بورس در آستانه تحریم است؟

یک روز بر مدار کاهش قرار می‌گیرد و روز بعد با رشد دوباره رکوردهایی را به ثبت می‌رساند و باز تیتر خبر رسانه‌ها می‌شود. البته تیتر رسانه‌ها شدن مختص امروز و دیروز نبوده و بازار بورس مدت‌هاست که نظرها را به خود جلب کرده است. از سال گذشته بازار در مسیر تازه‌ای قرار گرفت و محلی برای جذب نقدینگی در دست افراد شد تا جایی که شاخص بورس رکوردهای بی‌سابقه‌ای را به ثبت رساند و این روند باعث شد که بیش از پیش رشد بازار بر سر زبان‌ها بیفتد.

از همان ابتدا عده‌ای از ظرفیت بازار برای رشد بیشتر صحبت می‌کردند و این در حالی بود که برخی‌ها نسبت به آینده بازار خوش‌بین نبودند و دائما به فعالان در این بخش هشدار می‌دادند. حواشی بازار تنها مخالفان و موافقان ختم نمی‌شد و تحریم این بازار توسط امریکا مسئله‌ای بود که نگرانی را به دل سهام‌داران انداخت و حواشی بسیاری را به وجود آورد. اما آیا واقعا بازار بورس می‌تواند در معرض خطر تحریم‌ها قرار بگیرد؟

«بورس با عرضه سهام‌های دولتی، سهام عدالت و استقبال میلیونی افراد در دوران تازه‌ای قرار گرفته» این نظر بسیاری از کارشناسان و فعالان در بازار سرمایه است. به گفته آنها عوامل موثر و مختلفی در بازار به یکدیگر گره خورده و باعث شده است تا بازار سرمایه بیش از هر زمان دیگری میزبان کدهای بورسی جدید باشد. فعالان معتقدند که استقبال مردم از بورس در طول تاریخ ۵۲ ساله بورس بی‌نظیر بوده و آن‌طور که آخرین آمارها نشان می‌دهد تعداد بورسی‌ها به بیش از ۴۸ میلیون نفر رسیده است.

البته در کنار رکوردشکنی‌ها بازار شاهد نوسان و شکل‌گیری صف‌های فروش هم می‌شود، اتفاقی که از نظر فعالان طبیعی بوده و تازه‌واردان نباید با مشاهده افت جزئی شاخص در تب‌وتاب فروش قرار بگیرند، به گفته آنها چه بخواهیم و چه نخواهیم رشد شاخص برای عده‌ای خوشایند نبوده و به همین دلیل برای لرزاندن پایه‌های بازار و ترساندن سهام‌داران از هیچ تلاشی دریغ نخواهند کرد. نمونه این تلاش‌ها بحث‌ها و ادعاهایی بود که با انگیزه ترس و تردید سهام‌داران به میان آمد اما بازار واکنش‌های چندانی نسبت به آنها نشان نداد و مسیر خود را طی کرد. از جمله این ادعاها که حواشی بسیاری را به وجود آورد می‌توان به احتمال تحریم شدن بورس توسط امریکا اشاره کرد، گمانه‌زنی که بسیاری از تحلیلگران آن را بی‌اساس دانستند.

سقوط شاخص و ترکیدن حباب بورس از گمانه‌زنی‌هایی است که فضای بازار را هیجانی می‌کند و زمانی این هیجان به اوج خود می‌رسد که صحبت‌هایی درخصوص احتمال تحریم بورس ایران توسط امریکا به میان می‌آید. آن‌طور که گفته می‌شود اخیرا عده‌ای مدعی شده‌اند بورس در آستانه تحریم قرار دارد و درصورتی که این اتفاق رخ دهد بورس فرو خواهد ریخت. اما باید دید این تصویر‌سازی‌های سیاسی درباره سرنوشت بورس چقدر به واقعیت نزدیک است؟ همایون دارابی، کارشناس بازار سرمایه با اشاره به صحبت‌هایی درخصوص احتمال تحریم بازار بورس توسط امریکا، گفت: اخیرا صحبت‌هایی درخصوص تحریم شدن بازار بورس به میان آمده است، در ابتدا باید بگویم که بازار بورس در مبنای یک بازار قابل تحریم شدن نیست، اما قطعا برخی از بنگاه‌های فعال در بازار می‌توانند در معرض خطر تحریم قرار بگیرند. البته تحریم بنگاه‌ها اقدام جدیدی نیست، برخی از بنگاه‌ها همانند بانک‌ها، صنایع پتروشیمی، فولاد و... در سال‌های گذشته تحریم شده‌اند بنابراین تحریم دوباره بنگاه‌های دیگر نمی‌تواند تاثیری در روند کار بازار بگذارد.

این کارشناس بازار سرمایه در بخش دیگری از صحبت‌هایش به از دست دادن کارایی تحریم‌ها اشاره کرد و در این‌باره، گفت: واقعیت این است که بورس قابل تحریم نیست و این در حالی است که ابزار تحریم‌ها دیگر همانند گذشته نبوده و به نوعی کارایی خود را برای قدرت‌های بزرگ از دست داده‌ است. تحریم-های امریکا علیه ایران یکی از سنگین‌ترین تحریم‌ها در طول تاریخ اقتصاد جهان بوده است و از این به بعد دیگر جایی برای توسعه دادن تحریم‌ها وجود ندارد. به عنوان مثال یک بار صنعت نفت تحریم شده است، زمانی دیگر نفتکش‌ها با تحریم روبه‌رو شدند و بار دیگر پالایشگاه‌ها و پتروشیمی مورد هدف قرار گرفتند. بنابراین از این به بعد اگر تحریمی اعمال شود عملا تکراری بوده و اهمیت خاصی نمی‌تواند داشته باشد.

دارابی در ادامه با اشاره به نشانه‌های کاهش تنش میان تهران و واشنگتن ادامه داد: درحال‌حاضر روند تحولات سیاسی، کاهش تنش‌ها میان تهران و واشنگتن را نشان می‌دهد. اتفاقاتی همانند ورود نفتکش‌های ایرانی به ونزوئلا بدون ایجاد مزاحمت و خروج نیروهای امریکایی از برخی کشورهای منطقه نشان می‌دهد که ما در جریان کاهش تنش تهران و واشنگتن قرار داریم و به همین دلیل این انتظار نمی‌رود که اتفاق خاصی در دو طرف رخ دهد و شرایط را بدتر از گذشته کند.

این کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش که بازار بورس در امسال ظرفیت رشد دارد یا خیر، گفت: قطعا امسال سالی خوب برای بازار سرمایه‌ خواهد بود و ما نباید به جوسازی‌ها توجه کنیم، چراکه از ابتدای سال بیش از ۱۰۰درصد بازدهی را از بازار شاهد بودیم. اقتصاد ایران یک اقتصاد دارای ظرفیت است که امکان رشد دارایی‌ها در آن از چند منظر قابل پیش‌بینی خواهد بود.

وی در ادامه افزود: برخی از بنگاه‌های ما که سهام‌شان در بورس معامله می‌شود با ظرفیت‌های خالی مواجه هستند. این ظرفیت‌ها می‌توانند پر شود، بسیاری از شرکت‌ها در حال رشد هستند و از سوی دیگر مزیت‌های اقتصادی زیادی در زمینه‌های مختلف داریم که ثابت می‌کند رشد برای بازار امر طبیعی بوده و ما می‌توانیم نسبت به بورس برای چندین سال خوش‌بین باشیم.

دارابی با اشاره به رفتارهای هیجانی در بازار ادامه داد: هیجان‌زدگی و رشد بیش‌ از اندازه به خصوص در شرکت‌های بسیار کوچک می‌تواند برای بازار مناسب نباشد و مشکلاتی را به وجود آورد اما در کلیت بازار سرمایه ما از قوام و استحکام خوبی برخوردار است و امیدواریم که دولت هم با ارائه شرکت‌ها، انجام خصوصی‌سازی و آزادسازی سهام عدالت که می‌تواند به عنوان ابزاری مناسب به بازار عمق قابل ملاحظه‌ای بخشد مورد توجه قرار بگیرد. ما باید از فرصت تاریخی که بازار بورس دارد حداکثر استفاده را کنیم.