شوراها در مسیر توسعه سیاسی و حکمرانی مطلوب

۹ اردیبهشت سالروز فرمان تاریخی امام خمینی مبنی بر تاسیس شوراهای اسلامی شهر و روستا در راستای توسعه سیاسی کشور و افزایش نقش مردم در اداره حکومت‌های محلی، رویدادی مهم و قابل تامل به شمار می‌آید؛ شاید برای نسل جوان امروز به دلیل نهادینه شدن نهادها و فرآیندهای دموکراتیک در کشور این نهادها عادی به شمار آید، اما تشکیل بسیاری از این نهادها به‌صورت واقعی و برخواسته از خواست و بطن مردم، از دستاوردهای مهم انقلاب اسلامی در سال ۵۷ به شمار می‌آید.

تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی نهادی به نام انجمن شهر مشابه آنچه امروز به عنوان شوراهای اسلامی شهر و روستا خوانده می‌شوند، وجود داشتند اما با بررسی نحوه تشکیل، نحوه انتخاب اعضا و کارکرد آن تفاوت آن با نهادهای دموکراتیک فعلی به راحتی شناخته می‌شود. تنها مروری بر ۲ انتخابات اخیر در شورای شهر تهران نشان می‌دهد، هر بار نظر و خواست مردم تا چه اندازه می‌تواند در ترکیب و گرایش سیاسی اعضای شورا و مدیریت شهری موثر باشد، نکته‌ای که در دوران رژیم گذشته به چشم نمی‌آمد و انتخابات فرمایشی و غیرواقعی ترکیبی معمولا گزینشی، غیرمردمی و ثابت را برای انجمن شهر و روستا مشخص می‌کردند.از این رو تشکیل شوراها را باید در ادامه تعمیق و تقویت دموکراسی و افزایش نقش مردم در اداره حکومت به شمار آورد، گرچه در فرآیند تصویب و تشکیل شوراها چالش‌ها و مسائلی وجود داشت که می‌توان امیدوار بود به مرور زمان و آسیب‌شناسی آن به شرایط مطلوب رسید، یکی از چالش‌های تشکیل شوراها این بود که نهاد شورا رد قیاس با سایر ارکان و نهادهای مورد اشاره در قانون اساسی به دلایل مختلف با دو دهه تاخیر به مرحله اجرا رسید، از این رو بسیاری از ماموریت‌ها، اختیارات و شرح وظایف نهاد شورا پیش از تشکیل این نهاد در میان سایر نهادها و ارکان اداره کشور تقسیم شده بود، موضوعی که باعث شده مدیریت شهری برخواسته از دل شوراها، از مدیریت یکپارچه شهری فاصله داشته باشد و به عنوان یک مطالبه مهم جامعه شورایی در ۲ دهه گذشته از نهادهای بالادستی پیگیری شود.به عنوان فردی که تجربه حضور در عرصه مدیریت شهری و شوراها را دارم، از محاسن و دستاوردهای نهاد شورا به‌صورت میدانی و ملموس آگاهی دارم، مجموعه مدیران و نیروهای مدیریت شهری به دلیل تمرکز بر حوزه اجرا و کار میدانی به‌صورت ناخودآگاه از فضای سیاست‌گذاری و نگرش‌های کلان فاصله می‌گیرند، حال آن که در نهاد شورا از قضا تمرکز بر روی رویکردهای استراتژیک، سیاست‌گذاری، ریل‌گذاری و برنامه‌ریزی‌های بلندمدت است، فارغ از ۲ وظیفه مهم نظارت و تقنین، وجود نهاد شورا در کنار مدیریت شهری به پختگی و بلوغ مدیریت شهری کمک می‌کند و به نوعی نیروی مکمل مدیریت شهری در عرصه خدمت بشمار می‌آید. از سویی نظارت اعضای شورا بر عملکرد شهرداری و برنامه‌های مدیریت شهری با همه کاستی‌ها و نواقص آن می‌تواند در شفافیت عملکرد، کاهش فساد، مطالبه‌گری شهروندان و پاسخگویی مدیران شهری موثر و مفید باشد.با چنین برداشتی از نهاد شورا، تقویت نهاد شورا یک اصل جدی و ضروری برای توسعه سیاسی و ارتقای سطح حکمرانی مطلوب است، جامعه بزرگ شورایی کشور باید با تکیه بر تجارب ۳ دهه گذشته و به ویژه پیگیری جدی لایحه مدیریت یکپارچه شهری و نهایی کردن آن نهاد شورا را به یک نهاد موثر و بالغ در کنار سایر نهادهای و ارکان نظام تبدیل کند، نکته‌ای که به بقیه باعث افزایش سطح رضایتمندی و کارکرد مدیریت شهری نیز خواهد شد./روزنامه صمت