معماری باید فرزند زمان خود باشد

معماری تنها هنری است که در ذات خود با زندگی مردم پیوند دارد و اندیشه و فرهنگ مردم یک سرزمین را به‌نمایش می‌گذارد و معنای زندگی را در خود متبلور می‌کند. معماری تنها یک حرفه نیست، بلکه یک جهان‌بینی است، چرا که به تفسیر اجزای محیط می‌پردازد و این‌گونه به فضا مفهوم می‌دهد و نوع تعاملات اجتماعی را تعیین می‌کند؛ بنابراین آنچه به شهرهای ما هویت می‌بخشد، معماری و صد البته طراحی شهر است؛ منظور از هویت شهری، همان هویت جامعه است که در فیزیک و محتوای شهر تبلور پیدا می‌کند.از قرن‌های گذشته، تمدن‌های مختلفی در جهان شکل گرفته است که تجلی عینی آنها را می‌توان در معماری و هنر آنها مشاهده کرد که از آن جمله می‌توان به معماری سنتی ایران که گنجینه‌ای بی‌نظیر از آثار شاخص و ارزشمند است، اشاره کرد؛ اما آنچه باید موردتوجه قرار گیرد، این است که دستیابی به هویت در معماری، با تقلید از آثار گذشته تفاوت دارد؛ زیرا هویت، یک مفهوم پویا است که در گذر زمان دچار تحول می‌شود و نیازهای افراد در زمان حال را در بر می‌گیرد.

بنابراین برای خلق آثاری که دارای هویت هستند، نمی‌توان تنها به تقلید از معماری سنتی پرداخت، بلکه معماری باید با شرایط و اقتضائات روز جامعه، همخوانی داشته باشد و روزآمد شود، ضمن اینکه باید روح ایرانی در آن جریان داشته باشد، به‌عبارتی، معماری باید فرزند زمان خود باشد. اما معماری معاصر ایران، با تاثیرپذیری از جریانات فرهنگی و اجتماعی و به فراخور شرایط زمانی و مکانی تغییرات زیادی به خود دیده است. رشد سریع شهرنشینی و نیاز به تولید انبوه موردنیاز در شهرها از یک طرف و نفوذ معماری مدرن غرب و رواج تقلیدگرایی از این سبک معماری، موجب غفلت از ظرافت‌های مفهومی و توسل به طرح‌های یکنواخت و بکارگیری عناصر و مصالح مشابه، بدون توجه به ارزش‌های زیبایی‌شناختی و هنری شهری شده است. به‌همین دلیل، امروز در سطح شهر شاهد ساختمان‌هایی یک شکل و تقلیدی هستیم که هویت مشخصی ندارند. هرچند آثار ارزشمندی نیز در معماری معاصر ایران خلق شده که گنجینه معماری ما محسوب می‌شوند، اما واقعیت این است که اکنون معماری شهری در ایران نه سنتی است و نه غربی، بلکه ترکیبی از این ۲ نوع را می‌توان در بناهای امروز مشاهده کرد که اغلب بدون توجه به ویژگی‌های محیطی، فرهنگی و اجتماعی تقلید شده‌اند. البته مدیریت‌های شهری، طی سال‌های اخیر، قوانین، ضوابط و دستورالعمل‌هایی برای قاعده‌مند شدن، ساخت‌وساز را که بخشی از آن مربوط به معماری بناها از جمله نمای ساختمان‌ها می‌شود، تعریف و تصویب کرده‌اند، اما باید این نکته را در نظر داشت که معماری یک موضوع محتوایی و حاصل خلاقیت‌های طراح است و شخص معمار است که با مطالعه و تحقیق می‌تواند خالق یک اثر متناسب با هویت جامعه شود.

در اینجا لازم است، اشاره‌ای به معماری ایرانی ـ اسلامی داشت که سال‌ها است در کشور ما موردتوجه قرارگرفته، این سبک معماری مربوط به دوره‌های اسلامی است که در برهه‌ای از زمان، بعد اسلامی آن بیشتر شده؛ اما مسئله اینجا است که ما مصداقی برای این سبک از معماری نداریم. آنچه در معماری اسلامی موردتاکید قرارگرفته، توجه به اصول زیبایی‌شناختی و عدم‌شباهت ساختمان‌ها به سازه‌های کفار و تجمل‌گرا نبودن است، اما باید بدانیم این موضوع را با چه مصالح و روش‌هایی باید در نظر بگیریم که هنوز نتایج دقیق و مشخصی در این حوزه حاصل نشده است.