‌ها نسبت به همدیگر حرکت کرده باشند گسل گفته می‌شود. گسل از گسیختن است و سبب جابه‌جایی می‌شود و این جابجایی از چند سانتی‌متر تا کیلومترها به وقوع می‌پیوندد. زلزله حاصل آزاد شدن انرژی‌های ذخیره شده به هنگام حرکت سریع گسل‌هاست.زلزله یک پدیده کاملا طبیعی زمین است و مربوط به شکستگی‌های پوسته زمین می‌شود، در نهایت ارتعاشات و امواج تولید شده از انرژی آزاد شده مقدمه این پدیده خطرناک است.قران کریم از کلمه «تمور» برای زلزله استفاده کرده و مفهوم آن رفت و برگشت امواج و حرکات مارپیچی است که موجب زلزله می‌شود. «ان یخسف بکم الارض فاذا هی تمور...»یا از کلمه «رجفه» استفاده شده که مفهوم آن حوادث طبیعی ترسناک است. «یوم ترجف الراجفه...» روزی که زلزله وحشتناک همه چیز را بلرزاند. این وحشت و ترس شدید در زلزله اخیر ترکیه عیان شد که انسان را به یاد این آیه شریفه می‌اندازد. «ان زلزله الساعه شیء عظیم..» کل جغرافیای کشور ترکیه را ۳ گسل بسیار فعال وخطرناک در برگرفته است.

گسل آناتولی شرقی (DAF)

گسل آناتولی غربی BAF )

گسل آناتولی شمالی KAF)

زلزله اخیر مربوط به گسل آناتولی شرقی بود که این گسل بطول ۵۰۰ کیلومتر است. طبق بررسی‌های انجام شده هر ۲۰۰ سال یکبار زلزله مرگباری را سبب می‌شود. در واقع ورقه تکتونیکی عربستان و هندوستان و بلوک تکتونیکی آناتولی سبب زلزله‌های منطقه می‌شوند.یعنی ترکیه به دلیل اینکه در محل تلاقی صفحه عربستان و آناتولی قرار گرفته مستعد وقوع زلزله‌‌های شدید می‌شود. همواره صفحه آناتولی که ترکیه روی آن قرار گرفته به سمت غرب رانده می‌شود. در واقع بالای ۹۰ درصد جغرافیای ترکیه روی گسل قرار گرفته، یعنی بالای ۹۵ درصد مردم ترکیه روی گسل‌ها زندگی می‌کنند. جالب اینکه بالای ۹۰ درصد سدهای این کشور روی گسل‌ها ساخته شده است.زلزله اخیر ترکیه یکی از ویران‌گرترین زلزله‌های تاریخ منطقه است که اولی به مرکزیت حومه (pazarlik) از شهر قهرمان ماراش اتفاق افتاد که باعث ویرانی بسیار شد.‌ دومی نیز با فاصله ۹ساعت به مرکزیت البستان در ۱۰۰ کیلومتری کانون اولی کار ساختمان‌ها و زیرساخت‌های تخریب شده را تمام کرد. این زلزله‌ها حدود ۳۵۰۰ کیلومتر از خاک ترکیه را زد وحدود ۵۰هزار کشته برجا گذاشت. این زمین لرزه‌ها طبق برآورد اولیه حدود ۱۰۰ میلیارد دلار خسارت به ترکیه زد.قدرت زلزله را اگر با عدد بیان کنیم زلزله ۷ ریشتر یک عدد از ۶ ریشتر متفاوت است ولی قدرت تخریبش ۳۰ برابر برآورد می‌شود. متخصصین علوم زمین بارها هشدارهای جدی در وقوع این زلزله را داده بودند و آنها از دیتاهای زمین شناسی و پریود تجمع انرژی بهره می‌برند.‌ چنانکه هم اکنون هشدارهای جدی در مورد استانبول داده می‌شود.یکی از دلایل تخریب زیاد از حد، عدم نظارت بر بلند مرتبه‌سازی در منطقه بود که و تا کنون ده‌ها نفر از سازندگان و بساز بفروش‌ها را به دادگاه کشانده است.

گرچه طراحی واجرا ساختمان‌ها نیز از اهمیت بالایی برخوردار است اما سازه‌های عمدتا بتنی در بلند مرتبه‌سازی شکنندگی بیشتری در مقایسه با سازه‌های فولادی دارند.کشور عزیزما هم متاسفانه روی گسل‌های فعال قرار گرفته و دستگاه‌های ناظر بر طرح واجرا باید دقت نظر بیشتری داشته باشند. چند ماه قبل از وقوع زلزله ترکیه در گفت‌وگو با یکی از  اساتید دانشگاه این کشور بحث لزوم استفاده از تیر آهن‌های بال پهن در بلند مرتبه‌ها با هدف استحکام در مقابل زلزله مطرح شد. بنابراین با توجه به شرایط ساخت‌‌وساز و گسل‌های ایران نیز می‌توان طراحان و سازندگان ساختمان را با تولیدات جدید آشنا کرده و با آنها متخصصان این حوزه مشورت کرد.در پایان با همه زلزله‌زدگان در شهر خوی و کشور ترکیه وسوریه همدردی کرده و از خداوند منان بر در گذشتگان رحمت و به باقی ماندگان صبر وتوفیق آرزو داریم.