اهمیت توسعه نوآوری صنعتی

مدیران بنگاه‌های اقتصادی و صاحبان صنایع همواره در پی اجرای بهترین روش‌ها برای توسعه فروش، افزایش سهم بازار و فعالیت بیشتر در عرصه‌های رقابتی هستند. در این راستا اقدامات نوآورانه حوزه تولید در شرکت‌های پیشرو، نقطه‌قوت در افزایش فروش کالا و خدمات است و یکی از مهم‌ترین پیش‌نیازهای دوام شرکت‌های تولیدی و بنگاه‌ها به‌شمار می‌روند که رقابت‌پذیری را در بازار جهانی تضمین می‌کنند. از این‌رو توجه به نوآوری در تولید و توسعه محصولات جدید به‌عنوان یکی از راهکارهای افزایش مزیت رقابتی در محیط کسب‌وکار امری اجتناب‌ناپذیر است. در حال ‌حاضر بهره‌گیری از نوآوری و خلاقیت برای توسعه و تقویت برند، کاهش هزینه و توسعه فرهنگ صنعتی در سازمان در راستای ارائه راه‌حل، برای رفع مشکلات است. در شرایط رقابتی بازارهای امروز، تولیدکنندگان به‌منظور ایجاد مزیت رقابتی گام برمی‌دارند تا سهم بیشتری از بازار را به خود اختصاص دهند. بدون‌شک تولید نوآورانه و توجه به توسعه محصولات جدید، مقدمه ورود به بازارهای رقابتی داخلی و خارجی است. بیشتر شرکت‌های پیشرو نیز به این امر واقف هستند که توانمندی در طراحی و عرضه محصول جدید به بازار پیش از رقبا، مهم‌ترین عامل موفقیت و برتری آنها در بازار رقابتی است.

در عصر حاضر فرآیند تولید مبتنی بر دانش و توسعه محصول جدید برای سازمان‌های مختلف تولیدی و خدماتی یک مزیت رقابتی محسوب می‌شود. در این میان، توجه به خواسته‌ها و نیازمندی‌های مشتریان و بهبود مستمر کیفیت محصولات از اصلی‌ترین عوامل انگیزشی برای ارائه محصول است. نوآوری در فرآیند طراحی و تولید محصول با ایده‌های نوآورانه مزایای رقابتی را افزایش می‌دهد، بنابراین لازمه حمایت از کالاها و محصولات تولید داخل، حمایت از مصرف‌کننده و توجه و تامین رضایت مصرف‌کنندگان است. در واقع آنچه موجب رونق بازار تولیدات داخلی می‌شود، پاسخگویی به نیازهای مشتری و احترام به حقوق مصرف‌کننده است. از این منظر که ارتقای کیفیت، مقدمه مشتری‌مداری است، مهم‌ترین عوامل رشد و جهش تولید، ارتقای کیفیت تولید و توجه به تولید نوآورانه است که موجب توسعه بازار و پویایی کسب‌وکار خواهد شد. تولید برای حرکت به‌سمت نوآوری، نیازمند «نوآوری صنعتی» است، چنانچه توسعه و جهش تولید داخلی نقش مهمی در اشتغالزایی، رشد اقتصادی و توسعه کسب‌وکار در کشور دارد. به‌جرات می‌توان گفت ناکامی بسیاری از مدیران حوزه صنعت کشور، زاییده کم‌توجهی یا بی‌توجهی به نوآوری در تولید بوده، در واقع نوآوری، نوعی تغییر است، اما هر تغییری، نوآوری نیست. نوآوری عبارت است از بهره‌برداری از ایده‌های جدید؛ به‌نحوی که ارزش‌افزوده و مزیت رقابتی ایجاد کند. در واقع نوآوری صنعتی یک موضوع اساسی در رشد اقتصاد و حرکت به‌سمت خودکفایی صنعتی است و در کشورهای صنعتی، موجب توسعه اقتصادی و اجتماعی بلندمدت می‌شود.

پیش‌زمینه نوآوری، حاکمیت فرهنگ نوآوری در سازمان است. پس از چندین سال تحقیق و مشاهده، دلایل متعدد و به‌طورتقریبی مشابهی برای به‌نتیجه نرسیدن نوآوری‌ها به‌دست آمده است. به‌طورکلی در فرآیند نوآوری در سازمان‌های مختلف ۳ نکته حائزاهمیت وجود دارد که عبارتند از: ۱- توانمندی و تواناسازی که همان منابع است. ۲- فرهنگ سازمان ۳- سیستم‌ها و ابزارهایی که در آن سازمان وجود دارد. درباره ویژگی‌های محیط نوآوری باید در نظر داشت نوآوری را فرآیند، محصول و سازمان ایجاد نمی‌کند، بلکه پرسنل ایجاد می‌کنند و این همان مدیریت نوآوری است. مسئولیت مدیران ارشد یا پرسنل یک سازمان این است که محیطی را برای نوآوری فراهم کنند. برای ایجاد چنین محیطی ۸ شرط لازم است: ریسک، اعتماد بین افراد، رک‌گویی، تعهد افراد نسبت به شغل و سازمانی که در آن مشغول به فعالیت هستند، دادن آزادی و اختیار عمل به افراد برای تصمیم‌گیری، سرزندگی و وجود روحیه خوب در افراد یک سازمان و گفت‌وگوی باز برای ایجاد سینرژی و پشتیبانی از ایده منابع.

نکته حائزاهمیت این است که توسعه نوآوری در بخش تولید و رشد تولیدات مبتنی بر دانش مستلزم استقرار نظام و سیستمی در زمینه «نوآوری صنعتی» است و این نظام ضمن اینکه الگوهای موثر ممالک صنعتی و پیشرفته جهان را در خود دارد، انعطاف‌پذیری لازم را نیز برای بومی‌سازی و انطباق داراست. در این الگو، سیستم ملی نوآوری دارای ۳ گروه بازیگر اصلی است که عبارتند از: واحدهای صنعتی، مرکز توسعه منابع انسانی و موسسات فناوری و دانش. این عوامل برای تحقق ۲ هدف کلیدی فراهم کردن منابع علم و فناوری و تخصیص و بکارگیری این منابع با یکدیگر تعامل دارند. استفاده از فناوری‌های نوین و احساس مسئولیت از پیش‌شرط‌های مهم تولید مبتنی بر دانش است.البته کیفیت محصول در کنار نرخ مناسب و خدمات پس از فروش، ضامن توسعه فروش و افزایش سهم بازارهای منطقه‌ای و جهانی است که اگر موردتوجه جدی تولیدکنندگان کشور قرار گیرد، تولید رقابتی محقق می‌شود. تحقق تولید نوآورانه برای بازارهای رقابتی تنها با تولید محصولات باکیفیت و نرخ رقابتی ممکن است و با این اقدام در شرکت‌های تولیدی، بازگشت سرمایه، سود فروش، سهم بازار، کاهش هزینه‌ها و ارزش سهام از رشد قابل‌توجهی برخوردار خواهد شد.نتایج تحقیقات نشانگر این است که اهمیت به ایده‌های خلاقانه، توسعه نوآوری صنعتی و تولید نوآورانه در راستای ارائه محصولات جدید که براساس ذائقه و سلایق مشتریان تولید شده، بیشترین تاثیر را بر توسعه کسب‌وکارها دارد، بنابراین ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای پیاده‌سازی فرآیند جدید تولید با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، تطابق فناوری با سیستم‌های تولیدی و توجه به بهبود مستمر ویژگی‌های فنی محصول و تمرکز بر تولید محصولات جدید موجب افزایش تقاضا، جهش در تولید شرکت، توسعه سهم بازارهای داخلی و خارجی می‌شود که منجر به افزایش درآمد بخش‌های صنعتی و نفوذ به بازارهای جدید خواهد شد.