چند گام هوشمندانه

عربستان یکی از کشورهای بزرگ منطقه است که از نظر تجاری درآمد سرانه بالایی را در میان کشورهای منطقه به خود اختصاص داده است و در رأس کشورهای عربی قرار دارد.بنابراین، هرگونه بهبود یا به‌عکس تنش در روابط با عربستان به این معنا است که روابط کشورمان با بقیه کشورهای حاشیه خلیج‌فارس یا حداقل بیشتر کشورهای عربی منطقه با همان فرازوفرودها روبه‌رو خواهد شد.به‌طبع، حجم مبادلات کشور ما با کشورهای اسلامی، به ویژه در حوزه خلیج‌فارس، که لیدر و رهبر آنها عربستان است، بسیار بالا است و از این‌رو در جهت‌دهی به بازارهای جهانی، هم در خاورمیانه و هم در جهان، بسیار اهمیت و تاثیرگذاری فراوانی دارد.بنابراین، بهبود روابط با عربستان به‌منزله بهبود روابط با کشورهای عرب حاشیه خلیج‌فارس و کشورهای اسلامی منطقه است و می‌تواند برای ایران گشایش بزرگی در زمینه اقتصادی را به‌همراه داشته باشد.پس اگر گفت‌وگوهای 2 کشور در سطح تعارفات دیپلماتیک باقی نماند، به حوزه‌های اقتصادی و تجاری گسترش پیدا کند و وارد فاز عملیاتی شود، به‌طبع تاثیر فوق‌العاده‌ای در ارتباطات میان ایران و دنیای اطراف ایجاد می‌کند و  امید می‌رود ثمرات بسیار مثبت و سازنده‌ای به‌بار آورد.

اما برای اینکه بتوان در بازار مواد معدنی عربستان جایگاه درخوری پیدا کرد، باید ابتدا دانست که چه موانعی وجود دارد و برای رفع آنها چه پیش‌نیازها و حمایت‌هایی لازم است تا محقق شود. علاوه بر این، باید بدانیم که عربستان چه برنامه‌هایی برای توسعه خود تعریف کرده است و ما از کجا و در کدام‌یک از این برنامه‌های توسعه می‌توانیم حضور موثر و قدرتمندی پیدا کنیم تا راه برای ورود به حوزه معدن و صنایع‌‎معدنی عربستان باز شود.در پاسخ به سوال اخیر باید گفت عربستان برنامه‌ای ۲۰ ساله دارد که از سال ۲۰۱۰ شروع‌ شده است و چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان نام دارد. برای تامین مالی این برنامه صندوق تاسیس شده که حدود ۲.۵ تریلیون دلار اعتبار مالی دارد و بودجه اولیه این صندوق از پروژه فروش اموال دولتی، مشابه پروژه مولدسازی در ایران، تامین شده است. به‌عبارت‌دیگر، ۵ درصد سهام شرکت آرامکو برای تامین اعتبار اولیه این صندوق واگذار شد. این مبلغ برای راه‌اندازی برنامه توسعه ۲۰ ساله مورداستفاده قرار گرفت. این پروژه پس از طی ۱۳ سال در واقع نیمه‌راه را پشت‌سر گذاشته است و تنها  ۷ سال دیگر باقی ‌مانده تا به نتیجه نهایی برسد.

در فاز پایانی این برنامه، عربستان خود را از وابستگی به درآمدهای حاصل از فروش نفت آزاد می‌کند و درآمدهای غیرنفتی را جایگزین می‌کند.یکی از مهم‌ترین منابعی که برای تحقق این برنامه موردتوجه عربستان قرار گرفته، توسعه معدن و صنایع‌معدنی است. ناگفته پیدا است که این فرصتی استثنایی برای کشور ما به‌شمار می‌رود تا با استفاده از توان و تخصص خود، راه ورود به این حوزه را در عربستان هموار کند.البته در جنبه‌های دیگری مثل گردشگری، خدمات، محیط‌زیست و... هم عربستان سرمایه‌گذاری‌های کلانی انجام داده است؛ همین‌طور در زمینه تولید انرژی‌های پاک. جالب است که بدانیم فقط در یکی از پروژه‌های تولید انرژی این کشور، که از سال ۲۰۱۸ عملیات اجرایی آن آغاز شده، چیزی حدود ۲۰۰هزار مگاوات برق تولید خواهد شد که چیزی در حدود ۳ برابر برق تولیدی حال حاضر کشور ما است.

بنابراین عربستان را باید به‌عنوان کشوری که به‌زودی در منطقه به یکی از رهبران اصلی صادرات غیرنفتی بدل خواهد شد، جدی بگیریم و برای توسعه روابط تجاری و اقتصادی با این کشور برنامه‌ریزی جدی‌تری داشته باشیم.عربستان برای تغییرات و تحولات اساسی در کشور خود، چیزی حدود ۸۰ برنامه چشم‌انداز طراحی کرده است و کشور ما، اگر هوشمندانه گام بردارد، می‌تواند در زمینه این برنامه‌های توسعه‌ای با عربستان وارد مراوده شود و در جنبه‌های گوناگون، زمینه تحقق برنامه‌های آن کشور و رشد و توسعه صنعت و معدن خود را فراهم آورد.