توفیق دولت در وصول مالیات

در سال ۱۴۰۱ تمرکز دولت روی مالیات‌ستانی بود. این تمرکز به‌قدری موفق بود که هر آنچه دولت در بودجه ۱۴۰۱ از محل درآمدهای مالیاتی پیش‌بینی کرده بود، در این سال محقق شد. نخستین گام‌ها برای افزایش سهم مالیات در بودجه، در سال ۱۴۰۱ برداشته شد. کاهش سهم درآمدهای نفتی در بودجه و حرکت به‌سمت درآمدهای پایدار مانند مالیات، با اینکه همواره یکی از اهداف کشور محسوب ‌شده، اما کمتر به آن توجه شده است. موضوعی که طی ۲ سال اخیر، در راستای تحقق آن گام‌هایی برداشته‌ شده است و آمارها نیز از جایگزینی مالیات با نفت حکایت دارند. توفیق دولت در تحقق درآمدهای مالیاتی یکی از نقاط مثبت عملکرد دولت در سال ۱۴۰۱ است.مقرر شده تا پایان سال ۱۴۰۴ ، فصل جدیدی در دوران مالیات‌ستانی و بودجه‌بندی براساس درآمدهای مالیاتی رقم بخورد. در این راستا، بودجه از نفت رها می‌شود و آسیب‌پذیری اقتصاد ملی از این محل مرتفع می‌شود. تامین منابع مالی از محل مالیات‌ها درست‌ترین منبعی است که هر دولتی می‌تواند به‌سراغ آن برود، زیرا تامین مالی از طریق سایر شیوه‌ها از جمله چاپ پول و استقراض بانکی در نهایت به تورم می‌انجامد و فشار آن بر زندگی و معیشت مردم وارد می‌شود.

همچنین، به گزارش سازمان امور مالیاتی درآمدهای مالیاتی در ۱۱ ماهه امسال به ۴۲۸ هزار میلیارد تومان رسید؛ رشد درآمدهای مالیاتی همزمان با کاهش ۵ درصدی مالیات تولیدکنندگان و با اتکا به شناسایی مودیان جدید و فراریان مالیاتی محقق شده است.این رقم در حالی محقق شد که قانون بودجه ۱۴۰۱ تا پایان سال، وصول ۴۵۴ هزار میلیارد تومانی درآمد مالیاتی را تکلیف کرده بود؛ این آمار نشان می‌دهد در 11 ماهه امسال ۱۰۶ درصد درآمدهای مالیاتی محقق شده است.از ۴۲۸ هزار میلیارد تومان مالیات وصول‌شده، سهم مالیات‌های مستقیم ۲۶۶ هزار میلیارد تومان و سهم مالیات بر کالاها و خدمات ۱۶۲ هزار میلیارد تومان بوده است.تحقق درآمدهای مالیاتی در لایحه بودجه ۱۴۰۱ این نکته را روشن می‌کند که دولت، در این سال برای وصول مالیات بیشتر بر ۲ نوع مالیات اشخاص حقوقی و مالیات کالاها و خدمات تکیه زده است.

اما در روی دیگر سکه، دولت برای سال ۱۴۰۲ مالیات واحدهای تولیدی را کاهش داده است. در عوض، مدعی شده که درآمد مالیاتی پیش‌بینی در ارقام لایحه بودجه ۱۴۰۲ را از طریق بستن راه‌های فرار مالیاتی فراهم خواهد کرد.در گذشته، در واقع دولت‌ها سعی کرده‌اند، نمایش دهند که سهم مالیات در بودجه افزایش‌ یافته است، اما در ۴ دهه گذشته، هیچ‌گاه دولتی این اقتدار را نداشت تا فارغ از تکیه ‌بر درآمدهای نفتی، رقم مالیات در بودجه را محقق سازد. آمارها نشان می‌دهد که رقم مالیات‌ها در بودجه بالای ۳۰درصد بوده؛ اما میزان تحقق این درآمد به‌طورمعمول زیر ۳۰ درصد و حتی در برخی از سال‌ها تا زیر ۱۵ درصد نیز رسیده است.مسئله همین است که پیش‌بینی و عملکرد برای دریافت مالیات‌ها، در سال‌های گذشته به‌طورمستمر تفاوت معنی‌داری داشته است. گاهی اتفاقاتی افتاده و رقم مالیات را افزایش داده است؛اما این افزایش به‌خاطر ارتقای کمیت مالیات ستانی نبوده است؛ بلکه بیشتر به‌سبب تورمی است که در آن مقطع زمانی به‌وجود آمده است، زیرا در شرایط تورمی به‌علت افزایش هزینه‌ها، دولت از تورم درآمد کسب می‌کند؛ نه از سود واقعی واحدهای تولیدی.